https://islamansiklopedisi.org.tr/arap-ekonomik-birligi-konseyi
Arapça adı Meclisü’l-vahdeti’l-iktisâdiyyeti’l-Arabiyye’dir (İng. Council of Arab Economic Unity). Arab Birliği Teşkilâtı Ekonomik Konseyi’nin aldığı bir kararla Haziran 1957’de, Arap Birliği’ne üye ülkeler arasında ekonomik ilişkileri düzenlemek, geliştirmek ve ekonomik bütünleşmeyi sağlamak amacıyla kurulmuştur. İlk toplantısını 1964 yılında yapan konseye şimdiye kadar ana sözleşmeyi imzalayarak onaylamış bulunan Mısır (1964), Irak (1964), Suriye (1964), Ürdün (1964), Yemen Arap Cumhuriyeti (1967), Küveyt (1968), Sudan (1969), Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti (1974), Birleşik Arap Emirlikleri (1974), Somali (1975), Libya (1975), Moritanya (1975) ve Filistin Kurtuluş Teşkilâtı (1975) üye olmuşlardır. 1979 yılına kadar Kahire’de bulunan dâimî merkezi, Mısır’ın Arap Birliği üyeliğinin, İsrail’le yaptığı Camp David Antlaşması’ndan sonra askıya alınması üzerine Amman’a nakledilmiştir.
Üye devletler arasında insanların, sermayenin, mal ve hizmetlerin serbest dolaşımını hedef alan kuruluşun organları bakanlar düzeyinde konsey, ekonomik ve idarî komisyonlar ile genel sekreterlikten ibarettir. Üye ülkelerin genellikle ekonomi, ticaret ve maliye bakanlarından oluşan temsilcilerinin meydana getirdiği konsey yılda iki defa toplanır ve her üye ülke temsilcisi sıra ile başkanlığı yürütür. Birer uzmanlık kuruluşu olan dâimî komisyonlar gümrük, para-maliye ve ekonomik işler alanlarında faaliyet gösterirler. Konseyin dâimî istişare ve teknik bürosu olan genel sekreterlik ise alınan kararların uygulanması ve takibi ile ilgilenir; çalışma programlarını hazırlamak, üye ülkelerin ekonomik problemleri ile ilgili araştırmalarda bulunmak ve yayın yapmak gibi görevleri yürütür.
Değişik alanlarda önemli faaliyetlerde bulunan konsey, 13 Ağustos 1964’te, üye ülkeler arasında gümrüklerin kaldırılması ve ticaretin serbest bırakılması amacına yönelik Arap Ortak Pazarı’nın kurulmasına karar vermiş ve Irak, Libya, Moritanya, Ürdün, Suriye, Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti ile Mısır bu kuruluşa üye olmuşlardır. 1965 yılı başından 1970 yılı sonuna kadar devam eden hazırlık döneminde, üye devletler arasında ticaret serbestîsinin uygulanabilmesi yönünde önemli mesafeler alınmış olup 1971’de başlayan ikinci dönemde ise gümrük birliğinin kurulmasına çalışılmaktadır. Arap Ekonomik Birliği Konseyi, Arap Ortak Pazarı’nın kuruluşunu gerçekleştirmenin yanında, üye ülkeler arasında ekonomik birliğin tesisi için bazı çok taraflı antlaşmaların imzalanması, ortak teşebbüslere işlerlik kazandırılması, ortak işletmelerin kurulması ve ihtisas federasyonlarının teşkilâtlandırılması gibi faaliyetlerde de bulunmuştur. Bu faaliyetlerin dışında ekonomik birliğe yönelik malî politikaların koordine edilmesi, sosyal güvenlik, gümrük ve yatırım mevzuatının birbirine yaklaştırılması gibi konularda da çalışmalar yapmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA
Gassân Yûsuf Mezâhim, el-Munaẓẓamâtü’l-ʿArabiyyetü’l-müteḫaṣṣıṣa fî niṭâḳı Câmiʿati’d-düveli’l-ʿArabiyye, Kahire 1976, s. 571.
Câmiʿatü’d-düveli’l-ʿArabiyye (Merkez Dirâsâti’l-vahdeti’l-Arabiyye), Beyrut 1983, s. 1003.
Müfid Mahmûd Şibah, Câmiʿatü’d-düveli’l-ʿArabiyye, Kahire 1987, s. 402.
The Middle East and North Africa 1988, London 1987, s. 220.
Mîs̱âḳu Câmiʿati’d-düveli’l-ʿArabiyye ve ehemmü enẓımetihâ, Tunus, ts. (Câmiatü’d-düveli’l-Arabiyye), s. 162.
