…en-neş’etü’l-âhire (ikinci yaratılış, son hilkat) tarzında, elli…
…zikredilir. el-Âhire nin, yalın olarak kullanıldığı yerlerde…
…sonra Allah’ın görüleceği, yapılan amellere karşılık verileceği…
…Sadûkī mezhebine bağlı yahudilerin Hz. Mûsâ’dan naklettikleri…
…bir meseleyi tartışma konusu yaparak âhireti inkâr fikrine…
…ve âhiret gününe inanan yahudi, Nasârâ ve Sâbiîler’in…
…inancına ait malzemenin Yahudilik ve Hıristiyanlık’tan alınmış…
…kâinatın, özellikle insanın yaratılışından, evrenin idare edilişinden…
…hayatını tasvir eden âyetler yan yana yer almıştır (bk. Mülk,…
…tasvir eden âyetler yan yana yer almıştır (bk. Mülk,…
…“mal, evlât ve nüfuz yarışı”dır. Netice itibariyle o geçici…
…olduklarını ileri süren yahudilere şöyle hitap edilmiştir:…
…62/6). Gerçi insan, yaratılış itibariyle yaşama sevincine…
…insan, yaratılış itibariyle yaşama sevincine sahiptir ve ondaki…
…kavuşmayı istemez” buyurmuş, yanında bulunanlar, “Hiçbirimiz…
…bir kimsenin son nefesleri yaklaşınca Allah’ın hoşnutluğu ve…
…İnsan vücudunun ve içinde yaşadığımız kâinatın fâni olduğunu,…
…inanç açısından değil, yaratılış felsefesi, ahlâk anlayışı ve…
…kendisine ve içinde yaşadığı tabiata hâkim, mutlak…
…mutlak kudrete sahip bir yaratıcının varlığına inanan kimse, söz…
...

…çoğunlukla insanın fizik yapısı için halk , mânevî yapısı…
…yapısı için halk , mânevî yapısı için hulk kelimelerinin…
…karşılanmıştır. Ayrıca ahlâk yanında yeme, içme, sohbet, yolculuk…
…2 [Fr.] , I, 336) gerçeği yansıtmamaktadır. Câhiliye Döneminde…
…muhteva taşıyan kavramlar yanında Câhiliye erdemlerini ifade…
…kullanımı da oldukça yaygındı. Ancak bütün bu kavramlar…
…için (bk. el-En‘âm 6/29; Yâsîn 36/78; el-Câsiye 45/24) bu…
…göre insan için yapılacak en iyi şeyin bütün…
…hayatın zevklerini yaşamak olduğunu belirtirken…
…duygusu uyandırma arzusu yatmaktaydı. Esasen bu dönemin, fert ve…
…üzerine bir toplum yapısı kurmak mümkün değildi.…
…öğretileri, Allah’ın bütün yaratıklarına karşı merhametli olmayı,…
…geniş tutulmuştur. Bunun yanında bir (birr), takvâ, hidâyet,…
…ahlâklılık ile aynı veya yakın anlam ifade eden birçok…
…Hadislerde ise bu terimler yanında ahlâk ve hulk kelimeleri de…
…insanı en güzel bir tabiatta yaratmış (et-Tîn 95/4), ona kendi…
…bu üstün ruhî cephesi yanında bir de topraktan yaratılan…
…yanında bir de topraktan yaratılan beşerî cephesi vardır. İşte…
…takvâsını da ilham etmiş”, yani ona iyilik ve kötülüğün…
…hakkındaki bu dengeli yaklaşımı, onun ahlâkî hüküm ve…
...

…755.688 km 2 ’lik bu yarımada, bütün Türkiye yüzeyinin %…
…uzunluğu 1600 kilometreye yaklaşır, kuzey-güney doğrultusunda…
…kıyıların uzunluğu da yaklaşık 6000 kilometredir (5872…
…Anadolu adı henüz yaygınlaşmadan önce, aşağı yukarı aynı alan…
…bilinen bütün topraklarına yayılmış ve bu Büyük Asya’nın (Asia…
…Asya’nın (Asia Major) önce yalnız Sakarya’ya, sonra da…
…Karadeniz arasında uzanan yarımadanın tamamına verilmiştir. Ünlü…
…çekilecek bir çizgiyi yarımadanın doğu sınırı olarak kabul…
…henüz ortaya çıkmamış, yarımadanın muhtelif kısımları Frigya,…
…Roma hâkimiyeti döneminde yarımada için Aşağı Asya tabiri de…
…karşılık Asya’nın Anadolu yarımadası dışında kalan kesimlerine de…
…farklı bir uygulama yaptı. Bunun sonucunda da Anadolu…
…sonra XIV. yüzyılın ilk yarısında ülkeyi dolaşmış olan Arap…
…İbn Battûta, Küçük Asya yarımadasının ortabatı kesimine Anadolu…
…idi. XIX. yüzyılın ikinci yarısında eyaletlerin yerini büyük…
…ile XX. yüzyılın başlarında yapılan neşriyatta Anadolu kelimesi…
…ve Ceyhan nehirleri arasına yahut daha çok Trabzon’dan veya…
…Anadolu kavramı sadece yarımada kesiminin adı değil, bu…
…kesiminin adı değil, bu yarımadayı Asya kıtasına bağlayan geniş…
…kalan kesimlerine Anadolu yakası denilmekte, ayrıca bu yakada…
...

…Dicle nehrinin her iki yakasında 33° 26' 18" kuzey enlemi ile…
…yüzyılda Abbâsî Halifesi Ebû Ca‘fer el-Mansûr tarafından…
…alanlarıyla ilgilidir. Arap yazarlar kelimenin Farsça kökenli…
…bulunmuşlardır. Yaygın kanaate göre kelime…
…da kabul edilen bu görüş yanında kelimenin Ârâmîce kökenli…
…(m.ö. 911-891) yağmaladığı yerler arasında Bagdadu da…
…yerine Buğdân, Medînetü Ebû Ca‘fer, Medînetü’l-Mansûr,…
…da kullanılmıştır. Arap yazarlar Halife Mansûr’un bu şehri…
…kuzeyinde Dicle’nin batı yakasında bulunan Bağdat köyüdür.…
…haline geldiğini açıklamakta yardımcı olur. Eski yerleşim…
…bazıları Dicle’nin batı yakasında ve Kerh yakınında idi ve…
…batı yakasında ve Kerh yakınında idi ve büyük bir kısmı…
…Îsâ Kanalı’nın ağzına yakın bir yerde bir Sâsânî sarayı…
…buraya daha sonra bir köprü yaptırdı. Sarât Kanalı’nın üzerindeki…
…della Valle, o dönemde çok yaygın olan bu yanlış iddiayı ilk…
…o dönemde çok yaygın olan bu yanlış iddiayı ilk defa delillerle…
…Enbâr’a, Mansûr ise Kûfe yakınlarındaki Hâşimiye’ye gitti. Ancak…
…taraftarı olan Kûfe şehrine yakın olmanın ordusu üzerinde…
…sıkıntısı çekmeyecekti. Ya‘kūbî ve İbnü’l-Fakīh gibi IX.…
…Daha sonra tuğladan yapılmış bir iskele ve savunma…
...

…imamlar gizlilik içinde yaşamışlardır. Hatta ilk devirlere ait…
…soyunu ta‘netmek için yayımladıkları ve Şerîf el-Murtazâ’nın da…
…gönderdiği mektubundakine yakın bir şekilde kaydetmekte ve…
…atmayı başardığı gibi dâî Ebû Abdullah eş-Şiî’yi de Kuzey…
…de Kuzey Afrika’ya gönderdi. Ebû Abdullah, Berberî Kutâme…
…kontrolünden kurtulmak için ya Yemen’e veya Kuzey Afrika’ya…
…Kuzey Afrika’ya yöneldi. Ebû Abdullah eş-Şiî buradaki…
…şehrin emîri tarafından yakalanıp hapsedildi. Bu sırada Ebû…
…hapsedildi. Bu sırada Ebû Abdullah, Ağlebîler’in…
…kuruluşunda büyük emeği olan Ebû Müslim el-Horasânî’den…
…İfrîkıye’nin yolunu açan Ebû Abdullah eş-Şiî’den…
…Afrika’nın dağlık coğrafî yapısından kaynaklanan zorluklar burayı…
…geçirmekten ve doğuya doğru yayılmaktan başka çarelerinin olmadığını…
…İfrîkıye sahilindeki bir yarımadada Mehdiye adıyla anılan bir…
…tehdit eden Hâricî Ebû Yezîd en-Nükkârî’yi…
…(336/947). Mansûr-Billâh’ın Ebû Yezîd’e karşı zafer…
…tarafından Kayrevan yakınlarında Ebû Yezîd’i destekleyen…
…Kayrevan yakınlarında Ebû Yezîd’i destekleyen…
…352 (963) yılından beri yaşanmakta olan ekonomik kriz ve bu…
…Muiz-Lidînillâh Rakkāde yakınlarında 358 yılının Muharrem ayında…
...

…Enes’e nisbet eden Ebû Mikyes Dînâr b. Abdullah…
…b. Abdullah el-Habeşî’den yaptığı rivayetlerle tanınır. Ayrıca…
…hadis hâfızları İsmâil b. Ebû Üveys, Sehl b. Osman ve…
…de hadis hâfızı İbn Mahled, Ebû Amr İbnü’s-Semmâk, Kādî Ebû…
…Ebû Amr İbnü’s-Semmâk, Kādî Ebû Bekir Ahmed b. Kâmil…
…muhabbetullah anlayışının yanlış olduğunu, insanın Allah’tan…
…bir kişi olarak bilinir. Ebû Hâtim er-Râzî onun…
…Nîşâburlu muhaddis Ebû Bekir es-Sıbgī onun yalan…
…Ebû Bekir es-Sıbgī onun yalan söylediğinden şüphe…
…etmektedir. Gulâmu Halîl, Ebû Abdullah en-Nihâvendî…
…(İbn Adî, I, 198-199). Ebû Dâvûd es-Sicistânî’nin onun…
…I, 198-199). Ebû Dâvûd es-Sicistânî’nin onun hakkında “Bağdat…
…eḍ-Ḍuʿafâʾ , I, 88). Ebû Hâtim İbn Hibbân, Gulâmu…
…Buhârî’nin İsmâil b. Ebû Üveys’ten naklettiği seksen…
…de hocası olan İbn Ebû Üveys’ten duymuş gibi…
…ve kabrinin üzerine bir kubbe yapıldı. Gulâmu Halîl’in çok…
…kabrinin üzerine bir kubbe yapıldı. Gulâmu Halîl’in çok bilgili…
…BİBLİYOGRAFYA: İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl…

…zamanlarda öğrencilerine yazdırmıştır. Eserin ne zaman yazdırılmaya…
…Eserin ne zaman yazdırılmaya başlandığı bilinmemekteyse…
…içinde bulunsa onu ateş yakmaz” ( Müsned , IV, 155)…
…120 yıl ve daha fazla yaşadıkları için “muammerûn” diye…
…hocalarından ve özellikle Ebû Ubeydullah el-Merzübânî’den…
…İbn Kuteybe, Müberred, Ebû Hâtim es-Sicistânî ve Hasan…
…Müberred, Ebû Hâtim es-Sicistânî ve Hasan b. Bişr…
…olan aslah, hüsün-kubuh, adalet ve hikmet,…
…görüşüne uygun tercihler yapılır; bazan da vecihlerden…
…sırasında başta İbn Kuteybe, Ebû Ubeyd Kāsım b. Sellâm ve…
…kültürün ifadeleri olması yanında alışılmışın aksine son…
…taşıdığı görülür. Bunun yanında âyetlerin tefsirinde nesir…
…Çeşitli kütüphanelerde yazma nüshaları bulunan…
…tahkikli neşrini yapmıştır (I-II, Kahire 1373/1954).…
…neşrinde kendi açıklamaları yanında asıl nüshada bulunan bol…
…kenar notlarıyla diğer yazmalarda yer alan önemli bulduğu…
…1297), Muhsin Âlüşşeyh’in yazdığı el-Ferâʾidü’l-ġavâlî ʿalâ…
…adıyla bir telhisi yapılmıştır (Brockelmann, I, 704).…

…tarifine denk tanım da yapılmaktadır. Buna göre haber-i vâhid,…
…taşıyan bir veya iki yahut tevâtür derecesine ulaşmayan…
…Haber-i vâhid etrafında yapılan tartışmalar sebebiyle bu…
…II. (VIII.) yüzyılın ilk yarısında vehim, şek, zan ve yakīn…
…yarısında vehim, şek, zan ve yakīn gibi aklî konuların İslâm…
…konuların İslâm toplumunda yayılmasıyla birlikte ortaya çıkmıştır.…
…Bilâl, insanlara haber ver, yarın oruç tutsunlar!” demesi…
…demesi (Dârimî, “Ṣavm”, 6); Kubâ Mescidi’nde Mescid-i Aksâ’ya…
…Meliki Necâşî’ye, Hâtıb b. Ebû Beltea’yı İskenderiye Meliki…
…veya mektup ulaştırmak yahut dinî hükümleri icra etmek…
…, s. 408-410); Resûlullah’ın Ebû Ubeyde b. Cerrâh’ı…
…naklettiği haberde bir hata yaptığına veya vehmettiğine dair…
…olarak, bir ninenin Hz. Ebû Bekir’den torununa ait…
…verdiğine dair haberine Ebû Bekir’in şâhid istemesi,…
…bir hadisini hatırlatarak yaptığı işin usulsüz olduğunu…
…rivayetini şâhid, beyyine ya da yemin istemeden kabul…
…duyduklarına ve hiçbir zaman yalan söylemediklerine dair…
…II. (VIII.) yüzyılın ilk yarısında tedvin edilmeye…
…dair ilk bilgiler Ebû Hilâl el-Askerî’nin…
…ettiğini düşündürmektedir. Ebû Hanîfe ve Ebû Yûsuf, haber-i…
...

…veya uykuda duyurulmak yahut vahyedilmek suretiyle…
…[el-Burûc 85/17]) ve yapılan konuşmaya da hadis…
…“Hadîsü’n-nebî” ifadesi yaygın olduğu halde…
…âlimleri, Hz. Peygamber’in yaratılışıyla ilgili özelliklerini…
…anlaşılmaktadır. Nitekim Ebû Hüreyre’nin, kıyamet gününde…
…üzerine Resûlullah, “Ey Ebû Hüreyre! Hadise olan…
…önce söylediklerini ve yaptıklarını da bu çerçeve içine alanlar…
…verileceği, haccın nasıl yapılacağı gibi hususlar Kur’an’da yer…
…evlenemeyeceği, nesep yakınlığı dolayısıyla evlenilmesi…
…haram olan kimselerle süt yakınlığı sebebiyle de evlenmenin…
…size verdiğini alın, yasakladığından da sakının” (el-Haşr 59/7)…
…özellikle Kur’an ile yan yana zikredildiği zaman…
…özellikle Kur’an ile yan yana zikredildiği zaman…
…, I, 174). Kur’ân-ı Kerîm yanında hadislerin de vahiy ürünü…
…emriyle tamamının yazıya geçirilmemesi ve ibadet…
…vahy-i gayr-i metlüv yanında “vahy-i hafî” de…
…olduğunu savunanlar bunların ya Cebrâil vasıtasıyla…
…Şâtıbî, IV, 24) veya uykuda yahut uyanıkken ilham edildiğini…
…şeklinde Hz. Peygamber’in yanına gelerek bazı ibadetlerin…
…“Mesâcid”, 166, 167), ayrıca yahudi âlimlerinin Resûl-i Ekrem’i…
...

…yüzyıllarda giderek gelişip yaygınlaşan Irak fıkhı, bu fıkhın…
…sahip bulunan İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe’ye nisbetle Hanefî…
…I. KURULUŞU ve YAYILMASI Hanefî mezhebinin doğuşunun…
…Hanefî mezhebinin doğuşunun Ebû Hanîfe’den önce Irak…
…farklı kültür ve medeniyetle yakın temas içinde olan, farklı…
…sosyal grupların bir arada yaşadığı Irak bölgesi, birçok siyasî…
…bir merkez durumundaydı. Öte yandan Kûfe’nin Fars ve Yunan…
…bulunan Hîre bölgesine yakınlığı da zikredilmelidir. Bundan…
…ve müteakip nesil sayılan Ebû Hanîfe ve öğrencilerinin…
…dönemlerde ve neticede Ebû Hanîfe’ye nisbet edilen bir…
…Bu sebeplerden biri, Ebû Hanîfe’nin etrafında…
…bulunduğu bazı âlimler Ebû Hanîfe fıkhının İbrâhim…
…, I, 534) Ebû Hanîfe’nin, sahâbe ve tâbiîn…
…çeşitli âlimler vasıtasıyla yakından tanıma ve kavrama imkânı…
…bu bütünlüğün sağlanmasında, Ebû Hanîfe’nin etrafında…
…yüzyıl Irak fıkhı içinde Ebû Hanîfe ve öğrencilerinin…
…öğrencilerinin görüşlerinin yanı sıra Osman el-Bettî, İbn…
…el-Bettî, İbn Şübrüme, İbn Ebû Leylâ gibi çağdaşı…
…birikimin ileriki dönemlerde Ebû Hanîfe’ye nisbet edilmesinin…
…bir diğer sebebi, Ebû Hanîfe’nin hem akranları…
...