BÂTINİYYE - İlişkili Maddeler - TDV İslâm Ansiklopedisi

« Madde sayfasına git

BÂTINİYYE ile İLİŞKİLİ MADDELER

الباطنيّة
İSMÂİLİYYE
İsmâil b. Ca‘fer es-Sâdık’a nisbet edilerek varlığını günümüze kadar sürdüren aşırı Şiî mezhebi.
KARMATÎLER
Aşırı Şiî İsmâiliyye mezhebine mensup bir zümre.
HAŞÎŞİYYE
Ortaçağ’da Suriye’deki Nizârî-İsmâilîler için kullanılan aşağılayıcı bir isim.
GĀLİYYE
Daha çok Şîa’ya mensup olan ve aşırı düşünceler taşıyan gruplar için kullanılan, İslâm toplumu tarafından tasvip edilmemeyi belirten bir terim.
DÂÎ
İslâm dünyasında ortaya çıkan bazı fırkalarda mezhebi yayma yetkisi verilen kimsenin görev unvanı.
FİDÂÎ
Bâtınîler’in, muhaliflerini tehdit etmek veya ortadan kaldırmak amacıyla yetiştirdikleri görevli.
FEDÂİHU’l-BÂTINİYYE
Bâtıniyye gruplarının görüşlerini reddetmek amacıyla Gazzâlî (ö. 505/1111) tarafından kaleme alınan eser.
BEYÂNÜ MEZHEBİ’l-BÂTINİYYE
Zeydiyye âlimlerinden Muhammed b. Hasan ed-Deylemî’nin (ö. 711/1311 [?]) Bâtıniyye’nin tenkidine dair eseri.
KEŞFÜ ESRÂRİ’l-BÂTINİYYE
İbn Mâlik el-Hammâdî’nin (ö. 470/1077 [?]) Bâtınîler ve Karmatîler’e dair risâlesi.
BÂTIN İLMİ
Gizli hakikatleri konu alan ve bu yolla insanı mânevî kurtuluşa ulaştırdığına inanılan ilim.
NUSAYRÎLİK
Hz. Ali’ye ilâhlık isnat eden bâtınî bir fırka.
DÜRZÎLİK
Fâtımî halifelerinden Hâkim-Biemrillâh döneminde (996-1021) Vezir Hamza b. Ali tarafından kurulan aşırı bir fırka.
TA‘LÎMİYYE
Nasların, dolayısıyla dinî gerçeklerin sadece mâsum imamın öğretimiyle bilinebileceğini ileri süren İsmâiliyye’ye verilen adlardan biri.
İBÂHİYYE
Dinin emirleriyle ahlâkî ve kanunî düzenlemeleri benimsemeyen gruplara verilen ad.
MÜELLİHE
Hz. Ali’ye ulûhiyyet nisbet eden aşırı fırkaları niteleyen bir terim.
HURÛFÎLİK
Fazlullah-ı Hurûfî’nin (ö. 796/1394) kurup geliştirdiği, harflerin esrarına dayanan bâtınî bir akım.
DEVİR
İsmâiliyye’de insanlık tarihini oluşturduğu farzedilen yedili hiyerarşik silsilenin her bir dönemi için kullanılan terim.
İLHÂD
Dinden çıkma sonucunu doğuracak inanç ve görüşleri savunma anlamında felsefe ve kelâm terimi.
TE’VİL
Naslarda yer alan bir lafza taşıdığı muhtemel mânalardan birini tercih edip yükleme anlamında terim.
Her hakkı mahfuzdur. TDV İslâm Ansiklopedisi’nin her türlü telif hakkı TDV İslâm Araştırmaları Merkezi’ne ait olup 5846 sayılı Kanun hükümlerine tâbidir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarındaki yazıların bütün olarak elektronik ya da matbu bir ortamda yayımlanması yasaktır; ancak kaynak gösterilmesi (TDV İslâm Ansiklopedisi internet sitesinde yer aldığının ifade edilmesi) ve doğrudan aktif bağlantı verilmesi şartıyla yazılardan kısa bölümler iktibas edilebilir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarında yer alan resim, fotoğraf, grafik, çizim, cetvel vs. her türlü görüntü malzemesinin başka bir ortamda yayımlanması kesinlikle yasaktır.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER