Arama - TDV İslâm Ansiklopedisi

CERÎDE NEZÂRETİ
1831 yılında Osmanlı Devleti’nde maliye, nüfus ve istatistik işlerine bakmak üzere kurulan daire.

DAYI
XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti idaresi altına giren Tunus, Trablusgarp ve Cezayir eyaletlerinde yönetimi ele geçiren kimselere verilen unvan.

DÜSTUR دستور
Tanzimat’tan sonra Osmanlı Devleti’nde ve kuruluşundan itibaren Türkiye Cumhuriyeti’nde kabul edilen kanun, nizamnâme ve diğer hukukî mevzuatı bir araya getiren resmî külliyat.

İSLÂMCILIK
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde ortaya çıkan dinî-siyasî ideoloji.

MENINSKI, François à Mesgnien
XVII. yüzyıl Osmanlı Türkçesi üzerine hazırladığı eserlerle tanınan Lehistan’ın Osmanlı Devleti nezdindeki temsilcisi.

TÜRKÇÜLÜK
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde entelektüel düzeyde başlayan, daha sonra siyasal ve ideolojik boyut kazanan hareket, pantürkizm.

BALYOS
Genellikle Venedik Cumhuriyeti’nin Osmanlı Devleti nezdindeki dâimî temsilcilerine verilen ad.

CEREHOR جراخور
Selçuklular’da ve özellikle Osmanlı Devleti askerî teşkilâtında daha çok geri hizmetlerde geçici olarak kullanılmış olan ücretli asker.

LONDRA ANTLAŞMASI

Mısır meselesi dolayısıyla Osmanlı Devleti ile İngiltere, Avusturya, Prusya ve Rusya arasında Londra’da 15 Temmuz 1840’ta akdedilen mukavelenâme.bk. KAVALALI MEHMED ALİ PAŞA

ÇANDARLI
XIV. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı hânedanı ile birlikte ortaya çıkan ve Osmanlı Devleti’nin gelişmesinde rol oynayan bir Türk ailesi.

DEVLET ANA
Kemal Tahir’in (ö. 1973) Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu anlatan romanı.

KĀNÛN-ı ESÂSÎ قانون أساسي
1876 yılında kabul edilen Osmanlı Devleti anayasası.

MONDROS MÜTAREKESİ
I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti ile İtilâf devletleri arasında 30 Ekim 1918’de yapılan ateşkes antlaşması.

SYKES-PICOT ANTLAŞMASI
I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’nin Asya’daki topraklarının paylaşılması konusunda yapılan gizli antlaşma (16 Mayıs 1916).

TÜRKGELDİ, Ali Fuat
Hâtıratı ve siyasî eserleriyle tanınan Osmanlı Devleti’nin son Mâbeyin başkâtiplerinden.

TEŞRÎFÂT-ı KADÎME تشريفات قديمة
Sahaflar Şeyhizâde Esad Efendi’nin (ö. 1848) Osmanlı Devleti’nde teşrifat kaidelerine dair eseri.

SEVR ANTLAŞMASI
I. Dünya Savaşı sonunda 10 Ağustos 1920’de Osmanlı Devleti ile İtilâf devletleri arasında imzalanan barış antlaşması.

CEMİYET جمعيت
XIX. yüzyılın ortalarından itibaren İslâm dünyasında ve özellikle Osmanlı Devleti’nde ilmî, sosyal ve siyasî amaçla kurulan teşekküllere verilen ad.

AHÎLİK
XIII. yüzyılda Anadolu’da görülmeye başlayan ve bir süre sonra Osmanlı Devleti’nin kurulmasında önemli rol oynayan dinî-içtimaî teşkilât.

ULAK
Osmanlılar’da devletin resmî haberlerini ulaştıran görevlilere verilen ad.