…bırakmak” anlamına gelen ircâ’ veya “beklenti içinde…
…gelen ircâ’ veya “beklenti içinde olmak, ümit etmek”…
…konusunda farklı görüşler ileri sürülmüşse de kelimenin,…
…sonuncusu hemze olan ircâ’dan türemiş olduğu fikri tercih…
…vâv olan recâ’ kökünden ircâ kalıbında kullanıldığında…
…değişmediği konusunda da ittifak vardır ( Lisânü’l-ʿArab ,…
…yapılan Mürcie, siyasî ve itikadî bir fırka olarak Hz. Osman…
…olmak üzere, büyük günah işleyenlerin durumlarını Allah’a bırakıp,…
…verilen ortak bir isimdir. Bu arada “amelleri niyet ve…
…Bu arada “amelleri niyet ve inançtan sonraya bırakanlar”, “büyük…
…bırakanlar”, “büyük günah işleyenlere ümit verenler” veya “imanı…
…ümit verenler” veya “imanı sırf dille ikrardan ibaret…
…veya “imanı sırf dille ikrardan ibaret görenler” şeklinde…
…“imanı sırf dille ikrardan ibaret görenler” şeklinde tarifler…
…yapılmışsa da bunların imanla ilgili fikirleri sebebiyle…
…da bunların imanla ilgili fikirleri sebebiyle…
…Vak‘ası, ayrıca büyük günah işleyenleri ve kendi dışındaki…
…yönetimi ele geçirince iktidarlarını meşrulaştırma yolları…
…ve O’nun hükmünü icra ettiklerini, bu sebeple…
…icra ettiklerini, bu sebeple idareye yönelik isyanın Allah’a…
...

…Sözlükte “hakkın ödenmesini isteyen kimse” anlamındaki müstevfî…
…terim olarak devletin malî işleriyle ilgili divanın başkanını ve…
…devletin malî işleriyle ilgili divanın başkanını ve buna…
…ve buna bağlı memurları ifade eder. Hz. Peygamber…
…başka bir âmil tarafından Medine’ye götürülüp beytülmâle teslim…
…nezdinden alıp getirmek için görevlendirdiğini ve bu…
…düzenlemeler yapılmış ve ilk divan teşkilâtı bu arada…
…devrinde devletin malî işlerini yürütmekle görevli…
…döneminde malî konularla ilgili divanların sayısı artmıştır.…
…zamanında beytülmâle ait işlere bakan divana Dîvân-ı İstîfâ,…
…işlere bakan divana Dîvân-ı İstîfâ, Mansıb-ı İstîfâ,…
…Dîvân-ı İstîfâ, Mansıb-ı İstîfâ, Dîvânü’z-zimâm ve’l-istîfâ,…
…İstîfâ, Dîvânü’z-zimâm ve’l-istîfâ, başkanına da müstevfî adı…
…bazı müstevfîlerin Dîvân-ı İstîfâ’yı vezirliğe yükselmek için…
…vezirliğe yükselmek için bir basamak olarak…
…Nizâmülmülk’ten daha nüfuzlu idi. Dîvân-ı İstîfâ devletin…
…daha nüfuzlu idi. Dîvân-ı İstîfâ devletin bütün malî…
…İstîfâ devletin bütün malî işlerinden sorumluydu. Vilâyet veya…
…da devletin malî işlerinden sorumlu olan divanın reisine…
…veya “sâhib-i dîvân-ı istifâ-yı memâlik” denilirdi.…
...

…kontrol etmek” anlamındaki işrâf masdarından türeyen müşrif…
…dışında her türlü malî işlerini ve hesaplarını kontrol eden…
…eden denetçi ve müfettişleri ifade eder. Devletin aktif malî…
…ve denetimine bakan kimseler için de kullanılmıştır.…
…altında zikretmiş olup bu da ilk denetimin bizzat Hz.…
…vergi tahsilâtının hesabını istemesi, Hz. Ömer’in vali ve vergi…
…yanında teftiş ve denetleme için bir memurun…
…kadar gitmektedir. İslâm döneminde bu uygulama Hz.…
…uygulama Hz. Ömer zamanından itibaren başlamış, bu tür görevlilere…
…155 (772) yılında Medine valiliğine tayin ettiği…
…Abdüssamed b. Ali’yi teftiş için Füleyh b. Süleyman’ı…
…VIII, 49) bu dönemle ilgili ilk örnek olarak…
…VIII, 49) bu dönemle ilgili ilk örnek olarak…
…sağlam esaslara oturtmak isteyen Mehdî-Billâh…
…(784-85) diğer malî daireler içerisinde yer alan teftiş ve muhasebe…
…ve muhasebe bürolarını ihtiva eden Dîvânü zimâmi’l-ezimme…
…zamanla merkez ve taşra için ayrı ayrı müşrif tayin…
…gibi eyaletlerin denetimi için özel müşrif…
…b. Muhassin es-Sâbî, s. 183; İbnü’l-Esîr, VIII, 151). Ebû…
…başkadılık görevinden itibaren vergi memurlarının yanına…
...

…fazla renkte boyamak, iğne veya özel aletlerle işleme…
…iğne veya özel aletlerle işleme yaparak süslemek”…
…kökünden türeyen nakkāş bu işi meslek edinenlere verilen…
…ustası gibi sanatçıları da içermekle birlikte tarihte daha çok…
…bez ve kumaş üzerine iğneyle işleme yapanlara, motif…
…bez ve kumaş üzerine iğneyle işleme yapanlara, motif…
…daha çok minyatür ressamları için kullanılmaya başlandığı…
…ve tarrâh gibi değişik işler yapanların tamamını…
…Nakış kelimesi, ilk dönem İslâm kaynaklarında…
…Nakış kelimesi, ilk dönem İslâm kaynaklarında mühür olarak…
…nakşı hakkındaki rivayetler Medine’de o dönemde bir nakkaşın…
…( et-Terâtîbü’l-idâriyye , II, 292). Kaynaklarda…
…Meselâ mûsikişinas İbn Süreyc’in mugannî damadı Ebû…
…edilir (Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, V, 70; Safedî, XV, 261).…
…de “nakkāşü’l-fidda” idi (Hatîb, I, 325;…
…idi (Hatîb, I, 325; İbnü’l-Cevzî, VII, 151). Mugīre b.…
…151). Mugīre b. Şu‘be’nin İranlı Mecûsî kökenli kölesi Ebû…
…es-San‘ânî, V, 474; İbn Sa‘d, III, 345). İslâm…
…V, 474; İbn Sa‘d, III, 345). İslâm sanatının günümüze ulaşan en…
…kitapçı dükkânı vardı ve istinsah edilen kitapların bir bölümü…
...

…kamu yararı gereği, temel ihtiyaçları karşılayan mal ve…
…çoğunlukla narhın bu türü incelenmektedir. Geniş anlamda narh asgari ve…
…sabit fiyat tesbitlerini de içerir. Hz. Peygamber, 8. yılın…
…8. yılın (629) başlarında Medine’de yaşanan gıda maddeleri…
…ışığında bir değerlendirmesi için bk. Kallek, s. 158-165).…
…eden fiyatlara müdahaleyi isabetli bir iktisat politikası…
…müdahaleyi isabetli bir iktisat politikası olarak…
…haberin tenkidi için bk. a.g.e. , s. 165-170)…
…yararını gözeterek pazardan ihraç etmiş, daha sonra kararından…
…dönerek dilediği gibi işlem yapmasına izin vermiş (Ahmed…
…gibi işlem yapmasına izin vermiş (Ahmed b. Hüseyin…
…Hüseyin el-Beyhakī, VI, 29; İbn Kudâme, IV, 240-241), Hz.…
…(İbn Abdülber en-Nemerî, el-İstiẕkâr , VI, 414). Narhın hükmü…
…âlimleri farklı görüşler ileri sürmüştür. Normal işleyen…
…ileri sürmüştür. Normal işleyen piyasa şartlarında narh…
…satıcı ve alıcının serbest iradesine ters düşen narh tarafların…
…zedeleyebilir. Ayrıca İslâm hukuku özel mülkiyeti,…
…kısıtlama özelliği taşır. İslâm hukuku kâr oranlarını…
…serbest rekabet esasları içinde oluşan piyasa fiyatlarını…
…veya satıcıların zarar yahut iflâs etmesine, gizli…
...

…önlemek amacıyla belirli işlemleri belgelendirme, belgelerin…
…sûretlerini onaylama vb. işlerle görevli olan noterin…
…işlerle görevli olan noterin işlevini yerine getiren kimseler için…
…yerine getiren kimseler için fıkıh literatüründe kâtib-i…
…biçimde tanzim etme” ve “ispat vasıtası olarak mahkemeye…
…sunulan bir belgenin içeriği hakkında şahitlik etme”…
…şahitlik etme” şeklinde iki noktada toplamak mümkündür.…
…toplamak mümkündür. İslâmiyet’ten önce okuma yazma bilenlerin…
…2/282; el-Kalem 68/1; el-İnfitâr 82/11; el-Alak 96/1-5) ve…
…ve teşvikleri neticesinde İslâm toplumunda kısa zamanda…
…bir artış meydana geldi. İslâmiyet’in başlangıcından itibaren…
…İslâmiyet’in başlangıcından itibaren yazı, müslümanlar tarafından…
…dinî bildirimlerin ve ilmî birikimin tesbit ve neşir…
…olması yanında siyasî ve idarî tasarrufların disiplin…
…Ekrem zamanından beri hukukî işlemleri yazıyla belgeleme…
…geleneğinin bulunduğunu ifade eden Serahsî, Resûlullah’ın…
…Resûlullah’ın siyasî, idarî, hukukî vb. alanlarda…
…kitapları başta olmak üzere ilgili kaynaklarda Hulefâ-yi…
…Hulefâ-yi Râşidîn döneminde idarî tasarrufların ve hukukî…
…edildiği belirtilmekte ve Medine’de akidleri yazıya geçirip…
...

…. Osmanlı Hânedanı. İlk Osmanlı tarihçilik…
…boyuna mensubiyet sadece ilk kronik yazarlarınca değil…
…uç bölgesinde yerel Bizans idarecilerine (tekfur) karşı giriştiği…
…dışındaki ata adlarıyla ilgili şecerelerin herhangi bir…
…oğlu Orhan Bey zamanında ilk defa Rumeli topraklarına…
…burada kalıcı bir siyaset izlenmeye başlandığı gibi beylik…
…gibi beylik oluşumunun ilk adımları da atılmıştır.…
…Aşiret yapılanması içinde örfe dayalı idare geleneği,…
…içinde örfe dayalı idare geleneği, önde gelenler /…
…üstlenmesi bu siyasî dönüşüm için belirleyici olmuştur.…
…bağlar önem kazanmış ve ilk siyasî teşekkülün çerçevesi…
…gerçekleştirilen askerî, idarî organizasyon, merkezî…
…ve hızlı fütuhat, bunun için gerekli insan gücü…
…fütuhat, bunun için gerekli insan gücü kaynaklarını…
…etmiş haliyle klasik Türk-İslâm devlet modeli ortaya çıkmış…
…dayalı güçlü bir merkezî idare tarzının yerleşmesiyle diğer…
…dönemiyle Osmanlı Devleti “imparatorluk” sürecine girmiş, II.…
…yerleşmiş, XVII. yüzyıldan itibaren bir iki istisna dışında…
…XVII. yüzyıldan itibaren bir iki istisna dışında padişah…
…yüzyıldan itibaren bir iki istisna dışında padişah otoritesi,…
...

…Sözlükte “iyi olan, yadırganmayan,…
…yerleşik kullanımları ifade eder. Avd kökünden olup…
…bir çaba harcamaksızın bir işi alışkanlık haline gelinceye…
…etmek” anlamındaki âdet ile örf arasındaki ilişki…
…âdet ile örf arasındaki ilişki hakkında değişik açıklamalar…
…açıklamalar yapılmıştır. Bu iki lafzın birbiri yerine ve…
…dönemindeki bir hukukî ihtilâfta örfü belirtmek üzere…
…95). Türkçe’de örf ve âdeti ifade etmek üzere “an‘ane,…
…önemli bir role sahiptir. İnsan aynı durumlarda aynı biçimde…
…reaksiyonlar olarak zaman içinde alışkanlık karakterini…
…kolaylaştırılmasını ve inceltilmesini sağlama yönüyle…
…birlikte bireyin toplum içindeki davranışlarını düzenleyen…
…dışında toplum tarafından istenilmesi (heteronom karakteri)…
…açısından örf normları ile hukuk normları arasında…
…eskiden örf normlarından ibaretti. Buna karşılık örf normları…
…bir “olması gereken”i ifade ederken hukuk normları kesin…
…sağduyuyu yansıttığı inkâr edilemez. İslâmî literatürde…
…yansıttığı inkâr edilemez. İslâmî literatürde genel kabul…
…örf arasında derin bir ilişkinin bulunması tabiidir. Nitekim…
…gören örf ve âdet hukuku ile alelâde örflerin birbirine…
...

…lakabıyla tanınır. Dedesi Medine kadılarından Lutfizâde…
…hüsn-i hat dersleri gördü ve icâzet aldı. Bostancı Ocağı’nda…
…sonra birkaç defa İstanbul’a da giderek uygun bir görev…
…talebinde bulundu, ancak isteğini elde edemeden Edirne’ye…
…Sadrazam Nevşehirli Damad İbrâhim Paşa tarafından Burgos’taki…
…Burgos’taki (Lüleburgaz) İbrâhim Hanzâde evkafı…
…getirildi. 1730 Patrona İsyanı’nda Nevşehirli’nin adamı olduğu…
…Bu arada eşini ve iki gün içerisinde beş çocuğunu…
…Bu arada eşini ve iki gün içerisinde beş çocuğunu kaybetti,…
…vardır. Vefat tarihi ihtilâflı olup 1186’dan (1772) sonra…
…belirten Rifat Osman ise 1192 (1778) tarihini verir (…
…s. 105). Mefhûmü’t-tevârîh ’in ilk cildinin başında meçhul…
…105). Mefhûmü’t-tevârîh ’in ilk cildinin başında meçhul bir…
…Tâhir’e ve Peremeci’ye göre ise İstanbul yolu üzerinde Nâzır…
…ve Peremeci’ye göre ise İstanbul yolu üzerinde Nâzır Çeşmesi…
…1. Divan . Divanın ilk tertibi 1148 (1735) yılına…
…(TY, nr. 2195) yazmanın içerisindedir. Bazı kaynaklarda bu eserler…
…ölümle gelen ayrılığı Leylâ ile Mecnûn’un başına gelenlere…
…tarafından yayımlanmıştır ( İlmî Araştırmalar , sy. 6 [2002],…
…tarafından neşredilmiştir ( İlmî Araştırmalar , sy. 14…
...

…kelimesi (çoğulu erzâk) İslâm tarihinde hak sahiplerine…
…olarak dağıtılan şeyleri ifade eder. Rızık kavramının Hz.…
…Hz. Peygamber döneminden itibaren kullanıldığı görülmektedir.…
…sağlanması gerektiğine işaret eden Resûl-i Ekrem,…
…“Cihâd”, 55); “Bizim devlet işinde çalıştırarak kendisine rızık…
…harcama kalemleri bakımından ikiye ayrılır. Bunların başında…
…erkânın maaşlarını ödemek için halktan yeni vergiler tahsil…
…kâtipler, dinî ve ilmî hizmette bulunanlar başta…
…ve erzak tahsis etmiştir. İbn Haldûn, ilmî faaliyet…
…tahsis etmiştir. İbn Haldûn, ilmî faaliyet gösteren ve dinî…
…gösteren ve dinî hizmet ifa edenlerin Me’mûn dönemine…
…göstererek bunlara ancak ihtiyaçları kadar maaş verildiğini…
…ticaret yapmayı sürdürmek istemesine karşı çıkarak beytülmâl…
…sürdürülmüştür (Ebü’l-Fidâ İbn Kesîr, XI, 184). Valilere…
…valiliğine getirdiği İyâz b. Ganm’a her gün 1 dinar, 1…
…Ammâr b. Yâsir’i, beytülmâl için İbn Mes‘ûd’u, araziyi ölçmek…
…b. Yâsir’i, beytülmâl için İbn Mes‘ûd’u, araziyi ölçmek…
…İbn Mes‘ûd’u, araziyi ölçmek için Osman b. Huneyf’i Kûfe’de…
…Hz. Peygamber zamanından itibaren kadılık görevini…
…gidildiği zaman yargı işlerini üstlenenlere yüksek miktarda…
...