…gelen meşrû bir halife fikrini benimsedi. Böylece mevâlî…
…bir propagandacıdır. Aşırı fikirlere sahip olan Hidaş, etrafına…
…Müslim’i yanına alarak kendi fikirleri istikametinde yetiştirdi ve…
…biat ettiler. 28 Kasım 749 Cuma günü Kûfe Camii’nde…
…şeklinde gerçek halifelik fikir ve idealini temsil eden…
…olarak karşılandılar. Halife cuma namazlarında Hz.…
…medreseler kurarak fikrî bakımdan da Şiîler’e karşı…
…bir noktaya kadar milliyetçi fikirler bulunuyordu. İsyan…
…Mukanna‘ (Peçeli) isyanıdır. Fikirleri bugünkü komünizme benzeyen…
…ve İsmâilî mezhebine ait fikirler süratle yayılıyordu. 901-906…
…İsmâilî çeteleri Suriye, Filistin ve el-Cezîre’yi…
…burada parlak bir fikir hayatının gelişmesine zemin…
…“halîfetullah” ve “zıllullah fi’l-arz” unvanlarını taşımaya…
…cezaların infazını sağlamak, cuma namazlarında imamlık yapmak,…
…İfrîkıye, Mısır, Suriye ve Filistin, Hicaz ve Yemâme, Basra,…
…olmuştur. İslâm dünyasında filolojik, dinî, sosyal ve tabii…
…anlamak gayesiyle başlayan filolojik ve edebî araştırmalar,…
…el-Mütenebbî, Ebû Firâs el-Hamdânî, İbn Hânî,…
…, İbn Sellâm el-Cumahî’nin Ṭabaḳātü fuḥûli’ş-şuʿarâʾ…
…el-Kayrevânî’nin el-ʿUmde fî ṣınâʿati’ş-şiʿr ve naḳdih ,…
...

…çalışmalar İskenderiyeli Filon (ö. 60) tarafından…
…Münâfikūn, Kader, Kıyâmet, Fiten, Melâhim ve Mehdî gibi) iman…
…ve bu konuda farklı fikirler ileri süren Mürcie,…
…tartışmaya açmış, ihtiyarî fiillerin hür irade ile meydana…
…Abdullah b. Ömer, Câbir b. Abdullah, Ebû Hüreyre,…
…tasvip etmemiş ve bu tür fikirlerden uzak durmanın önemini…
…tarihinde ilk defa cebr fikrini ortaya atmış, ayrıca teşbih…
…yüzyılın başlarında beliren fikir hareketlerinin ardından…
…olduğunu söylemiş, kulun fiilini hür iradesiyle kendisinin…
…en eski müellif de Risâle fî ẕemmi’l-Ḳaderiyye adlı bir…
…Bu risâlelerde hâkim olan fikir Kaderiyye, Mu‘tezile,…
…selefe tâbi olurken fiilî sıfatlarda Mu‘tezile’nin…
…kıyamet alâmetleri (el-Fiten ve’l-melâhim), âhiret…
…akaidle ilgili görüş ve fikirlerinde birtakım değişiklik ve…
…mümkündür. İslâm filozofları da eserlerinin metafizikle…
…azabın özelliği gibi konular filozofların en çok ilgi gösterdikleri…
…akaid meseleleridir. İslâm filozofları akaid konularını kendi…
…kelâmcıları ile İslâm filozoflarının çalışmaları Ehl-i sünnet…
…61-125. İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist , s. 201-203, 216, 223,…
…a.e. , III, 829-831. W. A. Curtis, “Confessions”, a.e. , III,…
...

…Sözlükte “iş, çaba, fiil, çalışma” gibi mânalara…
…edilmiştir. Buna göre amel fiil kelimesinden daha özel bir…
…bir mâna ifade eder. Çünkü fiil, bilgisiz ve gayesiz olarak…
…el-Müfredât , “ʿamel”, “fiʿl” md.leri). Ayrıca dinî…
…türlü işleri için kullanılan fiil kelimesine göre daha dar…
…“Zühd”, 11; İbn Mâce, “Fiten”, 12) anlamındaki hadisi de…
…aslında mubah olan bir fiildir. Fakat namaz kılmak için…
…mubah olan yürümek ve gitmek fiilleri niyete göre sevap veya günah…
…vermek ve cihad yapmak gibi fiiller bu kısma girer. Zâhirî…
…tasavvufta incelenir. Bu tür fiiller genellikle zıtlarıyla…
…girer. Tasavvufî hal ve fiillerin kendilerine has birtakım…
…el-Müfredât , “ʿamel”, “fiʿl” md.leri. Lisânü’l-ʿArab…
…71-79. İbn Mâce, “Fiten”, 12. Tirmizî, “Zühd”, 11.…
…İbn Teymiyye, Risâle fî ʿilmi’l-bâṭın ve’ẓ-ẓâhir (…
…zararı savacağına hükmettiği fiile doğru yönelmesidir.” Dinî…
…hükmüne tâbi olmak üzere fiile yönelen iradedir”…
…tazmin etmesi gerekir. c) Fiil haline dönüşmemiş, sırf…
…bunun bütün fakihlerin fikir birliğini değil daha çok…
…tarifine uygun bir fikir birliği olmadığını açıkça…
…hakkında hukuka uygun fiiller için sıhhat, fesad ve…
...

…durumundadır. Atı ilk defa Fin-Ugorlar’ın (Urallı)…
…ile ilgili bazı kelimelerin Fin-Ugorca’dan alındığına dair…
…sürülen ve kalıntılarına Cungarya’da tesadüf edilen “Mequus…
…gölük) adı verilir. Cumhuriyet döneminde at daha çok binek…
…İbnü’l-Kelbî, Ensâbü’l-ḫayl fi’l-Câhiliyye ve’l-İslâm ,…
…Mehmed, Kitâbü’l-Makbûl fî hâli’l-huyûl (nşr. Tahir…
…et-Tâcî es-Sâhibî, el-Ḥalbe fî esmâʾi’l-ḫayli’l-meşhûre…
…fî esmâʾi’l-ḫayli’l-meşhûre fi’l-Câhiliyye ve’l-İslâm (nşr.…
…Abdurrahman Zekî, “el-Ḫayl fi’s-silmi ve’l-ḥarb…
…Muhyiddin Harîf, “el-Ḫayl fi’t-türâs̱i’l-ʿArabî…
…yenmesi mubahtır. Bu konuda Câbir b. Abdullah’ın rivayet…

…öğrenen Atâ, Mekkeli Benî Fihr veya Cumah ailesinin mevlâ…
…Atâ, Mekkeli Benî Fihr veya Cumah ailesinin mevlâ sı idi.…
…İbn Abbas, İbn Ömer, Âişe, Câbir b. Abdullah, Muâviye,…

…Diğer bir söyleyişle bir fikrin sözlü veya yazılı olarak…
…406/1015) Telḫîṣü’l-beyân fî mecâzâti’l-Ḳurʾân ’ı ile…
…Rummânî’nin en-Nüket fî iʿcâzi’l-Ḳurʾân ’ı,…
…(ö. 415/1025) el-Muġnî fî ebvâbi’t-tevḥîd ve’l-ʿadl…
…asrından itibaren medenî ve fikrî ilerlemeyle birlikte yazılı…
…Bunlardan İbn Sellâm el-Cumahî’nin (ö. 231/846 [?]) Ṭabaḳātü…
…(ö. 384/994) el-Müveşşaḥ fî meʾâḫiẕi’l-ʿulemâʾ…
…(ö. 584/1188) el-Bedîʿ fî naḳdi’ş-şiʿr adlı…
…606/1209), Nihâyetü’l-îcâz fî dirâyeti’l-iʿcâz min…
…el-Mes̱elü’s-sâʾir fî edebi’l-kâtib ve’ş-şâʿir ,…
…, el-Câmiʿu’l-kebîr fî ṣınâʿati’l-manẓûm…
…er-Râzî’nin Nihâyetü’l-îcâz fî dirâyeti’l-iʿcâz ’ı,…
…b. Mâlik’in el-Miṣbâḥ fî ʿulûmi’l-meʿânî ve’l-beyân…
…Üsâme b. Münkız’ın el-Bedîʿ fî naḳdi’ş-şiʿr ’i, Ziyâeddin…
…Cevâhirü’l-belâġa fi’l-meʿânî ve’l-beyân…
…S̱elâs̱ü resâʾil fî iʿcâzi’l-Ḳurʾân (nşr.…
…er-Râzî, Nihâyetü’l-îcâz fî dirâyeti’l-iʿcâz (nşr.…
…ez-Zemlekânî, et-Tibyân fî ʿilmi’l-beyân (nşr. Ahmed…
…Hatîb el-Kazvînî, et-Telḫîṣ fî ʿulûmi’l-belâġa (nşr.…
…Târîḫu’l-edebi’l-ʿArabî fi’l-ʿIrâḳ , Bağdad 1382/1962,…
...

…çok defa da kimyacı Câbir b. Hayyân,…
…ve ünlü astronom Muhammed b. Câbir el-Bettânî ile…
…ile karıştırılmıştır. Câbir’i büyük bir üne kavuşturan,…
…aldığı Kitâbü’l-Heyʾe fî ıṣlâḥi’l-Mecisṭî adlı…
…olarak kayıtlıdır. Câbir’in gerek metodunun gerekse…
…(Ceuta) tanıdığı yahudi filozofu İbn Meymûn ile buluşmuş ve…
…İbn Meymûn ile buluşmuş ve Câbir’in Kitâbü’l-Heyʾe ’si…
…yılında Nürnberg’de Gebri filii Affla Hispalensis de…
…geçirerek düzeltmiştir. Câbir’in eserin giriş kısmına…
…çözümünü başarmıştır. Câbir eserinde Batlamyus’un bazı…
…olarak reddetmiştir. Câbir kitabın beşinci makalesinde…
…iyi çözümlenememekle beraber Câbir’in aletindeki halkanın çeşitli…
…tarihi kitaplarında “Câbir’in teodoliti” diye söz edilen…
…yapısını ortaya koymuştur. Câbir’in aletinin başka bir kimse…
…kendine değil Endülüslü Câbir’e ait olduğunu bizzat…
…İslâm ülkelerinde Câbir’in adını koymadığı aletinden…
…1100 senesi civarında Câbir tarafından icat edilip isim…
…bk. Tekeli, s. 386-393). Câbir genellikle Batlamyus’u…
…ilgili bilgilerin çoğunun Câbir’den alındığı anlaşılmaktadır.…
…Copernicus, eserinde Câbir’den Batlamyus’un en büyük…
...

…görüldüğü, değişik fikir ve görüşlerin fırkalaşmayı…
…hakkında bundan daha aşırı fikirler ileri sürerken (Mufaddal b.…
…(Mufaddal b. Ömer el-Cu‘fî, tür.yer.) onun Ali’den…
…I, 661). İnsanların ihtiyarî fiillerinin kendilerine nisbet…
…nisbet edileceğini, fiillerin hayır veya şer olmasından…
…yolunu takip ederek fitneden mümkün olduğu kadar…
…gördüğü öğrencisi Câbir b. Hayyân’a öğrettiği yaygın…
…ilimlerde otorite kabul eden Câbir b. Hayyân’ın bu ilimlerle…
…Kitâbü’l-Cefr . el-Ḫâfiye fi’l-cefr , el-Ḫâfiye fî…
…fi’l-cefr , el-Ḫâfiye fî ʿilmi’l-ḥurûf veya…
…ile ilgili olup Risâle fî ʿilmi’ṣ-ṣınâʿa…
…süveri’l-Ḳurʾân , Kitâb fî is̱bâti’ṣ-ṣâniʿ , Esʾile…
…, Münâẓaratü’ṣ-Ṣâdıḳ fi’t-tafżîl beyne Ebî Bekir ve…
…, Risâle fi’l-kîmyâʾ , Taʿrîfü…
…ve’t-tedbîr , Risâle fî fażli’l-Ḥacer ve Mûsâ ,…
…Maḥmûdâtü’l-eyyâm , Cedvel fî meẕhebi’s-sinîn ve’ş-şühûr…
…fıḳhüh (Kahire, ts. [Dârü’l-fikri’l-Arabî]); Muhammed…
…Mufaddal b. Ömer el-Cu‘fî, el-Heftü’ş-şerîf (nşr.…
…472-476. İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist (Teceddüd) , s. 113, 223.…
…Ali Sâmi en-Neşşâr, Neşʾetü’l-fikri’l-felsefî fi’l-İslâm ,…
...

…kateden Mısırlılar’da cebir fikrinin bazı temel özellikleri…
…taşıyan Kitâbü’l-Muḫtaṣar fi’l-cebr ve’l-muḳābele adlı…
…410/1029), Kitâbü’l-Faḫrî fî ṣınâʿati’l-cebr adlı…
…bir şerhi olan el-Bâhir fi’l-cebr adlı kitabında ilk…
…dördüncü bölümünde, Meşşâî filozofların varlığı zorunlu, mümkin ve…
…[ el-Bâhir fi’l-cebr , s. 227-251]). Bu…
…adamlarının yanı sıra Ebü’l-Cûd Muhammed b. Leys (ö.…
…784 (1382) yılında Muḫtaṣar fi’l-ḥisâb…
…(er-Risâletü’ṣ-ṣalâḥiyye fi’l-ḳavâʿidi’l-ḥisâbiyye) adlı…
…tarafından Şerḥu Muḫtaṣar fi’l-ḥisâb adıyla bir şerh…
…926/1520) Fetḥu’l-Mübdiʿ fî şerḥi’l-Muḳniʿ adıyla…
…er-Risâletü’n-nâfiʿa fi’l-ḥisâb ve’l-cebr…
…Kitâbü’n-Nisebi’l-müteşâkile fi’l-cebr ve’l-muḳābele adıyla…
…Risâletü’l-muḫtaṣar fi’l-cebr ve’l-muḳābele adlı…
…Kitâbü’t-Telḫîṣ fi’l-ḥisâb adlı eserine yazdığı…
…indorum, Kitâbü’l-Muḫtaṣar fî ḥisâbi’l-cebr ve’l-muḳābele…
…fakat bununla meşhur kimyacı Câbir’i mi, yoksa aynı ismi taşıyan…
…Algebra of Abu Kamil. Kitab fi al-Jabr wa’l-muqabala in a…
…in a Commentary by Mordecai Finzi ; London 1966) ve ayrıca ilk…
…çevrilmiştir. Leonardo Fibonacci ise (ö. 1240 [?]) Liber…
...

…bilinmektedir. İlkçağ filozoflarından Pisagor varlıklarla sayılar…
…sonra da Mufaddal b. Ömer el-Cu‘fî, Sedîr es-Sayrafî, Ebân b.…
…nisbet edecek kadar aşırı fikirlere sahip bulunan Ebü’l-Hattâb…
…yapan Mufaddal b. Ömer el-Cu‘fî’dir. Nitekim İbnü’n-Nedîm gibi…
…bahsetmemiştir (bk. el-Fihrist , s. 279). Ayrıca cefrin…
…Kitâbü’l-Cefr , el-Ḫâfiye fi’l-cefr , el-Ḫâfiye fî…
…fi’l-cefr , el-Ḫâfiye fî ʿilmi’l-ḥurûf veya sadece…
…biri olduğu ileri sürülen Câbir b. Hayyân’a (ö. 200/815) ilk…
…Kindî’ye nisbet edilen ( el-Fihrist , s. 318) risâle ve bazı…
…ve bazı kaynaklarda Risâle fi’l-ḳażâʾ ʿale’l-küsûf…
…eş-Şeceretü’n-nuʿmâniyye fi’d-devleti’l-ʿOs̱mâniyye adlı…
…Eser el-Lemʿatü’n-nûrâniyye fî ḥalli müşkileti’n-nuʿmâniyye…
…2057), en-Nemaṭü’l-ekmel fî ẕikri’l-müstaḳbel adıyla…
…Tenezzülâtü’l-emr fî cefri’l-ʿaṣr , Serbestzâde…
…el-Kevâkibü’d-dürriyye fî uṣûli’l-cifriyye adlı…
…yapılmış ve ʿİlmü’l-cefr fi’l-İslâm: Mâ lehû ve mâ…
…47-56. İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist (Teceddüd) , s. 279, 318.…
…el-Gencî, Kifâyetü’ṭ-ṭâlib fî menâḳıbi ʿAlî b. Ebî Ṭâlib…
…246. Ali Mahfûz, el-İbdâʿ fî meḍârri’l-ibtidâʿ , Kahire…
…, Dımaşk, ts. (Dârü’l-fikri’l-Arabî), s. 33-39. Mûsâ…
...