…doğduğu, kadılık yaptığı, Arapça’yı çok iyi bilen, bilhassa…
…çok iyi bilen, bilhassa lugat sahasında derin bilgi sahibi…
…Mirḳātü’l-luġa 30.000 kadar madde başı…
…Cevherî’nin eṣ-Ṣıḥâḥ fi’l-luġa adlı eserinden, 16.000’ini…
…’inden almış ve bu Arapça kelimelerin Türkçe…
…vermiştir. Mirḳātü’l-luġa ’daki sistem Cevherî ile…
…belirtilmiştir. Sözlükte aranan herhangi bir kelimeyi, son…
…bulmak mümkündür. Mirḳātü’l-luġa ’da, yukarıda belirtilen…
…belirtilen sıra içinde, önce Arapça kelimelere verilmiş, sonra…
…önem sırasına göre sıralanıp araları “ve” ile ayrılmıştır. Meselâ…
…ki kesre veya havuza irişe.” Arapça imlâya göre aynı yazılan,…
…kitir: “Misl-i keter.” Arapça kelime çoğul ise hangi…
…“Cem‘-i büyût.” Bazan Arapça kelimenin mânası yine Arapça…
…Arapça kelimenin mânası yine Arapça veya Farsça bir kelime ile…
…açıklanır. Meselâ ḫâtime: “Hâtimetü’ş-şey’, âhıruhu”; celîs:…
…celîs: “Hemnişîn.” Bazı Arapça kelimelerin karşısına, o…
…gerek görülmemiştir. Pek çok Arapça kelimenin mânasını açıklamak…
…Kestelî’nin Mirḳātü’l-luġa ’da kullandığı Türkçe, XVI.…
…yazılmıştır. Fakat Mirḳātü’l-luġa ’daki bazı örneklerden bu…
…(bk. tilaʿ). Mirḳātü’l-luġa ’nın Türkçe metninde…
...

…burada yaptı. 1875’te Leknev’e giderek bir yıl Fazlullah…
…Fazlullah b. Ni‘metullah el-Leknevî’nin derslerine devam etti.…
…derslerine devam etti. Ardından Muradâbâd’a geçti. 1878’e…
…hadis rivayet etti. Bir ara memleketine döndü ve 1302’ye…
…(1884-85) kadar orada kaldı. Ardından tekrar Delhi’ye gidip yine…
…tefsir ve hadis okudu. Bu arada Hüseyin b. Muhsin es-Sub‘î…
…Eşref’in adıyla neşretmeyi arzu ettiği için eseri ona nisbet…
…fî cevâzi taʿlîmi’l-kitâbeti li’n-nisvân ;…
…li’n-nisvân ; el-Mektûbü’l-laṭîf ; el-Meṭâlibü’r-refîʿa…
…tamamlanmamış eserleri arasında Teẕkiretü’n-nübelâʾ fî…
…takdîmi, I, 7, 13, not 1, Hâtimetü’t-tabʿ, XIV, 220-231.…
…to the Study of Hadith Literature , Dacca 1976, s. 185.…
…Dacca 1976, s. 185. İsmail L. Çakan, Hadîs Edebiyâtı ,…

…sultânü’l-müfessirîn, hâtimetü’l-müfessirîn, muallim-i sânî,…
…da bir künye veya lakap olduğu anlaşılır. Bu künyeyi…
…göre 17 Safer 896’da (30 Aralık 1490) İstanbul…
…Öte yandan bazı araştırmacılar, dedesinin İmâd lakabının…
…dedesinin İmâd lakabının İmâdüddin’in kısaltılmış…
…görevlendirildi. Ardından Vezir Çoban Mustafa Paşa’nın…
…Bursa Sultâniye pâyesine lâyık görülen Ebüssuûd Efendi…
…maaşı 100 akçe daha arttırılarak şeyhülislâm yevmiyesi 600…
…Şeyhülislâmlığın önemi artınca kazasker, mevleviyet…
…şeyhülislâmlık yapan ve bu arada bazı siyasî olaylarda…
…Efendi’nin damatları arasında bulunduğu belirtilmektedir…
…Ebüssuûd’a ait iki ayrı Arapça vakfiyedir ( İA , IV,…
…ile ilgili 977 tarihli Arapça vakfiyesi İstanbul Evkaf…
…bulunmadığını padişaha arzetmeleri ve padişahın da gerekli…
…haklı bir sebeple gücendiği Arabzâde Muhyiddin Efendi’yi bütün…
…Çelebi gibi âlimler bunlar arasında sayılabilir. Şeyh…
…olan (935/1529) Oğlan Şeyh lakaplı İsmâil Ma‘şûkī’nin…
…geleneğine uyarak Türkçe ve Arapça bazı şiirler kaleme almışsa…
…söylemek oldukça güçtür. Arapça şiirlerinin en tanınmışı,…
…vermesi, ayrıca tefsiri ve Arapça fetvaları onun bu dile…
...

…açıkça ifade etmektedir ( Hâtimetü’l-eş‘âr , s. 104). Amcasının…
…sonra, buranın gözde ve liyakat isteyen bir şubesi olan…
…s. 8-10). Ancak bütün arzusuna rağmen bir daha oraya…
…ve değersiz kimseler arasında kaldığından şikâyet eden…
…bulunmuş olan Reşid Paşa ile arasında o devrelere çıkan bir…
…Mehmed Ali Paşa’dan lutuf diler ( Divan , s. 23-24).…
…Sâmi Paşa ile Şeyhülislâm Ârif Hikmet Efendi’yi…
…bastırmaya, tezkiresinin çok arzuladığı yeni baskısını…
…onun da kaydını düşer ( Lutfî, Târih , XI, 52). Devri…
…önde gelen simaları arasında görmüştür. Onun şöhretinin…
…mahsullerini bir araya getiren divanında bazıları…
…vermiştir. Senîh, Fehîm, Lebîb, Fehmî, Kanlıcalı Nihad,…
…Âlî Bey ve Şeyhülislâm Ârif Hikmet gibi o devrin isim…
…dışında başka şeyler arayan çözülüş çağının bir şairi…
…redifler peşinde yenilik aramıştır. Bulduğu redifler çok defa…
…birtakım yavan mısralar arasında, “Gülistân-ı cihânda bunca…
…var”; “Tab‘ı nâ-hemvâr ile arz-ı kemâl etme Fatîn / Kuvvet…
…müstezad, iki tahmîs, bir lugaz, on yedi kıta, yirmi bir…
…ve iki mısra-ı âzâdesini bir araya toplayan divanı, ölümünden…
…şöhreti değil Tezkire-i Hâtimetü’l-eş‘âr adıyla ortaya…
...

…Efendi, kendi kitapları arasında bulunan Hâkānî divanının…
…sorulmuştur. Şair de artık yaşlandığını, Edirnekapı’dan…
…Hâkānî’nin iyi derecede Arapça ve Farsça bildiği, divan…
…açıklık ona çağdaşları arasında önemli bir yer…
…bir yer kazandırmıştır. Lirik gazellerinin dili oldukça…
…bu muammâ-yı benâm” beytinin ardından gelen yirmi iki beyitte söze…
…aczini dile getirir; hemen ardından da hilye yazmak suretiyle…
…suretiyle salih kullar arasına girip keder ve kaygıdan…
…mükâfatları anlatır. Arkasından Sadreddin Konevî’nin hilye…
…bir manzumede toplar. Bu arada eserini güvenilir hadis…
…teşkil etmiştir. Hâkānî “Hâtimetü’l-kitâb” bölümünün sonundaki,…
…edilen Hilye-i Hâkānî aruzun “feilâtün feilâtün feilün”…
…nr. 5379). Matbu nüshaları arasında en dikkat çekici olanı,…
…hadis tercümesi olan eser, aruzun “müfteilün müfteilün fâilün”…
…farkedilmekte ve müellifin Arap ve Fars edebiyatındaki…
…Ktp., Agâh Sırrı Levend, nr. 24, 25, 26)…
…a.e. (haz. Nihal Eldem, lisans tezi, 1968), İÜ Ed.Fak.…
…1968), İÜ Ed.Fak. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Tez, nr. 786;…
…a.e. (haz. Hasan Akdoğan, lisans tezi, 1974), a.y., nr. 1251.…
…(haz. Sâdık Tiryâkî, lisans tezi, 1977), a.y., nr. 1916.…
...

…Osmânî (IV, 624) ve Hâtimetü’l-eş‘âr ’da (s. 51) Mehmed…
…postnişinliği zamanında bir ara dedebabalık yapmışsa da…
…merakıyla Anadolu, Mısır ve Arap ülkelerini dolaşmış…
…“Üsküdarlı Hâşim Baba” levhası asılmıştır. Eserleri.…
…Kitaplığı, nr. 393). İslâm Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi’nde…
…3. Ankā-yı Meşrik . İbnü’l-Arabî’ye ilgi duyan Hâşim Baba,…
…Mısrî’nin “Devriyye-i Arşiyye”sine zeyil olarak yazılmış olup…
…olup doksan dört beyittir. “Lisânü’l-gayb” diye de anılan…
…TYDK , III, 843-849. Levend, Türk Edebiyatı Tarihi ,…

…sû-i hâtime denilmiştir. Arapça literatürde birincisi…
…hâtime denilmiştir. Arapça literatürde birincisi hâtimetü’l-hayr,…
…literatürde birincisi hâtimetü’l-hayr, hüsnü’l-hâtime ,…
…iken daha sonra nefsânî arzularına ve şeytana uymak suretiyle…
…uymak suretiyle kötüler arasına karışıp cezalandırılan…
…bahsedildiği gibi (bk. el-A‘râf 7/175-176; el-Kasas…
…; KĀRÛN ), peygamberler aracılığıyla tebliğ edilen hak dini…
…ifade edilmekte (el-A‘râf 7/126; Yûsuf 12/101),…
…nisbet etmiş ve bunun hâtimetü’l-hayr ile ilgili olarak…
…için kişinin ümitle korku arasında olması, yani Allah’ın engin…
…fazilet kazanma ve kemalini arttırma yolunda zaaf göstermemesi…
…telakki, Allah’ın adalet ve lutufla muamele edişi prensibiyle…
…boyu izlenen yolun dışında lehte veya aleyhte beklenmedik…
…). BİBLİYOGRAFYA: Lisânü’l-ʿArab , “ḫtm” md.…
…Ahmed Rızâ, Muʿcemü’l-metni’l-luġa , Beyrut 1377/1958, II,…

…Anadolu’ya göç ederek Arapkir’de yerleşmiş…
…babasının anne soyunca da Arapkir’de Gökbeylioğlu ailesinden…
…gelen hocaların en ünlüleri arasında, oğlu Mehmed Âkif ile…
…Fânî Efendi’den Arap ve Fars edebiyatına dair…
…kazanırken reji müdürü Leon Efendi ve diğer bir gayri…
…ilerlettiler. Bu arada mutasarrıflık tahrirat…
…edilişine kadar otuz üç sene aralıksız sürecek olan bürokrasi…
…rütbesine yükselmiş olmakla artık ricâl sınıfına girmiş…
…sonra birtakım ara hizmetler yanında çeşitli…
…adı Başbakanlık Osmanlı Arşivi olan Sadâret Hazîne-i Evrak…
…teslim etti ve her türlü araştırmaya hazır mükemmel bir arşiv…
…hazır mükemmel bir arşiv teşkiline muvaffak oldu.…
…kısmını bu mühim ve bâkir arşivden alması bakımından Osmanlı…
…yaraşır vazifelere lâyık görülerek sadece Yıldız…
…eserlerin korunmasına dair lâyiha ve bununla ilgili nizamnâme…
…ve Sadâret Dairesi’nde arşivlerin tanzimi için kurulmuş…
…kalmadığından buranın lağvedilmesiyle kıdem ve mevkiine uygun bir…
…dahi çekinmeyen işgalciler, aracılar konulup sürdürülen uzun…
…altına giren Bâbıâli’nin lağvı ile 7 Kasım 1922’de sona…
…kaybetti (3 Mayıs 1923). Bu arada İbnülemin’in, işsizlik ve…
...

…6 Muharrem 1130’da (10 Aralık 1717) doğdu. Şeyhülislâm…
…Diyarbekir kadısı oldu. Ardından Bursa kadılığında bulundu ve…
…şeyhülislâmlık yapmasının ardından meşihatta uzun süredir…
…Şerif Efendi’nin âlim, ârif, zarif ve cömert bir zat…
…İlmiye makamlarına tayinde liyakate önem verdiği de belirtilir.…
…Eserleri. 1. Füsûlü’l-ârâ fî şâni’l-mülûk ve’l-vüzerâ…
…konusu ele alınarak israf ve lüzumsuz harcamaların hazinede yol…
…TY, nr. 3364, 6938). 2. Letâifü’l-kemâl (Dîvân-ı Şeyhülislâm…
…Şerif Efendi’nin Türkçe, Arapça ve Farsça olarak kaleme…
…çeşitli olaylarla ilgili Arapça ve Türkçe tarihler, ayrıca…
…gazeller, tahmîsler ve lugazlar yer almaktadır. Mehmed…
…Fatin’in Tezkire-i Hâtimetü’l-eş‘âr ’ında divanı dışında…
…Müntehabât-ı Eş‘âr ve Eseru letâifi’l-Kemâl adında bir başka…

…ilk örneğini vermiştir. Latîfî ve Ahdî’nin eserlerinden…
…Fatîn Efendi’nin Hâtimetü’l-eş‘âr ’ına kadar (yazılışı…
…Âşık Çelebi, Latîfî’den bahsederken 950’den…
…kendisinin alfabetik, arkadaşının kronolojik sıralamayı…
…halde telife başlayınca Latîfî’nin alfabetik tertibe yönelmesi…
…uzun müddet çalışmalarına ara verdiğini belirtmektedir…
…(vr. 107 a ). Nitekim Latîfî, tezkiresini 953’te (1546)…
…tamamlayabilmiştir. Ayrıca Latîfî, tezkiresinde Âşık…
…etmiştir. Âşık Çelebi ise Latîfî’yi anlatırken eserini…
…şiir ve şairden bahsetmiş, ardından Sultan Osman’dan başlayarak…
…eser yazmak istediğini ve Latîfî ile aralarında geçen olayı…
…istediğini ve Latîfî ile aralarında geçen olayı nakleder.…
…geçen olayı nakleder. Ardından kitabını yazarken dikkat…
…kaydettiğini söylemesi, Latîfî’nin tezkiresinden farklı olması…
…nüshalara göre 360 ile 424 arasında değişmektedir. Âşık…
…üslûp da eserin değerini arttırmaktadır. Âşık Çelebi devrin…
…olan yakınlığı ve babasının arkadaşlarıyla münasebeti sebebiyle birçok…
…konakları şairlerin bir araya geldiği yerler olarak tasvir…
…da tanışarak edebî bilgisini arttırdığı gibi onlar hakkında edindiği…
…diğer şuarâ tezkireleri arasında ayrı bir yere sahiptir.…
...