…Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Dicle’nin Türkiye’yi…
…mevkiin çok yakınında bulunan Cizre, Dicle ırmağının sağ…
…Günümüzde Cizre’nin bulunduğu yörede, eski çağlarda…
…yörede, eski çağlarda Bâzabdâ Kalesi adı verilen bir kale…
…Bâzabdâ Kalesi adı verilen bir kale ve bu kalenin yakınında…
…adı verilen bir kale ve bu kalenin yakınında da Dicle…
…da Dicle nehri üzerinde bir geçit yeri vardı. Şehrin…
…yeri vardı. Şehrin kuzeyinde bulunan ve Sâsânîler döneminden…
…eski yerleşme yerinin bu köprüye yakın olduğunu…
…Kuzey Mezopotamya’ya bağlayan, Büyük İskender’in de…
…Mezopotamya’ya bağlayan, Büyük İskender’in de Dicle’yi…
…Dicle’yi aşarken kullandığı bu önemli geçit noktasını…
…sık sık sözünü ettikleri Bâzabdâ Kalesi ve çevresi İslâm’dan…
…doğuşuna yakın tarihlerde Bizans İmparatorluğu ile Sâsânîler…
…Hz. Ömer zamanında İyâz b. Ganm tarafından fethedildi…
…katıldıktan sonra büyük imar faaliyetlerine sahne…
…sahne olan yörede, bugünkü şehrin bulunduğu yani…
…olan yörede, bugünkü şehrin bulunduğu yani İlkçağ’dan kalan…
…âdeta yeniden atıldı. Bir kiliseden çevrilen Ulucami…
…çevrilen Ulucami de bu dönemde açıldı. Şehre bu…
...

…cezâ masdarından türemiş bir isim olup İslâm…
…karşılık sayıldığı için bu ad verilmiştir. Kelime hem…
…zaman cizye ile baş vergisi, haraç ile de arazi…
…kastedilir. J. Wellhausen bu iki kelimenin mutlak vergi…
…anlamında kullanılışına bakarak gayri müslimlerden bu…
…bakarak gayri müslimlerden bu vergiler alınmakla birlikte…
…bu vergiler alınmakla birlikte cizye ile haraç arasında 121…
…121 (739) yılına kadar bir ayırımın yapılmadığını ve…
…ayırımın yapılmadığını ve baş vergisi için cizye, toprak…
…de haraç teriminin ilk defa belirtilen tarihte Horasan’daki Emevî…
…Emevî Valisi Nasr b. Seyyâr tarafından…
…döneme irca edildiğini ve böylece kutsallaştırıldığını iddia…
…iddia etmektedir. Onun bu görüşleri C. H. Becker, L.…
…Onun bu görüşleri C. H. Becker, L. Caetani, H. I. Bell gibi…
…H. Becker, L. Caetani, H. I. Bell gibi müsteşrikler tarafından…
…Wellhausen’ın önce bir nazariye ortaya attığını,…
…ortaya attığını, sonra bunun doğruluğunu sağlayacak…
…arayışı içine girdiğini, bu nazariyeyi çürüten bütün…
…bu nazariyeyi çürüten bütün delilleri reddetmek veya…
…Alman müsteşrikini metot bakımından hatalı bulan D. C. Dennett…
...

…Marinos (ö. 130 [?]) ile Batlamyus’un (Ptolemaios, ö. 168 [?]) o…
…Arapçalaştırılarak Muhammed b. Ebû Bekir ez-Zührî (XII.…
…Muhammed b. Ebû Bekir ez-Zührî (XII. yüzyıl) ve…
…Daha önce ise Muhammed b. Mûsâ el-Hârizmî (ö.…
…adını verirken Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Mes‘ûdî de (ö.…
…verirken Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Mes‘ûdî de (ö.…
…Ortaçağ İslâm coğrafyacıları bu ilmi modern meslektaşları…
…iyi tanımlanmış ve sınırları belli bir bilim dalı olarak…
…ve sınırları belli bir bilim dalı olarak…
…ve sınırları belli bir bilim dalı olarak tanımıyorlardı.…
…dalı olarak tanımıyorlardı. Bundan dolayı coğrafyanın çeşitli…
…dağınık şekilde bulunurdu. O dönem yazarları coğrafî…
…ve’l-memâlik , Kitâbü’l-Büldân , Ṣuverü’l-eḳālîm ,…
…Arabistan ve komşusu olan bölgeler hakkında bazı coğrafî…
…olan bölgeler hakkında bazı coğrafî bilgilere…
…hakkında bazı coğrafî bilgilere sahiptiler. Bunun yanında…
…bilgilere sahiptiler. Bunun yanında gezegenlerin…
…gözlemlerine dayandırdıkları bazı bilgileri vardı. Bu…
…dayandırdıkları bazı bilgileri vardı. Bu bilgilerden…
…bazı bilgileri vardı. Bu bilgilerden seyahatlerinde,…
...

…anlamına gelir. Bu mânadan hareketle gönül…
…de sehavet denilmiştir. “Bir şeyin yeni, iyi ve sağlam…
…Râgıb el-İsfahânî, s. 293). Bazı İslâm ahlâkçıları bu iki…
…293). Bazı İslâm ahlâkçıları bu iki terimi cömertliğin…
…ve cûd kelimeleri geçmemekle birlikte pek çok âyette infak, îsâr,…
…i‘tâ, it‘âm, ihsan, ikram, bezl gibi masdarlardan gelen…
…Hadislerde ise hem bu kelimeler hem de sehâ,…
…arasında yer almaktaydı. Bu dönemde cömertliğiyle ün…
…göre Araplar arasında Kâ‘b b. Mâme, Hâtim et-Tâî ve Herim…
…Mâme, Hâtim et-Tâî ve Herim b. Sinân’dan daha cömert bir…
…b. Sinân’dan daha cömert bir kimse yoktu ( eş-Şiʿr…
…, s. 164). Câhiliye devrinde birinin çok cömert ve misafirperver…
…doyuran”, “esen yeli besleyen”, “yolcunun azığı”, “köpeği…
…ifadeler kullanılırdı. Ancak bu dönemde cömertçe…
…şeref yarışının (tefâhür) başlıca konularıydı. İslâm dini…
…İslâm dini cömertliği bir fazilet olarak kabul edip…
…yüceltmenin ötesinde onu bencil duyguların tatmin vasıtası…
…sevgisinden oluşan ahlâkî bir muhtevaya kavuşturmuştur.…
…diye harcayan kimselerin bu davranışlarının ahlâkî değer…
…vurgulamıştır (bk. el-Bakara 2/264; el-Mâide 5/2; el-Leyl…
...

…müellifi Fîrûzâbâdî bunun Ebü’l-Gusn Düceyn b.…
…bunun Ebü’l-Gusn Düceyn b. Sâbit’in lakabı olduğunu…
…lakabı olduğunu kaydetmekte, bu hususu diğer bazı kaynaklar…
…kaydetmekte, bu hususu diğer bazı kaynaklar da teyit…
…da teyit etmektedir. Bazı rivayetlerde Cuhâ’nın adı…
…Cuhâ’nın adı Nûh veya Abdullah olarak da geçer. Hayatı ve…
…ve ailesi hakkında fazla bilgi yoktur, ölüm tarihi de…
…bilgi yoktur, ölüm tarihi de bilinmemektedir. Çeşitli rivayetlerden…
…yaşadığı anlaşılmaktadır. Babasının Kûfe’nin tanınmış…
…olduğu rivayet edilir. Cuhâ bazı kaynaklara göre 100 yıldan…
…kuruluşunda önemli katkıları bulunan Ebû Müslim-i Horasânî ile de…
…divanında (s. 488) ondan bahsetmesi, Cuhâ’nın bu tarihten önce…
…ondan bahsetmesi, Cuhâ’nın bu tarihten önce yaşadığını…
…meşhur olmuş ve zamanla bütün İslâm âlemine yayılmıştır.…
…eden Nevâdiru Cuḥâ adında bir eserden bahsetmekteyse de (…
…Cuḥâ adında bir eserden bahsetmekteyse de ( el-Fihrist , s. 375) bu…
…de ( el-Fihrist , s. 375) bu eser günümüze ulaşmamıştır.…
…günümüze ulaşmamıştır. Bazı müellifler Cuhâ ile,…
…Bazı müellifler Cuhâ ile, Basra’da aynı asırda yaşamış olan,…
…ve künyeyi taşıyan tâbiînden bir hadis râvisini birbirine…
...

…muhtemelen hicretin birinci yılında nâzil olmuştur.…
…nâzil olmuştur. Süleyman b. Yesâr’dan Mekkî olduğuna…
…Mekkî olduğuna dair bir rivayet nakledilirse de…
…bir rivayet nakledilirse de Buhârî, Müslim ve diğer kaynaklarda…
…Medenî olmasını gerektirir; âlimler çoğunluğunun görüşü de…
…çoğunluğunun görüşü de budur. Âyet sayısı on bir olan…
…de budur. Âyet sayısı on bir olan sûrenin fâsılaları م،…
…11. âyette yer alan, “Onlar bir ticaret ya da bir oyun ve…
…“Onlar bir ticaret ya da bir oyun ve eğlence gördükleri…
…akın ettiler ve seni ayakta bıraktılar” ifadesiyle işaret…
…Kaynaklarda verilen bilgilerden anlaşıldığına göre, Hz.…
…göre, Hz. Peygamber bir cuma günü hutbe okurken…
…çalınarak ilân edilirdi). Bunun üzerine birçok sahâbî…
…edilirdi). Bunun üzerine birçok sahâbî mescidi terkedip…
…geldiği tarafa doğru gider; bu durum mescidde on iki…
…geliyordu ve o yıl Medine’de büyük bir kıtlık hüküm sürdüğünden…
…ve o yıl Medine’de büyük bir kıtlık hüküm sürdüğünden…
…ait olduğu rivayet edilmekle birlikte (Fahreddin er-Râzî, VIII,…
…er-Râzî, VIII, 208) bunun gerçeğe uymadığı ve âyetin…
…uymadığı ve âyetin Câbir b. Abdullah’ın kervanı hakkında…
...

…Arapça bir kelime olan cumhur sözlükte…
…cumhur sözlükte “herhangi bir şeyin en büyük kısmı, bir…
…“herhangi bir şeyin en büyük kısmı, bir topluluğun…
…bir şeyin en büyük kısmı, bir topluluğun çoğunluğu veya…
…(tefsir âlimlerinin çoğunluğu),…
…kadar müslümanlar tarafından benimsenerek gelen Hanefî, Şâfiî, Mâlikî…
…üçü anlaşılır. Diğer bir ifadeyle bir fıkhî eserde…
…Diğer bir ifadeyle bir fıkhî eserde dört mezhepten…
…fıkhî eserde dört mezhepten bahsedilirken cumhurun görüşü…
…görüşü zikrediliyorsa bundan maksat söz konusu dört…
…taraf olarak ismen anılır. Bazı araştırmacıların cumhur…
…cumhur terimini belli fakihlere hasreden görüşleri…
…Meselâ İbn Rüşd hakkında bir inceleme neşreden Abdullah…
…bir inceleme neşreden Abdullah Kennûn’un…
…neşreden Abdullah Kennûn’un Bidâyetü’l-müctehid ’de İbn Rüşd’ün…
…şeklindeki tesbiti böyledir. Zira söz konusu eserin…
…eserin muhtelif yerlerinde bu ölçünün dışına çıkıldığı ve…
…dışına çıkıldığı ve yukarıda belirtilen kuralın esas alındığı…
…görülmektedir (krş. Bidâyetü’l-müctehid , I, 11, 53, 65,…
…mezhepten ibaret kalmadığı, bunlara herhangi bir konuda aynı…
...

…yer alan Cûzcân eski bir eyalet olup Belh’in…
…Cûzcân eski bir eyalet olup Belh’in batısında bugünkü Meymene,…
…eski bir eyalet olup Belh’in batısında bugünkü Meymene, Endehuy,…
…olup Belh’in batısında bugünkü Meymene, Endehuy, Şibergân…
…içine alıyordu. Özellikle batıdaki sınırı pek belli değildi ve…
…batıdaki sınırı pek belli değildi ve İran yüksek…
…yapıyordu. İran yaylasına bitişik kuzey bozkırlarının eşiği…
…İran yaylasına bitişik kuzey bozkırlarının eşiği sayılabilecek olan…
…yüksek yaylası arasındaki bu köprü, savaş zamanlarında…
…gelirdi. Tohâristan’a bağlı olan Cûzcân Hz. Osman…
…Osman döneminde Vali Ahnef b. Kays’ın kumandanlarından…
…kumandanlarından Emîr Akra‘ b. Hâbis tarafından fethedildi…
…arasındaki iç savaşlardan da büyük ölçüde etkilendi. Nitekim…
…hakanı 119’da (737) Esed b. Abdullah el-Kasrî tarafından…
…hakanı 119’da (737) Esed b. Abdullah el-Kasrî tarafından…
…Emevîler’e karşı verilen bir mücadelede Ali evlâdından…
…karşı verilen bir mücadelede Ali evlâdından Yahyâ b. Zeyd…
…Ali evlâdından Yahyâ b. Zeyd öldürüldü ve türbesi…
…döneminde valiler, Cûzcân’da bugün Ser-i Pül adı verilen…
…Mehdî devrinde Yûsuf el-Berm adlı âsi bir Hâricî diğer…
...

…Belh’in Cûzcân bölgesinden olup…
…Belh’in Cûzcân bölgesinden olup Bağdat’ta yetişti. Ebû…
…Cûzcân bölgesinden olup Bağdat’ta yetişti. Ebû Yûsuf ve…
…Ebû Yûsuf ve Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî’nin…
…talebesi, Muallâ b. Mansûr’un ders arkadaşı idi.…
…mezhebinin temel kitaplarını bu hocalarından rivayet etti.…
…rivayet ettiği nüshadır. Bu hocalarından başka Abdullah…
…nüshadır. Bu hocalarından başka Abdullah b. Mübârek ve Amr…
…Bu hocalarından başka Abdullah b. Mübârek ve Amr b.…
…hocalarından başka Abdullah b. Mübârek ve Amr b. Cümey‘den…
…Abdullah b. Mübârek ve Amr b. Cümey‘den hadis rivayet eden…
…Hâtim er-Râzî, Kadı Ahmed b. Muhammed el-Birtî, Bişr b.…
…Kadı Ahmed b. Muhammed el-Birtî, Bişr b. Mûsâ el-Esedî ve…
…Ahmed b. Muhammed el-Birtî, Bişr b. Mûsâ el-Esedî ve Abdullah…
…b. Muhammed el-Birtî, Bişr b. Mûsâ el-Esedî ve Abdullah b.…
…Bişr b. Mûsâ el-Esedî ve Abdullah b. Hasan el-Hâşimî gibi…
…b. Mûsâ el-Esedî ve Abdullah b. Hasan el-Hâşimî gibi âlimler…
…b. Hasan el-Hâşimî gibi âlimler rivayette bulunmuşlardır.…
…gibi âlimler rivayette bulunmuşlardır. Halife Me’mûn’un kadılık…
…kadılık teklifini, sinirli bir kişi olduğunu ve bundan…
...

…Hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmamakla birlikte 235…
…hakkında yeterli bilgi bulunmamakla birlikte 235 (849-50)…
…yeterli bilgi bulunmamakla birlikte 235 (849-50) yılında…
…Cübbâ kasabasında doğduğu bilinmektedir. Bazı kaynaklar Basralı…
…doğduğu bilinmektedir. Bazı kaynaklar Basralı olduğunu…
…Bazı kaynaklar Basralı olduğunu kaydederse de bu…
…olduğunu kaydederse de bu isabetli görülmemiştir. Soyu…
…Küçük yaşta ilim tahsiline başladı. Basra’da Ebü’l-Hüzeyl…
…ilim tahsiline başladı. Basra’da Ebü’l-Hüzeyl el-Allâf’ın…
…olan ve devrinin Basra Mu‘tezilesi reisi bulunan…
…Basra Mu‘tezilesi reisi bulunan Ebû Ya‘kūb Yûsuf b. Abdullah…
…bulunan Ebû Ya‘kūb Yûsuf b. Abdullah eş-Şahhâm’dan kelâm…
…bulunan Ebû Ya‘kūb Yûsuf b. Abdullah eş-Şahhâm’dan kelâm okudu.…
…eş-Şahhâm’dan kelâm okudu. Burada karşılaştığı diğer…
…Burada karşılaştığı diğer âlimlerden de faydalandı. Basra ve…
…âlimlerden de faydalandı. Basra ve Bağdat’ta genç yaşlarda…
…de faydalandı. Basra ve Bağdat’ta genç yaşlarda katıldığı…
…yaptığı münazaralarda başarılı olmasıyla dikkatleri üzerine…
…sonra (270/883 [?]) Basra Mu‘tezilesi’nin reisi oldu…
…el-Eş‘arî, Abdülvâhid b. Muhammed el-Husaynî,…
...