…Babası, Benî Âmir b. Sa‘saa’nın bir kolu olan ve halkının…
…Benî Harîş’e mensup bir sahâbî idi. Resûl-i Ekrem’in…
…ilk defa Benî Âmir b. Sa‘saa heyetiyle birlikte…
…Hz. Âişe ve Ebû Hüreyre gibi sahâbîlerden hadis nakletmiş ve…
…da makbul birer hadis râvisidir. Mutarrif, Basra’nın…
…Muâviye b. Ebû Süfyân gibi sahâbîlerden hadis rivayet etti. Übey b.…
…b. Hânî, Hasan-ı Basrî, Sâbit el-Bünânî, Katâde b. Diâme…
…rivayette bulundu. İbn Sa‘d Mutarrif’in sika, takvâ ve…
…sika, takvâ ve üstün edep sahibi, akıllı bir kimse;…
…en hayırlılarından biri, sâlih bir adam; İbn Hibbân…
…hep uzak durmuştur. Toplumu sarsan hadiseler ortaya çıktığında…
…“Bütün gece uyuyup sabahleyin bundan dolayı pişmanlık…
…dolayı pişmanlık duymak sabaha kadar ibadet edip sabahleyin…
…sabaha kadar ibadet edip sabahleyin yaptığıyla övünmekten daha…
…şükretmeyi belâya uğrayıp sabretmeye tercih ederim.” Mutarrif’e…
…dememelidir. Kötülüklerden sakınıp iyi şeyler yaptığı halde…
…Müsned , IV, 24-26. İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt , VII,…
…, III, 478-479. Ali Sâmî en-Neşşâr,…

…ayrılacağını, bunlardan sadece Mu‘tezile’nin kurtulacağını…
…kâfir veya mümin değil fâsık sayması sebebiyle bu adı aldığını…
…farklı bir anlayışa sahip olan hocası Hasan-ı…
…için Kaderiyye, Cehm b. Safvân’dan etkilendikleri için…
…el-Belhî mezhep ve kitap sahibi olan Mu‘tezile ricâlini…
…kaydetmektedir ( Miftâḥu’s-saʿâde , II, 36-37; el-Muʿtezile…
…Abdülkerîm b. Ebü’l-Avcâ, Sâlih b. Abdülkuddûs ve şair…
…Bürd gibi Senevî görüşleri savunan kişilerle sık sık…
…bulunduğu, Cemel ve Sıffîn savaşlarına katılan taraflardan…
…etkileyerek mezheplerini sarayın resmî ideolojisi haline…
…teoride ferdin hürriyetini savunan Mu‘tezile’nin uygulamada…
…âlim ve devlet adamı Sâhib b. Abbâd’ı vezir yapması ve…
…getirildi. Fakat Sâhib b. Abbâd’ın ölümünden sonra…
…Sünnî âlimin geri dönmesini sağladı ve bunlar adına medreseler…
…âlimi İbnü’l-Murtazâ onları savunmakta, Makbilî ise usûlü’d-dînde…
…Mu‘tezile’nin aynı görüşlere sahip olduğunu, ayrıldıkları tek…
…iki tabaka ile birlikte bu sayıyı on ikiye çıkarmaktadır (…
…ihtilâflı meselelerin sayısının 155 olduğunu kaydetmekte,…
…kaydetmekte, Malatî ise bu sayının -herhalde çokluktan kinaye…
…en büyük nesir ustalarından sayılan Câhiz de Basra…
...

…başından sonuna kadar her râvinin hocasından semâ veya başka…
…için senedde yer alan bütün râvilerin adlarının bilinmesi gerekir.…
…Ancak bazı âlimlere göre râvi adlarının verilmemiş olması…
…itibaren hadisin makbul sayılabilmesi için senedde ittisâli şart…
…b. Diâme, hadisin ancak sâlih bir kişinin yine sâlih…
…ancak sâlih bir kişinin yine sâlih birinden rivayet etmesi…
…“muttasıl merfû”, bir sahâbîye nisbet ediliyorsa “muttasıl…
…denir. Senedinden râvi adı düşen hadis muttasıl…
…bir hadise senedinden düşen râvi sayısına, râvinin sened…
…hadise senedinden düşen râvi sayısına, râvinin sened içinde…
…düşen râvi sayısına, râvinin sened içinde düştüğü yere ve…
…içinde düştüğü yere ve yerin sayısına, ayrıca râvinin düşme…
…ve yerin sayısına, ayrıca râvinin düşme şekline göre farklı…
…verilir. Bir tâbiînin sahâbî râviyi atlayarak doğrudan…
…verilir. Bir tâbiînin sahâbî râviyi atlayarak doğrudan Hz.…
…hadis için “mürsel”, bir sahâbînin başka bir sahâbîden duyduğu…
…bir sahâbînin başka bir sahâbîden duyduğu halde doğrudan…
…hadis için “mürselü’s-sahâbî”, râvinin kendisinden hadis…
…için “mürselü’s-sahâbî”, râvinin kendisinden hadis almadığı,…
…peşe olmamak kaydıyla birkaç râvi düşen veya sahâbeden sonra…
...

…senedinden daha az bir râvi ile varılırsa buna “âlî…
…“âlî muvâfakat”, daha fazla râvi ile ulaşılırsa buna da…
…el-Ensârî > Buhârî > râvi > râvi > râvi…
…> Buhârî > râvi > râvi > râvi şeklindeki bir…
…> râvi > râvi > râvi şeklindeki bir senedle Hz.…
…b. Abdullah el-Ensârî > râvi > râvi > râvi…
…el-Ensârî > râvi > râvi > râvi şeklindeki isnad…
…> râvi > râvi > râvi şeklindeki isnad…
…vardır. Ayrıca bu isnad râvi sayısı daha az olduğu için…
…vardır. Ayrıca bu isnad râvi sayısı daha az olduğu için…
…edildiği için hadisin sahih olma ihtimali daha da güç…
…söylenmişse de (İbnü’s-Salâh, s. 258) bazı muhaddisler…
…yer vermiştir. Âlî isnada sahip olma düşüncesiyle daha çok…
…Hadis usulünde İbnü’s-Salâh’tan sonra terim olarak…
…, “vfḳ” md. İbnü’s-Salâh, ʿUlûmü’l-ḥadîs̱ , s.…
…, s. 258. Süyûtî, Tedrîbü’r-râvî (nşr. Abdülvehhâb…

…ehl-i Medîne) yansıtan sahâbe görüşlerini ve tâbiînin…
…esas alınmasını sağlamak istediğini söylemesi üzerine…
…toplumlarına dağılmış olan sahâbenin Resûl-i Ekrem’den…
…arasında tertip ve rivayet sayısı bakımından görülen farklar,…
…gelmiştir. Güvenilir râvilerden sahih hadisler alındığı için…
…Güvenilir râvilerden sahih hadisler alındığı için…
…alındığı için el-Muvaṭṭaʾ ı sahih kitaplar arasında sayanlar…
…ı sahih kitaplar arasında sayanlar bulunduğu gibi onda mürsel,…
…daki bütün hadisler sahihtir. Ma‘mer b. Râşid, İbn Ebû…
…yer vermekle beraber onun Ṣaḥîḥayn ’dan sonra geldiğini kabul…
…isabetli bulmayan Zehebî, Ṣaḥîḥayn ’dan hemen sonra gelen…
…edilen altmış bir hadisten sadece dördünün senedlerini…
…senedlerini bulamamış, İbnü’s-Salâh ise onların da muttasıl…
…da ortaya koymuştur. Henüz Ṣaḥîḥayn ’ın tasnif edilmediği bir…
…Allah’ın kitabından sonra en sahih kitabın el-Muvaṭṭaʾ…
…Sitte ’nin altıncı kitabı sayılan İbn Mâce’nin es-Sünen ’i…
…gibi bir fıkıh kitabı saymak doğru değildir. Ahmed b.…
…b. Râhûye el-Muvaṭṭaʾ ın en sahih senedlerinin Zührî – Sâlim –…
…sahih senedlerinin Zührî – Sâlim – İbn Ömer tarikiyle rivayet…
…gibi fakihlerin, Yahyâ b. Saîd el-Kattân ve Abdurrahman b.…
...

…bu ihtilâflar, hadisin aynı râviden gelen farklı rivayetleri…
…nakleden iki veya daha fazla sayıdaki râvinin rivayetleri arasında…
…iki veya daha fazla sayıdaki râvinin rivayetleri arasında da…
…da bu rivayetlerden birini, râvisinin hâfıza yönünden üstünlüğü…
…diğerinin munkatı‘ olması, râvisi tarafından aynı sahabîden…
…râvisi tarafından aynı sahabîden farklı zamanlarda farklı…
…isnadlarından birinin fazla râvi içermesi, sika mı yoksa…
…olarak tesbit edilemeyen bir râvisinin isminde ya da künyesinde…
…bazı metinler, lafızları ve sahâbî râvileri tamamen farklı…
…lafızları ve sahâbî râvileri tamamen farklı olduğu için…
…, I, 315). Iztırâb râvinin ilmî yönden yeterliliğini…
…eserlerde (ilel) çok sayıda muztarib hadis örneğine…
…bazı hadislerin aynı zamanda sahih veya hasen olarak…
…muhaddisler tarafından râvinin niteliğini belirlemek…
…ıztırâb bulunan râvi “muztaribü’l-hadîs” sözüyle…
…lafız ile tenkit edilmiş bir râvinin hadisleri zayıf kabul edilse…
…BİBLİYOGRAFYA: İbnü’s-Salâh, ʿUlûmü’l-ḥadîs̱ , s.…
…en-Nüket ʿalâ Kitâbi İbni’ṣ-Ṣalâḥ ve Nüketi’l-ʿIrâḳī (nşr.…
…70-80. Süyûtî, Tedrîbü’r-râvî (nşr. Muhammed Avvâme),…
…312-317. Ahmed b. Ömer b. Sâlim Bâzmûl, el-Muḳterib fî…
...

…“bir işe olanca gayretini sarfetmek, ileri gitmek; büyütmek”…
…Anlama güzellik katan bedîî sanatlar içinde yer alan ve teşbih,…
…ıtnâb, îcâz, kasr gibi edebî sanatların temelini teşkil eden…
…birleştirilebilir. Şiir sanatında methiye, hiciv, tasvir vb.…
…ez-Zübyânî’nin Hassân b. Sâbit’in, ”لنا الْجَفَنَاتُ الغرُّ…
…eleştirerek mübalağanın şiir sanatındaki vazgeçilmez yerine vurgu…
…yalandan farkı ve sanat değeri hakkında, ayrıca…
…, s. 167-180). Sa‘leb Ḳavâʿidü’ş-şiʿr ’inde…
…söz ve şiir güzelliklerinden saymıştır ( el-Bedîʿ , s. 65).…
…vurursan maktulü geçip yere saplanır” anlamındaki dizesini örnek…
…ve bunu bir mâna kusuru saymıştır ( a.g.e. , a.y.).…
…nihayetsiz bir kemale sahip bulunduğunu, ayrıca…
…söylemiştir ( el-Mes̱elü’s-sâʾir , III, 191;…
…yol üzerinde veya açık bir sapıklık içindedir” (Sebe’ 34/24)…
…İran kökenli olan Hammâd er-Râviye, Hammâd Acred, Hammâd b.…
…Acred, Hammâd b. Zibrikān, Sâlih b. Abdülkuddûs, Mutî‘ b.…
…gazel, haramları mubah sayma, içki meclisi ve eğlence…
…söylemiş ve ateşperestliği savunmuştur. Ebû Nüvâs İslâm’ın beş şartı…
…Seyyid el-Himyerî ve Sâhib b. Abbâd gibi övgüleri…
…müzekker gazel ile edebî sanatlarda cinasta abartı bunun önemli…
...

…Mübhemlik, râvinin hadis aldığı hocasının adını…
…hadis (Ebû Dâvûd, “Ṣalât”, 120) mübhemü’l-isnâd…
…mübhemlik, mübhem râvinin güvenilir olup olmadığının…
…Dolayısıyla mübhem râvi, kimliğinin bilinememesi…
…açısından mechûlü’l-ayn râvi gibidir. Metindeki mübhemlik…
…mübhemlik, genellikle râvinin hocasının adını…
…düşüncesinden, zayıf bir râvi ya da kötü bir kimse…
…gerekir. İsnadında mübhem râvi bulunan hadisin hükmü,…
…hükmü, hadisin türüyle ve râvinin hocasını ibham ederken…
…( mechûlü’l-ayn ) râvi bulunan muttasıl hadis…
…râvi bulunan muttasıl hadis sayarken (Alâî, s. 96) bir kısım…
…âlimlerinin çoğu, mübhem râviyi dikkate almayarak münkatı‘…
…İsnadında mübhem râvinin sahâbî olduğu anlaşılan bir…
…İsnadında mübhem râvinin sahâbî olduğu anlaşılan bir hadis…
…olduğu anlaşılan bir hadis sahâbe nesli âdil sayıldığı için…
…bir hadis sahâbe nesli âdil sayıldığı için makbuldür. Seneddeki…
…makbuldür. Seneddeki mübhem râvinin sahâbî olmaması onun kimlik…
…Seneddeki mübhem râvinin sahâbî olmaması onun kimlik veya…
…demektir. Bu durumda meçhul râvi ile ilgili kurallar geçerli…
…olur; yaygın görüşe göre râvinin mübhemliği ortadan kalkıp…
...

…aldığı el-Muvâfaḳāt sahibi İbrâhim b. Mûsâ eş-Şâtıbî,…
…gitti; burada Ebû Osman Saîd b. Muhammed el-Ukbânî…
…Muhammed b. Muhammed es-Sarakustî, kendisinden kırâat-i seb‘a…
…talebelerinden bazılarıdır. “Râviye, rahhâl, mukrî, fakīh,…

…Hubel mevkilerinde bulunan sahipsiz araziler kendisine iktâ…
…ile yapılacak ilk savaşta elde edilecek ganimetlerin…
…devrinde mürtedlerle yapılan savaşlarda Hâlid b. Velîd’in başarı…
…önemli katkıları oldu. Savaşın ardından Benî Hanîfe…
…b. Velîd nezdinde kabilesini savundu ve hemşerilerinin en az…
…az tazminatla kurtulmasını sağladı. Daha sonra muhtemelen…
…veya rahatsızlığı sebebiyle savaşlara katılmadı. Ancak onun Hz.…
…Hz. Peygamber’den pek az sayıda hadis nakletmiş olup bilinen…
…nakletmiş olup bilinen tek râvisi oğlu Sirâc b. Müccâa’dır.…
…Dâvûd, “İmâre”, 20. İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt , V, 549-550.…
…348. İbn Kāni‘, Muʿcemü’ṣ-ṣaḥâbe (nşr. Ebû Abdurrahman…
…(nşr. Ebû Abdurrahman Salâh b. Sâlim el-Musarrâtî),…
…Ebû Abdurrahman Salâh b. Sâlim el-Musarrâtî), Medine…
…, Beyrut, ts. (Dâru Sa‘b), I, 138-139; III, 456-457.…