https://islamansiklopedisi.org.tr/ehl-i-bedir
Hicretin 2. yılında müslümanlarla Mekkeli müşrikler arasında Bedir mevkiinde meydana gelen Bedir Gazvesi’ne katılan ashap Ehl-i Bedir veya Bedrî adıyla anılır. Sayıları 313 kadar olan Ehl-i Bedir’den Kur’ân-ı Kerîm’de (Âl-i İmrân 3/123) ve Hz. Peygamber’in hadislerinde övgü ile söz edilmiş, hepsinin cennetlik olduğuna dair kutsî ve merfû hadisler muteber hadis kitaplarında yer almıştır (meselâ bk. Buhârî, “Meġāzî”, 9; Müsned, I, 105). Ṣaḥîḥ-i Buḫârî’de kırk dördünün adı verilen Ehl-i Bedir’in müslümanların en faziletlileri olduğu da hadislerde zikredilmiştir. Nitekim Hz. Ömer divan teşkilâtını kurunca divan defterine ilk önce Ehl-i Bedir’in yazılmasını emretmiştir. Bu anlayış İbn Sa‘d’ın sahâbe tasnifinde de görülmekte olup ona göre fazilet bakımından beş gruba ayrılan sahâbîlerin ilk tabakasını Ehl-i Bedir oluşturur. Hâkim en-Nîsâbûrî’nin yaptığı tasnife göre Ehl-i Bedir yedinci, Abdülkāhir el-Bağdâdî’nin tasnifine göre ise sekizinci tabakada yer almaktadır. Ehl-i Bedir’den bazıları çeşitli vesilelerle Medine dışına çıkıp muhtelif memleketlere göç etmiş olup bunlardan yirmi dört veya yetmişinin Kûfe’ye yerleştiği nakledilir. En son vefat eden Bedrî olarak ensardan Ebû Üseyd Mâlik b. Rebîa es-Sâidî (ö. 60/680) veya Ebü’l-Yeser Kâ‘b b. Amr’ın (ö. 55/675), muhacirlerden ise Sa‘d b. Ebû Vakkās’ın (ö. 55/675) isimleri zikredilir. Sonradan çeşitli sebeplerle “Bedrî” nisbesini alan kişilerin Ehl-i Bedir’le bir ilgisi yoktur.
Ehl-i Bedir hakkında müstakil kitaplar yazılmıştır. Zehebî’nin (ö. 748/1348) Hâletü’l-bedr fî ʿadedi ehli Bedr, Abdülkādir b. Şeyh el-Ayderûs’un el-Ünmûẕecü’l-laṭîf fî ehli Bedri’ş-şerîf, Şehâbeddin Ahmed b. Âmir es-Sa‘dî el-Hadramî’nin Şerḥu’ṣ-ṣadr fî esmâʾi ehli Bedr, Abdüsselâm b. Tayyib el-Kādirî’nin Recâʾü’l-icâbe bi’l-Bedriyyîn mine’ṣ-ṣaḥâbe, Şehâbeddin Ahmed el-Menînî’nin Şerḥu’ṣ-ṣadr bi-şerḥi urcûzeti istinzâli’n-naṣr bi’t-tevessül li-ehli Bedr, Müstakimzâde Süleyman Sadeddin Efendi’nin (ö. 1202/1788) Ricâlü’l-Bedr, Murtazâ ez-Zebîdî’nin (ö. 1205/1791) Şerḥu’ṣ-ṣadr fî şerḥi esmâʾi ehli Bedr adlı eserleri bunlar arasında sayılabilir (bu konudaki eserler hakkında daha fazla bilgi için bk. Okiç, s. 43-44; Bikāî, Ehlü Bedr [nşr. A. Fâhûrî], nâşirin girişi, s. 20-21).
BİBLİYOGRAFYA
Müsned, I, 105; III, 396.
Buhârî, “Meġāzî”, 9, 11, 13.
İbn Mâce, “Muḳaddime”, 11.
Ebû Dâvûd, “Sünnet”, 9.
Bağdâdî, Uṣûlü’d-dîn, s. 302.
Hâkim, Maʿrifetü ʿulûmi’l-ḥadîs̱, s. 23.
İbn Hacer, Fetḥu’l-bârî (Sa‘d), XV, 198-200.
Sehâvî, Fetḥu’l-muġīs̱, III, 113, 115, 121, 138, 270.
Süyûtî, Tedrîbü’r-râvî, s. 408-409.
Şevkânî, Derrü’s-seḥâbe, s. 123-126.
Abdüllatîf b. Ahmed el-Bikāî, Ehlü Bedr (nşr. Abdüllatif Fâhûrî), Beyrut 1409/1989.
Îżâḥu’l-meknûn, II, 44-45.
Brockelmann, GAL, II, 531; Suppl., II, 391-392, 553.
M. Tayyib Okiç, Bazı Hadis Meseleleri Üzerinde Tetkikler, İstanbul 1959, s. 43-45.
İyâde Eyyûb el-Kübeysî, Ṣaḥâbetü Resûlillâh fi’l-Kitâb ve’s-Sünne, Dımaşk 1407/1987, s. 104-116.
Görseller
