https://islamansiklopedisi.org.tr/hulvani-hasan-b-ali
Hüzelî nisbesiyle de anılır. “Sirkeci” demek olan Hallâl lakabını ve “reyhan satıcısı” anlamına gelen Reyhânî nisbesini hangi sebeple aldığı bilinmemektedir. Bağdat, Dımaşk, Mekke, Mısır, Tarsus gibi ilim merkezlerini dolaşarak hadis tahsil etti. İlmî seyahatlerini tamamladıktan sonra Mekke’ye yerleşti. Vekî‘ b. Cerrâh, Abdürrezzâk es-San‘ânî, Ebû Âsım en-Nebîl, Affân b. Müslim, Ali b. Medînî gibi muhaddislerden hadis okudu. Kendisinden de Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd es-Sicistânî, Tirmizî, Ebû Hâtim Muhammed b. İdrîs er-Râzî ve İbn Mâce gibi tanınmış âlimler rivayette bulundular.
Ricâl hakkında geniş bilgisiyle tanınan Hulvânî’nin sika olduğunda ittifak edilmiştir. Kur’an’ın mahlûk olmadığı görüşünü benimsemesine rağmen, kaynaklarda onun halku’l-Kur’ân konusunda görüş bildirmeyenleri tekfir etmeyeceğini açıklaması sebebiyle ilminden gereği gibi faydalanılmadığı belirtilmektedir. Rivayetleri Nesâî’nin es-Sünen’i dışında Kütüb-i Sitte’de yer alan ve es-Sünen adlı bir eseri bulunduğu kaydedilen Hulvânî Zilhicce 242 (Nisan 857) tarihinde Mekke’de vefat etmiş olup bu tarih 243 olarak da zikredilmiştir.
BİBLİYOGRAFYA
Buhârî, et-Târîḫu’ṣ-ṣaġīr, II, 378.
İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, III, 21.
İbn Hibbân, es̱-S̱iḳāt, VIII, 176.
İbn Adî, Esâmî men revâ ʿanhüm Muḥammed b. İsmâʿîl el-Buḫârî (nşr. Âmir Hasan Sabrî), Beyrut 1414/1994, s. 114.
Hatîb, Târîḫu Baġdâd, VII, 365-366.
Sem‘ânî, el-Ensâb (Bârûdî), II, 247; V, 631.
İbn Asâkir, Târîḫu Dımaşḳ, XIII, 327-331.
Mizzî, Tehẕîbü’l-Kemâl, VI, 259-263.
Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, XI, 398-400.
a.mlf., Târîḫu’l-İslâm: sene 241-250, s. 233-234.
a.mlf., Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, II, 522-523.
İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, II, 302-303.
Kettânî, er-Risâletü’l-müsteṭrafe, s. 35.
