…Marinos (ö. 130 [?]) ile Batlamyus’un (Ptolemaios, ö. 168 [?]) o…
…şeklinde Arapçalaştırılarak Muhammed b. Ebû Bekir ez-Zührî (XII.…
…Arapçalaştırılarak Muhammed b. Ebû Bekir ez-Zührî (XII.…
…Muhammed b. Ebû Bekir ez-Zührî (XII. yüzyıl)…
…Muhammed b. Ebû Bekir ez-Zührî (XII. yüzyıl) ve…
…Daha önce ise Muhammed b. Mûsâ el-Hârizmî (ö.…
…Daha önce ise Muhammed b. Mûsâ el-Hârizmî (ö.…
…verirken Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Mes‘ûdî de (ö.…
…Ortaçağ İslâm coğrafyacıları bu ilmi modern meslektaşları…
…iyi tanımlanmış ve sınırları belli bir bilim dalı olarak…
…ve sınırları belli bir bilim dalı olarak…
…ve sınırları belli bir bilim dalı olarak tanımıyorlardı.…
…dalı olarak tanımıyorlardı. Bundan dolayı coğrafyanın çeşitli…
…dağınık şekilde bulunurdu. O dönem yazarları coğrafî…
…ve’l-memâlik , Kitâbü’l-Büldân , Ṣuverü’l-eḳālîm ,…
…Arabistan ve komşusu olan bölgeler hakkında bazı coğrafî…
…olan bölgeler hakkında bazı coğrafî bilgilere…
…hakkında bazı coğrafî bilgilere sahiptiler. Bunun yanında…
…bilgilere sahiptiler. Bunun yanında gezegenlerin…
…gözlemlerine dayandırdıkları bazı bilgileri vardı. Bu…
...

…mükâfat; itaat” şeklinde başlıca üç anlamını verir ve terim…
…verir ve terim olarak dinin bu son anlamdan geldiğini…
…bu son anlamdan geldiğini belirtir ( eṣ-Ṣıḥâḥ , “dyn” md.).…
…, “dyn” md.). İbn Manzûr bunlara “hesap” ve “İslâm”ı da…
…dinin isim olduğu yolundaki bir görüşü aktarmıştır (…
…bir görüşü aktarmıştır ( Lisânü’l-ʿArab , “dyn” md.).…
…anlamından söz etmiştir. Bunlardan dinin terim anlamını…
…ve Sanskritçe gibi diğer bazı dillerde de din kelimesini…
…de din kelimesini andıran lafızlar vardır. Ârâmî-İbrânî dilinde…
…sıralanan anlamlara göre birbirinden ayrı üç din kelimesi…
…din kelimesi seçilebildiğini belirtir. a) Ârâmî-İbrânî dilinden…
…mânasına gelen kelime. b) Hâlis Arapça olup “örf,…
…âdet” mânasına gelen ve birincisiyle yakınlığı bulunan kelime. c)…
…ve birincisiyle yakınlığı bulunan kelime. c) “Din” mânasını…
…Nöldeke ve Vollers gibi bazı şarkiyatçılar, Arapça’daki…
…M. Gaudefroy-Demombynes bu kelimenin “din” (religion)…
…nasıl karar kıldığının bilinmediğini, Arap dilcilerinin bunu…
…Arap dilcilerinin bunu dâne den gelme…
…dâne den gelme saydıklarını, buna karşılık Batılı…
…saydıklarını, buna karşılık Batılı araştırmacıların dini Farsça…
...

…ve tarihi hakkında yeterli bilgi yoktur. Taşıdığı Râzî…
…yanında Farsça’yı iyi bildiği için Rey civarındaki…
…Paşâpûye (Paşâvûy) bölgesinde doğduğunu ve dolayısıyla…
…olduğunu söyleyenler vardır. Leysî ve Kilâî diye de anılmasını…
…ileri sürülmüşse de bu zayıf bir ihtimaldir.…
…ileri sürülmüşse de bu zayıf bir ihtimaldir. Muhtemelen III.…
…297 (909) yılından önce Bağdat’ta bulunduğu bilinmektedir.…
…yılından önce Bağdat’ta bulunduğu bilinmektedir. Öğrenimini de…
…önce Bağdat’ta bulunduğu bilinmektedir. Öğrenimini de orada yapmış…
…ve ahlâk ilimlerinde önemli bir şahsiyet haline geldikten…
…orada mehdîliğini ilân eden Ubeydullah el-Mehdî ile görüştü ve onun…
…tesiriyle İsmâilî fikirleri benimsedi. Kuzey Afrika’dan doğuya…
…Afrika’dan doğuya geçip başta Rey olmak üzere Taberistan,…
…Deylem ve Azerbaycan bölgelerinde önemli siyasî ve dinî…
…siyasî ve dinî faaliyetlerde bulundu. Ebû Hâtim’in, Nizâmülmülk…
…dinî faaliyetlerde bulundu. Ebû Hâtim’in, Nizâmülmülk…
…Nizâmülmülk tarafından Bâtınîler’in Rey bölgesi lideri olarak…
…tarafından Bâtınîler’in Rey bölgesi lideri olarak tanıtılan (…
…Bâtınîler’in Rey bölgesi lideri olarak tanıtılan (…
…, s. 288), Kitâbü’l-Beyân ’ın müellifi Gıyâs’ın…
...

…Değişik Türk lehçelerinde ev, iv, üw, öy, üy, eb, ep…
…kelimenin sözlük anlamı “barınak, çadır” olup bazı lehçelerde…
…anlamı “barınak, çadır” olup bazı lehçelerde “kadın” ve “aile”…
…“barınak, çadır” olup bazı lehçelerde “kadın” ve “aile” mânalarına…
…Räsänen, s. 34). Anadolu’nun bazı yörelerinde “ev” anlamında…
…fiilinden türemiştir. Buna benzer bir ilişki…
…fiilinden türemiştir. Buna benzer bir ilişki Arapça’daki bâte…
…türemiştir. Buna benzer bir ilişki Arapça’daki bâte…
…bir ilişki Arapça’daki bâte (gecelemek) fiiliyle beyt…
…bâte (gecelemek) fiiliyle beyt (ev) kelimesi arasında…
…kelimesi arasında görülür; bâte Türkçe’de olduğu gibi…
…da taşımaktadır (geniş bilgi için bk. Lane, I, 279-281).…
…(geniş bilgi için bk. Lane, I, 279-281). Arapça’da…
…(geniş bilgi için bk. Lane, I, 279-281). Arapça’da dâr…
…kullanılır. Ev ismi bir mimari yapıdan çok içinde…
…insan, aile, hatta hayvan barındıran mekânı ifade eder; bu basit…
…mekânı ifade eder; bu basit bir çerge olabileceği…
…mekânı ifade eder; bu basit bir çerge olabileceği gibi…
…mekânı ifade eder; bu basit bir çerge olabileceği gibi bir…
…bir çerge olabileceği gibi bir saray da olabilir.…
...

…, fetâvî ), sözlükte “bir olayın hükmünü açıklayan…
…Fıkıh terimi olarak “fakih bir kişinin sorulan fıkhî bir…
…bir kişinin sorulan fıkhî bir meseleye yazılı veya sözlü…
…ile verilen cevaptır. Fıkhî bir meselenin hükmünü fetvaya…
…müsteftî ( sâil ), böyle bir meseleyi açıklamaya veya…
…müsteftî ( sâil ), böyle bir meseleyi açıklamaya veya…
…verilen şer‘î hükme veya bir hadise hakkında ortaya…
…için tercih edilene müftâ-bih , müftünün fetva verirken ve…
…müsteftînin fetva isterken bilmeleri ve riayet etmeleri gereken…
…resmü’l-müftî ) adı verilir. Bir mesele hakkındaki muhtelif…
…) denir. Meselâ, “Bununla fetva verilir, fetva bunun…
…fetva verilir, fetva bunun üzerinedir, bugün amel bunun…
…fetva bunun üzerinedir, bugün amel bunun üzerinedir, sahih…
…bunun üzerinedir, bugün amel bunun üzerinedir, sahih olan…
…bunun üzerinedir, sahih olan budur” tabirleri gibi. Kur’ân-ı…
…paralel olarak, hakkında bilgi edinilmek istenen bir konuda…
…bilgi edinilmek istenen bir konuda görüş sorma veya…
…görüş sorma veya görüş bildirme (en-Nisâ 4/127, 176; el-Kehf…
…anlamlara gelir. Ayrıca on beş âyette yer alan…
…iftâ terimlerinin de yaygın bir kullanımının bulunduğu…
...

…Sözlükte “bir şeyi bilmek, iyi ve tam…
…Sözlükte “bir şeyi bilmek, iyi ve tam anlamak,…
…kavramlara göre daha özel bir anlam taşır. Fakīh de…
…Fakīh de (çoğulu fukahâ ) “bir konuyu derinden kavrayan,…
…fıkıh kelimesinin kullanımı bu sözlük anlamı çerçevesinde…
…çerçevesinde kalmış olmakla birlikte, Kur’an ve hadisin İslâm…
…İslâm toplumunun iki temel bilgi kaynağı olması sebebiyle…
…ve hadis merkezli dinî bilgiyi ve anlayışı ifade eden…
…ifade eden kavramlardan biri olarak kullanılmış, İslâm…
…İslâm toplumunda dinî bilginin gelişip alt ilim dallarının…
…dair amelî hükümlerini bilmeyi ve bu konuyu inceleyen bir…
…amelî hükümlerini bilmeyi ve bu konuyu inceleyen bir ilim…
…ve bu konuyu inceleyen bir ilim dalını ifade eden bir…
…bir ilim dalını ifade eden bir terim halini almaya…
…eden bir terim halini almaya başlamıştır. Kelimenin terim anlamının…
…, “fḳh” md.) genelde “bir şeyi iyi ve tam anlamak,…
…ve tam anlamak, kavramak, bir şeyin hakikatini bilmek ve…
…bir şeyin hakikatini bilmek ve akletmek” gibi anlamlarda…
…gibi anlamlarda kullanılır. Bu âyetlerden birindeki…
…kullanılır. Bu âyetlerden birindeki “fi’d-dîn” kaydı (et-Tevbe…
...

…kelimesi (çoğulu fütûh , bunun da çoğulu fütûhâ t)…
…ilim ve mârifet gibi mânevî lutuflarını kuluna açması” anlamına…
…ve fikir yoluyla oluşturulan bir bilgiye sahip…
…yoluyla oluşturulan bir bilgiye sahip bulunmadıklarını,…
…bir bilgiye sahip bulunmadıklarını, Allah’ın onları bundan uzak…
…Allah’ın onları bundan uzak tuttuğunu ve…
…(fütûhu’l-mükâşefe) Hakk’ın bilgisini elde ettiklerini söyler (…
…III, 116). İlham ürünü olan bilgiler kendisine Mekke’de geldiği…
…Mekke’de geldiği ve eseri burada yazmaya başladığı için bu…
…ve eseri burada yazmaya başladığı için bu kitaba…
…yazmaya başladığı için bu kitaba…
…adını verir. Kitabın bu özelliğini çeşitli…
…varıncaya kadar eserdeki bütün bilgilerin ilâhî ilham…
…kadar eserdeki bütün bilgilerin ilâhî ilham (ilkā-i rabbânî…
…gibi eserlerini de bu fetih ilhamlarının kendisine…
…(1201) Mekke’ye gitti. Bu sırada otuz yedi yaşında…
…eserin ilk fetihleri burada gelmeye başladı. Mânevî…
…ilk fetihleri burada gelmeye başladı. Mânevî varlık ve olayları…
…hakikati” olduğunu söyleyen bir gencin Hacerülesved…
…tarafından kendisinin bulunduğu yere doğru geldiğini,…
...

…da anılan eser seksen bölümden (meclis) meydana gelir.…
…meydana gelir. Müellif bu bölümleri değişik zamanlarda…
…meydana gelir. Müellif bu bölümleri değişik zamanlarda…
…Eserin ne zaman yazdırılmaya başlandığı bilinmemekteyse de 28…
…yazdırılmaya başlandığı bilinmemekteyse de 28 Cemâziyelevvel 413 (29…
…tesbit edilmiştir. Seksen bölümün yetmişine bir veya birkaç…
…Seksen bölümün yetmişine bir veya birkaç âyetin…
…bölümün yetmişine bir veya birkaç âyetin tefsiriyle başlanır;…
…birkaç âyetin tefsiriyle başlanır; bölümlerin bazısında hadis…
…âyetin tefsiriyle başlanır; bölümlerin bazısında hadis yorumlarına…
…başlanır; bölümlerin bazısında hadis yorumlarına da yer…
…da yer verilir. Otuz üçüncü bölümde, “Kur’an meşin kılıf içinde…
…“Kur’an meşin kılıf içinde bulunsa onu ateş yakmaz” ( Müsned…
…( Müsned , IV, 155) meâlindeki hadisin anlamı…
…anlamı tartışılmıştır. Bu şekilde eserin yetmiş bir…
…Bu şekilde eserin yetmiş bir bölümünde 142 âyet ve yirmi…
…Bu şekilde eserin yetmiş bir bölümünde 142 âyet ve yirmi yedi hadis…
…tefsir ve te’vil edilmiş, bu arada başka âyet veya…
…ve te’vil edilmiş, bu arada başka âyet veya hadislere de yer…
…işlendiği dokuzuncu bölümün devamında ve onuncu bölümün…
...

…79/15], “hadîsü’l-cünûd” [el-Burûc 85/17]) ve yapılan konuşmaya…
…(ez-Zümer 39/23) diye bahsedilmektedir. Hz. Peygamber de Kur’an’ı…
…Ehâdîs kelimesi, Ferrâ’nın belirttiğine göre “konuşulan şey”…
…uhdûse nin çoğulu olmakla beraber sonradan hadisin çoğulu…
…çoğulu olarak kullanılmaya başlanmıştır. “Hadîsü’n-nebî” ifadesi…
…denmemesi de bunu göstermektedir. Hadis…
…Hadis kelimesi İslâmiyet’le birlikte farklı bir anlam kazanmış,…
…İslâmiyet’le birlikte farklı bir anlam kazanmış, âdeta onunla…
…denilmiştir (Ebü’l-Bekā, s. 370, 402). Hadis…
…anlaşılmaktadır. Nitekim Ebû Hüreyre’nin, kıyamet gününde…
…üzerine Resûlullah, “Ey Ebû Hüreyre! Hadise olan…
…Hadise olan merakını bildiğim için bu hadis hakkında ilk…
…olan merakını bildiğim için bu hadis hakkında ilk soruyu…
…sohbet etmek üzere bir gün ayırmasını isterken…
…ve daha sonraki dönemlerde bu kelime, Resûl-i Ekrem’in…
…fiillerini ve tasviplerini bildiren haberler anlamında…
…anlamında kullanılmıştır. Bazı âlimler, hadis teriminin…
…sahâbe ve tâbiînin şahsî beyan ve fetvalarını da bu kapsama…
…beyan ve fetvalarını da bu kapsama almışlar, Hz.…
…haber kelimesi kullanılmaya başlanınca bir kısım âlimler sadece…
...

…Kaynaklarda en çok bu lakabı ile anılmakla beraber…
…Kaynaklarda en çok bu lakabı ile anılmakla beraber asıl…
…çok bu lakabı ile anılmakla beraber asıl künyesi Hâfızüddin…
…asıl künyesi Hâfızüddin Muhammed b. Ahmed b. Âdil Paşa’dır.…
…künyesi Hâfızüddin Muhammed b. Ahmed b. Âdil Paşa’dır.…
…Hâfızüddin Muhammed b. Ahmed b. Âdil Paşa’dır. Dedesi Âdil…
…varsa da (meselâ Mecdî ve Bağdatlı İsmâil Paşa) kendisi…
…Âdil Paşa olarak kaydeder. Bizzat verdiği künye “el-fakīr…
…verdiği künye “el-fakīr Muhammed eş-şehîr bi’l-Hâfız b. Ahmed…
…“el-fakīr Muhammed eş-şehîr bi’l-Hâfız b. Ahmed b. Âdil…
…Muhammed eş-şehîr bi’l-Hâfız b. Ahmed b. Âdil Paşa”…
…eş-şehîr bi’l-Hâfız b. Ahmed b. Âdil Paşa” şeklindedir.…
…Kafkasya’da Arrân eyaletinin Berdaa şehrinde doğduğu için bazı…
…Berdaa şehrinde doğduğu için bazı yerlerde Berdaî nisbesiyle…
…doğduğu için bazı yerlerde Berdaî nisbesiyle de zikredilir.…
…kendisini ilmiyle tanıtmış bulunuyordu. 1501’de İran’da siyasî…
…yolunda giriştiği zulüm ve baskılar yüzünden memleketini terke…
…âlim kardeşi Abdülfettah ile birlikte Osmanlı ülkesine geçti.…
…intisap etmiş ve onun büyük takdirini kazanmıştı. Bu…
…büyük takdirini kazanmıştı. Bu intisapta, Abdurrahman…
...