https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sureyh
392’de (1002) İşbîliye’de (Sevilla) doğdu. Mısır’dan gelerek Endülüs’e yerleşen Ebü’l-Abbas Tâcüleimme Ahmed b. Ali’den kıraat dersleri aldı. Ebû Amr Osman b. Ahmed el-Kayşetâlî’den ve Muhammed b. Tayyib el-Kehhâl, Ahmed b. Muhammed b. Abdülazîz el-Yahsubî gibi hocalardan hadis dinledi. 433 (1042) yılında seyahate çıkarak Mısır’da âlî isnad sahibi Ebü’l-Abbas İbn Nefîs ile Ebû Ali Hasan b. Muhammed el-Bağdâdî’nin kıraat derslerine devam etti. İbn Nefîs’ten ayrıca hadis dinledi. Ebû Zer Abd b. Ahmed el-Herevî’den Buhârî’nin el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ’ini okudu ve icâzet aldı (İbn Beşküvâl, s. 533). Mısır’dan sonra hac farîzasını yerine getirmek üzere gittiği Mekke’de bir müddet kalarak Ebü’l-Hasan Ahmed b. Muhammed el-Kantârî’nin kıraat derslerini takip etti. Mekkî b. Ebû Tâlib’le görüşerek kendisinden faydalandı ve icâzet aldı.
İbn Şüreyh Endülüs’e döndükten sonra İşbîliye hatipliği görevini üstlendi; şeyhü’l-kurrâ oldu. el-Kâfî adlı eserini yazıp okutmaya başladı. Oğlu Ebü’l-Hasan Şüreyh ile Îsâ b. Hazm, Ebü’l-Abbas İbn Ayşûn kendisinden kıraat ve hadis tahsil eden öğrencileri arasında yer alır. Başta kıraat olmak üzere sarf, nahiv, hadis ve fıkıh alanlarında saygın bir yere sahip olan ve rivayetlerinde sika kabul edilen İbn Şüreyh 4 Şevval 476’da (14 Şubat 1084) İşbîliye’de vefat etti.
Eserleri. İbn Şüreyh’in günümüze ulaşan tek eseri el-Kâfî fi’l-ḳırâʾâti’s-sebʿ adını taşımaktadır. Brockelmann, yazma nüshaları Hacı Selim Ağa Kütüphanesi ile (nr. 7, vr. 58-101) Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’de (nr. 614) bulunan eserin Ebû Hafs Ömer b. Kāsım el-Ensârî’nin Kitâbü’l-Muḳarrer adlı kitabının kenarında neşredildiğini söylemektedir (GAL Suppl., I, 722). Müellifin kaynaklarda adı geçen diğer eserleri de şunlardır: et-Teẕkîr (et-Teẕkire), İḫtiṣârü’l-Ḥücce (Ebû Ali el-Fesevî’nin el-Ḥücce fi’l-ḳırâʾâti’s-sebʿ adlı eserinin muhtasarıdır), Tebṣıratü’t-teẕkire, Nüzhetü’t-tebṣıra.
BİBLİYOGRAFYA
Mekkî b. Ebû Tâlib, el-İbâne ʿan meʿâni’l-ḳırâʾât, Kahire 1379/1960, s. 40-41.
İbn Beşküvâl, eṣ-Ṣıla, s. 553.
Dabbî, Buġyetü’l-mültemis, Kahire 1967, s. 81.
Zehebî, Maʿrifetü’l-ḳurrâʾ (Altıkulaç), II, 772, 824-825.
a.mlf., Aʿlâmü’n-nübelâʾ, XVIII, 554-555.
İbnü’l-Cezerî, Ġāyetü’n-Nihâye, II, 153.
a.mlf., en-Neşr, I, 67.
Makkarî, Nefḥu’ṭ-ṭîb, II, 141.
Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1379.
Hediyyetü’l-ʿârifîn, II, 74.
Brockelmann, GAL Suppl., I, 722.
Abdüsselâm Ahmed el-Kenûnî, el-Medresetü’l-Ḳurʾâniyye fi’l-Maġrib mine’l-fetḥi’l-İslâmî ilâ İbn ʿAṭıyye, Rabat 1401/1981, I, 97.
