ALİ BARDAKOĞLU

Müellif toplam 60 madde veya madde bölümü telif etmiştir.

TDV İslâm Ansiklopedisi’ne katkıda bulunduğu ilim dalları:

Arap Dili ve Edebiyatı, Fıkıh

Müellifin özgeçmişi

Kastamonu Tosya’da doğdu (1952). İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nden (1974) ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden (1975) mezun oldu. Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi’nde “İslâm Hukukunda İcâre Akdi” başlıklı teziyle doktorasını (danışman: Doç.Dr. Ali Şafak, 1982) tamamladı. 1986 yılında Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde doçent, 1994’te Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde profesör unvanı aldı.

Bir süre öğretmenlik ve stajyer hâkimliğin ardından Kayseri Yüksek İslâm Enstitüsü’nde fıkıh asistanı olarak akademik hayata başladı. Kayseri Yüksek İslâm Enstitüsü (1977-1982), Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi (1982-1993), Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi (1993-2003) ve İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Uluslararası İslâm ve Din Bilimleri Fakültesi’nde (2011- ) öğretim üyeliği yaptı. Bu fakültelerde çeşitli idarî görevlerde bulundu. 1991-1992 yılları arasında İngiltere’de ve 1994’te Amerika Birleşik Devletleri’nde araştırmalar yaptı. 2003-2010 yılları arasında Diyanet İşleri başkanlığı görevinde bulundu.

Başlangıcından itibaren müellif-redaktör olarak hizmet verdiği TDV İslâm Ansiklopedisi’ne 2011 yılından itibaren Fıkıh İlim Heyeti başkanı ve İnceleme Kurulu üyesi olarak önemli katkılarda bulundu; 60 madde veya madde bölümü telif etti, birçok maddenin ilmî redaksiyonunu yaptı. İslâmî ilimler alanında araştırmalar yapmak ve araştırmacı yetiştirmek amacıyla kurulan (1988) ve bir süre sonra TDV İslâm Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü ile birleştirilen (1993) Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi’nde (İSAM) Yönetim Kurulu üyesi olarak görev yaptı (2013-2015). TDV İslâm Ansiklopedisi’ne hizmetleri sebebiyle Diyanet İşleri Başkanlığı’nın “Yüzyılın İslam Kültür Hizmeti Onur ve Hizmet Ödülleri” kapsamında onur ödülüne lâyık görüldü (2014).

Halen İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi’ndeki öğretim üyeliği görevinin yanı sıra aynı üniversitenin bünyesinde kurucusu (2012) olduğu Kur’an Araştırmaları Merkezi (KURAMER) müdürlüğü görevini yürütmektedir.

İlmî ve akademik çalışmaları fıkıh (İslâm hukuku) alanında, özellikle de muâmelât hukuku, İslâm hukuk metodolojisi ve modern sosyal-hukukî problemler üzerinde yoğunlaşmıştır.

İslâm Hukukunda Metodolojik İhtilaflar ve Sonuçları (Kayseri 1987), Religion and Society: New Perspectives from Turkey (Ankara 2006), 21. Yüzyıl Türkiye’sinde Din ve Diyanet (I-II, Ankara 2010) ve İslâm Işığında Müslümanlığımızla Yüzleşme (İstanbul 2016) başlıca eserleridir.

Güncelleme Tarihi: 21 Haziran 2017

Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri

ABBÂDÎ, Ebû Âsım
Şâfiî fakihi.

ABBÂDÎ, İbn Kāsım
Daha çok Şâfiî fıkhı ve Arap gramerine dair eserlere yazdığı şerhlerle tanınan âlim.

ABDULLAH b. NÂFİ‘
İmam Mâlik’in talebesi.

ÂM
“Bir kullanımda sözlük anlamına uygun olarak bütün fertleri istisnasız bir şekilde kapsayan lafız” mânasına usûl-i fıkıh terimi.

AYIP / 1. Bölüm: FIKIH
Fıkıh ve ahlâk alanında değişik anlamlarda kullanılan bir terim.

BEDEL
Bazı ibadet ve borçlarda aslî şekliyle ifanın mümkün olmaması durumunda onun yerini alan ifa şekli.

BERÂET
Kişinin hukukî veya cezaî sorumluluğunun olmaması veya ortadan kalkması anlamında İslâm hukuku terimi.

BEY‘
Mülkiyeti nakleden akidlerin en yaygın olanı, satım akdi.

BEYYİNE / 2. Bölüm: FIKIH
Gerçeği açık bir şekilde ispatlayan kesin delil anlamında kullanılan bir terim.

BULÛĞ
Kişinin çocukluk devresinden çıkıp fiilen veya hükmen cinsî ergenlik kazanması.

BUTLÂN
Bir ibadetin veya hukukî işlemin temeldeki bir eksiklik veya bozukluk sebebiyle hükümsüz olması mânasında kullanılan fıkıh terimi.

CÂİHA
Meyve ve sebzelere zarar veren tabii âfet anlamında bir fıkıh terimi.

CÂİZ
Dinen veya hukuken yapılmasına izin verilen veya serbest olan fiilleri ifade eden bir terim.

CÂMİU’l-FUSÛLEYN
Bedreddin Simâvî’nin (ö. 823/1420) İslâm hukukuna dair Arapça eseri.

CEM‘U’l-CEVÂMİ‘
Tâceddin es-Sübkî’nin (ö. 771/1370) fıkıh usulüne dair eseri.

CEZA / 2. Bölüm: FIKIH
İnsanların fiil ve davranışlarının dünyada veya âhiretteki karşılığı anlamında kelâm, suçluya uygulanacak maddî ve mânevî müeyyide anlamında fıkıh terimi.

CİNS / 2. Bölüm: FIKIH
Mantık ve fıkıhta kullanılan bir terim.

DELÂLET / 2. Bölüm: FIKIH
Zihnin bir şey hakkındaki bilgiden başka bir şeyin bilgisine ulaşması anlamına gelen mantık ve fıkıh terimi.

DELİL / 2. Bölüm: FIKIH
Gerçeğe ulaştıran şey anlamında kelâm ve fıkıhta kullanılan terim.

DİN / 6. Bölüm

DİYET
İslâm hukukunda adam öldürme ve yaralamalarda mağdur tarafa ceza ve kan bedeli olarak ödenen mal.

EBÛ HANÎFE / 3. Bölüm: Literatür
Hanefî mezhebinin imamı, büyük müctehid.

EDÂ
Dinî veya hukukî bir görevin yerine getirilmesi anlamında fıkıh terimi.

EHLİYET
Kişinin dinî-hukukî hükümlere muhatap olmaya elverişliliği anlamında fıkıh terimi.

EŞKIYA / 1. Bölüm

FEK
Bazı hukukî bağ ve yükümlülüklerin kaldırılması anlamında İslâm hukuku terimi.

FERÂĞ
Mîrî arazî veya icâreteynli vakıf malı üzerindeki tasarruf hakkının devrini ifade eden Osmanlı hukuk terimi.

FERÂİZ
İslâm miras hukukunu inceleyen ilim dalı.

FESİH
Bir akdin veya hukukî bağın ortadan kaldırılması anlamında fıkıh terimi.

FIKIH / 3. Bölüm
İslâm ibadet ve hukuk ilmi.

GABN
İki taraflı akidlerde karşılıklar arasında değer yönünden denksizliği ifade eden İslâm hukuku terimi.

GARÂMET
Borçlunun ödeme yükümlülüğü ve malî ceza anlamında fıkıh terimi.

HAD
Kur’an ve Sünnet’te belirlenmiş, kısas ve diyet dışındaki cezaî müeyyideleri ifade eden fıkıh terimi.

HAK / 2. Bölüm: FIKIH
İslâm literatüründe çeşitli anlamlarda kullanılan bir terim.

HANEFÎ MEZHEBİ / 1. Bölüm
Dört büyük Sünnî fıkıh mezhebinden biri.

HAPİS
Sanık veya suçlunun yargı kararıyla bir yere kapatılarak hürriyetinin kısıtlanması anlamında hukuk terimi.

HAVÂLE
Borcun naklini konu alan akid.

HEDİYE

HIRSIZLIK

HİBE
Bir malın karşılıksız temlikini konu alan akid.

HİDÂNE
Küçük çocukların bakımı, gözetimi ve terbiyesi anlamında bir fıkıh terimi.

ISKAT
Bir hak veya mükellefiyeti düşürme anlamında fıkıh terimi.

İADE
Eksik olarak eda edilen bir ibadetin vakti içinde yeniden ifası anlamında fıkıh terimi.

İBN RÜŞD
Mâlikî fakihi ve kadısı.

İCÂRE
İslâm borçlar hukukunda menfaatin ücret karşılığında temlik edilmesini konu alan, günümüzde kira, iş ve kısmen de istisnâ‘ akdine tekabül eden akid.

İCBAR
Dinin ve hukukun tanıdığı bir yetki kullanılarak kişinin câiz ya da gerekli olan bir işe zorlanması anlamında terim.

İKRAH
Cebir ve tehdit kullanarak kişiyi rızâ göstermeyeceği bir söz veya davranışa zorlamak anlamında fıkıh terimi.

İSBAT
Mahkemede ileri sürülen ve hukukî sonuçları bulunan bir iddianın gerçekliği konusunda kesin bilgi ya da galip zan oluşturacak şekilde delil getirme.

İSLÂM / 5. Bölüm: HUKUK, İKTİSAT ve SİYASET
Son ilâhî din.

İSTİHSAN
Fıkıhta özel gerekçelerle açık kıyastan, genel ve yerleşik kuraldan ayrılıp olayın özelliğine uygun çözüm bulma metodunu ifade eden şer‘î delil.

İSTÎLÂ
Mubah bir mala mâlik olma kastıyla el koyma anlamında fıkıh terimi.

İSTİSHÂB
Aksine bir delil bulunmadığı sürece serbestlik ve yükümsüzlüğe yahut daha önce varlığı bilinen bir durumun devam ettiğine hükmetme yöntemi anlamında fıkıh usulü terimi.

KASÂME
Fâili meçhul cinayetlerde cezaî ve malî sorumluluğu tesbit amacıyla cinayetin işlendiği bölge insanlarının veya maktulün yakınlarının yemin etmesi usulünü ifade eden fıkıh terimi.

KATİL
Bir şahsın hayatına haksız yere son verme, adam öldürme suçu.

KİTAP
Şer‘î hükümlerin ilk ve temel kaynağı olarak Kur’ân-ı Kerîm’i ifade eden fıkıh usulü terimi.

KÖPEK

KUDRET
Kişinin malî veya bedenî bir yükümlülüğe yahut ifaya güç yetirebilmesi anlamında fıkıh terimi.

KUMAR

KURBAN / 2. Bölüm: İslâm'da Kurban
İbadet amacıyla hayvan kesimi ve bu maksatla kesilen hayvan.

VESÂYET
Edâ ehliyeti bulunmayan veya eksik olanları himaye ve mallarını idareye ilişkin yetki ve sorumluluk anlamında fıkıh terimi.