…Kerîm’i ezberledikten ve Bağdatlı âlimlerden bir…
…âlimlerden bir müddet gramer ve fıkıh okuduktan sonra hadis…
…b. Mehdî, İmam Şâfiî ve Abdürrezzâk b. Hemmâm gibi…
…En çok hadis yazdığı hocası Vekî‘ b. Cerrâh’tır. İmam…
…İmam Şâfiî’den ise fıkıh ve usûl-i fıkıh öğrenmiştir.…
…Maîn ile Ali b. Medînî, Ebû Zür‘a er-Râzî, Ebû Hâtim er-Râzî,…
…er-Râzî, iki oğlu Sâlih ve Abdullah bulunmaktadır.…
…İmam Şâfiî, Abdürrezzâk ve Abdurrahman b. Mehdî de…
…Mekke, Medine, Dımaşk, Halep ve Cezîre’ye seyahatler yaptı.…
…yaptı. Bunların en uzunu ve en yorucusu, Abdürrezzâk b.…
…istifade etmek üzere ve yeterli parası olmadığı için…
…sahasındaki derin bilgisi ve güçlü hâfızası ilim…
…yanlarına gittiği zaman istediği hadisleri…
…hadis okutmaya başladı. Çok zaman 5000 kadar hadis talebesi…
…onun tavırlarından, ahlâk ve edebinden faydalanmaya…
…ile tehdit edildikleri zaman halifenin zulmüne uğramamak…
…edildikleri zaman halifenin zulmüne uğramamak için onun arzusuna…
…onun arzusuna uygun cevap verdiler; fakat o, bu görüşü…
…Bu sebeple hapse atıldı. Zulümden kurtulmak maksadıyla…
…İshak b. İbrâhim tarafından zincire vurularak yola çıkarıldılar.…
...

…Arap dili uzmanları ve müsteşrikler tarafından…
…sözlük mânası taşımadığı ve gerçek mâbudun özel adını…
…hemzesi kaldırılmış, lâmlar birleştirilmiş (idgam) ve…
…birleştirilmiş (idgam) ve azamet ifade eden kalın bir…
…ifade eden kalın bir ses verilerek Allah tarzında okunmuştur.…
…mânasındaki elehe-ye’lehu veya “hayret ve şaşkınlık içinde…
…elehe-ye’lehu veya “hayret ve şaşkınlık içinde kalmak,…
…anlamındaki elihe-ye’lehu ve velihe-yevlehu kökünden…
…elihe-ye’lehu ve velihe-yevlehu kökünden ism-i…
…fevkinde olmak” anlamındaki lâhe-yelîhu kökünden leyh ⟶…
…lâhe-yelîhu kökünden leyh ⟶ lâh kelimesinden…
…kökünden leyh ⟶ lâh kelimesinden türemiş olup…
…ötesinde bulunan” demektir. Lâh kelimesinin başına harf-i…
…harf-i ta‘rif getirilerek lâmlar birleştirilmiş ve Allah…
…lâmlar birleştirilmiş ve Allah kelimesi elde…
…bir temayüle göre Allah lafzı, Câhiliye Arapları’nın…
…putlarından olan el-Lât ( اللات ) veya Ârâmîce…
…olan el-Lât ( اللات ) veya Ârâmîce elâhâ ( الاها )…
…hakkında ileri sürülen ve sayısı otuza yaklaştığı…
…yaklaştığı kaydedilen (bk. Lisânü’l-ʿArab ve Tâcü’l-ʿarûs…
...

…“yükseklik, yüksek yer ve yüksek şey”dir. Buna bağlı…
…“hükümranlık, şan, şeref ve taht” anlamlarına da gelir.…
…mânada kullanılmıştır. Dâvûd ve Süleyman peygamberlerin…
…Firavun’un tahtına arş adı verilirken kelimenin birinci anlamına…
…ilâhî saltanatın eski zamandan beri kurulmuş olup…
…edeceği, bu saltanatın hak ve adalet temellerine dayandığı…
…arslana, danaya, kuşa ve insana benzeyen özel…
…Secdeye kapanan melekler ve bütün gökler ordusu bu…
…Kur’an’da arş, Hz. Yûsuf’un ve Sebe Melikesi Belkıs’ın…
…en-Neml 27/23, 38, 41, 42) ve ayrıca Allah’a nisbet…
…Arşın doğrudan veya dolaylı olarak Allah’a…
…(et-Tevbe 9/129; ez-Zuhruf 43/82), bir kısmında da…
…43/82), bir kısmında da zü’l-arş (el-İsrâ 17/42;…
…anlamak mümkündür. Göklerin ve yerin yaratılmasından…
…de arşın büyük, değerli ve şerefli (azîm, kerîm)…
…tarafından taşınmaktadır ve bu taşıyıcıların kıyamet…
…olup yüce Allah’ı övgü ve tesbih ile anarlar (ez-Zümer…
…ve tesbih ile anarlar (ez-Zümer 39/75; el-Mü’min 40/7;…
…69/17). Kâinatı yaratan ve idare eden Allah arşa…
…Allah’a, Cebrâil’e ve şeytana ait olmak üzere üç…
...

…İslâm âleminde ilk ortaya çıkan fırkalardan…
…çıkan fırkalardan biri olan Cehmiyye, Muattıla ve Cebriyye-i…
…biri olan Cehmiyye, Muattıla ve Cebriyye-i Hâlisa adlarıyla…
…anıldığı gibi bazılarınca zenâdıka dan sayılmıştır. Ayrıca ilk…
…anıldığı gibi bazılarınca zenâdıka dan sayılmıştır. Ayrıca ilk…
…Ayrıca ilk dönemlerde kelâm ve felsefe ile meşgul olanlar…
…ile meşgul olanlar için de Cehmiyye tabiri kullanılıyor, bununla…
…kimseler kastediliyordu. Cehmiyye’nin, kurucusu Cehm b.…
…el-Merîsî’nin (ö. 218/833) Cehmiyye’nin görüşlerini savunanlardan…
…biri olduğu bilinmektedir. Cehmiyye’nin Allah’ın sıfatları, kader,…
…irade hürriyeti, âhiret âleminin fâni olup olmadığı gibi…
…önemli meselelerde Müşebbihe ve Mücessime’ye bir tepki…
…tenkit eden hadisçilere ve müctehid imamlara göre…
…ve müctehid imamlara göre Cehmiyye’nin doğmasında, Hint felsefesi…
…bozmaya çalışan yahudi ve hıristiyanların da tesiri…
…(Ahmed b. Hanbel, s. 65). Cehmiyye’ye ait görüşler sadece tabakat…
…tarihi alanındaki kitaplarda ve muhaliflerinin tenkit…
…temel görüşleri hakkında verilen bilgilerin doğruluğundan…
…te’viline ilk defa başvuran Cehmiyye akılla naklin…
…çelişebileceğini iddia etmiş ve naklin akılla te’vil…
...

…İmam Ebû Yûsuf’un çağdaşı ve Mu‘tezile bid‘atçılarından…
…olarak utanç duyduklarını ve onları kendilerinden…
…bir döneminde yaşadığı ve bu ekolün gelişmesine…
…hakkında çok az bilgi vermelerinde onun aşırıya kaçan…
…Vâsıl b. Atâ (ö. 131/748) zamanında yaşamıştır. Ancak…
…Vaîdiyye koluna mensup olan ve kebîre işleyenin cehennemde…
…tesir ettiği ileri sürülen Zeyd er-Rekāşî’nin (ö. 130/748)…
…Bişr b. Mu‘temir’in kendisi aleyhindeki ifadelerine rağmen Dırâr’dan…
…rağmen daha çok Basra ilim ve fikir çevresiyle…
…el-İbâzî, Hişâm b. Hakem ve Zerdüşt dinine mensup bazı…
…el-İbâzî, Hişâm b. Hakem ve Zerdüşt dinine mensup bazı…
…Zerdüşt dinine mensup bazı liderlerin bulunduğu meclislerde ilmî…
…el-Cumahî tarafından zındıklıkla suçlanıp sürgün yahut idam…
…Cevher düşüncesini reddeden Dırâr’a göre âlemin aslını…
…reddeden Dırâr’a göre âlemin aslını bütünüyle arazlar…
…cisim renk, tat, koku, hayat veya ölüm gibi arazlardan yoksun…
…her cisim ilim, kelâm ve kudret arazlarını ihtiva…
…ihtiva etmeyebilir. Zıt arazlardan biri açık, diğeri…
…olarak cisimde bulunabilir veya biri yok olunca diğeri zuhur…
…veya biri yok olunca diğeri zuhur eder ve böylece cisimde…
...

…ilgili olarak yeni görüş ve davranışları benimseyenler”…
…İbn Hazm, Şehristânî ve Süyûtî gibi âlimlerce…
…sünnete aykırı bazı inanç ve davranışları benimseyenler”…
…türeyen bedî‘, bid‘ ve ibtidâ‘ kelimeleri dört…
…kelimesi, Allah’ın gökleri ve yeri örneksiz bir güzellikte…
…ise Hz. Peygamber’in risâlet ve nübüvveti ilk defa icat eden…
…kararacağını haber veren âyette (Âl-i İmrân 3/106)…
…ortaya çıkar. Hadis literatüründe bid‘at kavramının geniş bir…
…bid‘at sahibi oldukları ve böylelerinin tövbe ve…
…ve böylelerinin tövbe ve ibadetlerinin kabul…
…kısmı da metin bakımından zayıf görülmüştür ( a.g.e. [nşr.…
…dipnotları). Bu konuya dair literatürden anlaşıldığına göre ehl-i…
…göre ehl-i bid‘at tabiri lafız olarak hadislerde…
…olduğu iddialarına bile yer verilmiştir (Mekhûl b. Fazl en-Nesefî,…
…Cebel, İbn Mes‘ûd, İbn Ömer ve İbn Abbas’a, her türlü…
…rivayetlere göre ashap yeni zuhur eden olaylar karşısında…
…beyan etmekten sakınmış ve müslümanları bu tür…
…derleyen âlimler Kaderiyye, Cehmiyye, Mürcie, Râfıza (Şîa) gibi…
…kınanmasını konu alan ve Hz. Peygamber’e atfedilen…
…“bid‘attan sakınmanın lüzumu ve sünnete bağlanmanın…
...

…tamlaması ehlü’s-sünne ve’l-cemâa (ehl-i sünnet…
…ve’l-cemâa (ehl-i sünnet ve’l-cemâat) ifadesinin…
…maksat, dini tebliğ ve beyan etmekle görevli…
…temel konularını anlama ve benimseme tarzıdır. Cemaat…
…ekseriyeti (sevâd-ı a‘zam) ve müctehid âlimler gibi farklı…
…olup inanç, ibadet, hukuk ve ahlâk cepheleriyle İslâm’ı…
…olduğu kesinlikle bilinen ve “usûlü’d-dîn” diye de…
…ümmetlerine uygulanan ve âdet-i ilâhiyye haline gelen…
…buna karşılık “sünnet” ve “cemaat” kelimelerine…
…ümmetinin yetmiş iki veya yetmiş üç fırkaya…
…çıkmış sayılacaklarını ve Câhiliye ölümüyle…
…(İbn Mâce, “Fiten”, 8), vefatından sonra, yaşayanların pek çok…
…rivayeti isnad açısından zayıf görülmüştür (İbn Hazm, III,…
…Çünkü Hz. Peygamber’in vefatından sonra halifenin belirlenmesi…
…ashabın ihtilâfa düştüğü ve her halife seçiminde nassın…
…devam ettiği ilk kaynaklarda zikredilmektedir. Eğer Resûl-i Ekrem râşid…
…bulunmuş olsaydı ihtilâf ve belirsizlik ortaya çıkmazdı.…
…konulduğu izlenimini de vermektedir (bk. EHL-i BEYT ). Bazı geç…
…idaresinde cihad yapmayı ve ehl-i kıbleden olup vefat…
…ve ehl-i kıbleden olup vefat eden herkesin cenaze…
...

…kılınması (haberü’l-vâhid) veya sıfat tamlaması şeklinde…
…çoğulu olan âhâd la beraber bulunduğunda ise…
…vasfını taşımasının onun her zaman haber-i vâhid olduğunu…
…dolayı hadisçiler, usulcüler ve fakihler tevâtür derecesine…
…râvi sayısının bir, iki, üç veya daha fazla olması arasında…
…edilen hadisler, sahâbe ve tâbiînden nakledilen…
…birlikte hadiste ve diğer İslâmî ilimlerde…
…ve diğer İslâmî ilimlerde zikredildiğinde daha ziyade Resûl-i…
…zikredildiğinde daha ziyade Resûl-i Ekrem’den rivayet…
…dışında özel olarak sahih ve hasen haberin tarifine denk…
…sünnetin dışında kalan ve Resûlullah’tan itibaren…
…itibaren adalet ve zabt sıfatlarını taşıyan bir…
…itibaren adalet ve zabt sıfatlarını taşıyan bir veya…
…zabt sıfatlarını taşıyan bir veya iki yahut tevâtür derecesine…
…daha sonra tâbiînin ve tebeu’t-tâbiînin rivayet…
…rivayet ettiği, metninde şâz ve illet bulunmayan ve zann-ı…
…şâz ve illet bulunmayan ve zann-ı gālib ile (râcih)…
…şâz ve illet bulunmayan ve zann-ı gālib ile (râcih) sabit olan…
…sebebiyle bu terim mahiyet ve kavram bakımından tarih…
…defa anlam değiştirmiş, ilk zamanlar “bir veya birkaç kişinin…
...

…da bu tabire rastlanmamakta ve Hz. Peygamber’in konuya dair…
…ilminin teşekkül etmesi ve halku’l-Kur’ân meselesinin…
…da sahih olma ihtimalini zayıflatmaktadır. Zira Asr-ı saâdet’te…
…ihtimalini zayıflatmaktadır. Zira Asr-ı saâdet’te insanların…
…( Dârimî, er-Red ʿale’l-Cehmiyye , s. 334;…
…( Dârimî, er-Red ʿale’l-Cehmiyye , s. 334; Kādî…
…74/25) Kureyşli münkirlerden Velîd b. Mugīre el-Mahzûmî’nin…
…benimseyip yaymıştır ( er-Red ʿale’l-Cehmiyye , s. 259,…
…yaymıştır ( er-Red ʿale’l-Cehmiyye , s. 259, 337; er-Red…
…, s. 259, 337; er-Red ʿale’l-Merîsî , s. 452).…
…naklederken ( el-İḫtilâf fi’l-lafẓ , s. 247) diğer bir…
…atan kişinin Beyân b. Sem‘ân veya Mugīre b. Saîd el-İclî…
…Hanîfe’nin de soruya cevap verip ilk defa, “Kur’an mahlûktur”…
…naklen konunun Ebû Hanîfe ve öğrencileri zamanında ortaya…
…Ebû Hanîfe ve öğrencileri zamanında ortaya çıktığını belirtir (…
…söylenen yahudi asıllı Lebîd b. A‘sam’dır. Daha sonra…
…b. Dirhem, Cehm b. Safvân ve Bişr b. Gıyâs el-Merîsî gibi…
…Bir kısım Sünnî, Mu‘tezilî ve Şiî âlimleri halku’l-Kur’ân…
…göre Hişâm b. Abdülmelik zamanında sarayda kâtiplik yapan…
…görüşünü ortaya atmıştır. Zira müslümanların Kur’an’ın…
...

…görüşleri etrafında oluşan ve ona nisbetle anılan Hanbelî…
…bakımından Hanefî, Mâlikî ve Şâfiî mezhebinden sonra…
…mensup olan fakihlere ve bu mezhebin görüşüyle amel…
…denilir. I. KURULUŞU ve TARİHÇESİ Hanbelî…
…Hanbelî mezhebinin doğuş ve kuruluşunu, gerek II (VIII)…
…kuruluşunu, gerek II (VIII) ve III. (IX.) yüzyıllarda Hicaz…
…III. (IX.) yüzyıllarda Hicaz ve Irak bölgelerinde görülen…
…fıkhî gelişme ve ekolleşmeden ve bu arada…
…gelişme ve ekolleşmeden ve bu arada gündeme gelen re’y,…
…gündeme gelen re’y, hadis ve kelâm tartışmalarından,…
…Hanbel’in hayat hikâyesinden ve fikrî mücadelelerinden ayrı…
…büyük bir gelişme olmuş ve bu süre zarfında, Emevîler…
…bir gelişme olmuş ve bu süre zarfında, Emevîler devrinde oluşan…
…devrinde oluşan çevre ve muhit farklılığına dayalı…
…farklılığına dayalı Hicaz ve Irak ekolleri, hüküm…
…hüküm çıkarmada re’y ve hadise verilecek yer ve…
…çıkarmada re’y ve hadise verilecek yer ve değer konusuyla…
…re’y ve hadise verilecek yer ve değer konusuyla ilgili…
…re’y), Hicazlılar ise eser veya hadisçiliği (ehl-i eser,…
…temsil ediyor, ehl-i re’yin liderliğini Ebû Hanîfe, ehl-i hadîsin…
...