…III, 199). Fıkıh, tefsir ve hadis gibi ilimleri İshak b.…
…el-Hassânî’den; nahiv ve lugat ilimlerini İbrâhim b. Süfyân…
…olan İbn Kuteybe uzun süre hadis, tefsir, fıkıh, tarih, kelâm…
…b. Râhûye’den dinlediği hadisleri rivayet etmesi hususunda…
…(Zehebî, XIII, 301-302). Hadiste rivayeti az olmakla birlikte…
…Teʾvîlü muḫtelifi’l-ḥadîs̱ ’inde Câhiz için “yalancı,…
…’inde Câhiz için “yalancı, hadis uydurucu ve hakka karşı…
…s. 291). Ebü’t-Tayyib el-Lugavî onu altından kalkamayacağı…
…daha çok dil, edebiyat, hadis ve Kur’an ilimlerine dair…
…bir bölümü olan “Taḳvîmü’l-lisân”ı ( Keşfü’ẓ-ẓunûn , I,…
…I, 13-14). A) Tefsir ve Hadis. 1. Teʾvîlü…
…Kur’an’ın gramer, kıraat ve lugat yönleri de incelenmiştir.…
…3. el-Müştebih mine’l-ḥadîs̱ ve’l-Ḳurʾân . Kaynaklarda…
…Kitâbü’l-Müteşâbih mine’l-ḥadîs̱ ve’l-Ḳurʾân adıyla da…
…4. Teʾvîlü muḫtelifi’l-ḥadîs̱ . İbn Kuteybe, hadise dair…
…. İbn Kuteybe, hadise dair bu en önemli…
…çevrilmiştir. 5. Ġarîbü’l-ḥadîs̱ . Ebû Ubeyd Kāsım b.…
…Kāsım b. Sellâm’ın Ġarîbü’l-ḥadîs̱ ’ine almadığı garîb…
…eserlerden sayılan Ġarîbü’l-ḥadîs̱ Rızâ es-Süveysî (Tunus…
…ġalaṭi Ebî ʿUbeyd fî Ġarîbi’l-ḥadîs̱ . Gerard Lecomte tarafından…
...

…12/15, 102; Tâhâ 20/64). Hadislerde kelime daha çok “niyet etme”…
…kullanılmıştır. İcmâın dinî literatürde kazandığı terim anlamı…
…tedvin edilmesiyle birlikte literatürde icmâa özel bir yer…
…sorumluluğu üstlenilerek ve hadis kritiğine açılarak Hz.…
…bahşedilmiş bir ilâhî lutuf ve onurlandırma olduğuna…
…“ecmea’l-müslimûne cemîan lâ ihtilâfe beynehüm” (…
…( a.g.e. , II, 609), (bir hadisle ilgili olarak) “ve’ctimâahüm…
…yeri gibi konular etrafında literatürde geniş teorik tartışmalara…
…115, 119, 122; el-Hac 22/78; Lokmân 31/15; el-Ahzâb 33/43;…
…aldığını söyleyerek birçok hadis zikretmektedir. Bu…
…hadis zikretmektedir. Bu hadislerin birleştiği iki nokta, İslâm…
…cemaate bağlılığı emreden hadisleri delil olarak göstermektedir…
…, s. 472-474). Söz konusu hadisler (Buhârî, “Fiten”, 2, 11;…
…bu kadar çok sayıdaki hadisin mütevâtir sünnet gücünde ve…
…264-267; Debûsî, vr. 9 b ). Hadislerde geçen “cemaat” kelimesinin…
…doğrudan gönderme içeren bir hadis rivayet ettiği belirtilirse…
…birleşmeyeceğini ifade eden hadise yöneltilen tenkitler için…
…icmâ ehliyetini belirleyici lafız “el-ümme” kelimesi olduğu…
…göre müctehid olmayan ve hadis, kelâm vb. ilimlerde uzman…
…icmâ edilen hükmün delili literatürde “sened, müstened, sebeb,…
...

…birlikte “muhtelefü’l-hadîs” şeklinde de okunan bu…
…varmış gibi görünen hadisleri ve/veya hadisler arasındaki…
…görünen hadisleri ve/veya hadisler arasındaki bu tür…
…ilm-i muhtelifi’l-hadîs şeklinde de söylenir.…
…kökeni olan ihtilâfü’l-hadîs tabirinde yer alan ve…
…gelen “ihtilâf” yerine literatürde “teâruz” (“teâruzü’l-ahbâr”;…
…çok yaklaşan teâruzdur. Hadis literatüründe…
…yaklaşan teâruzdur. Hadis literatüründe muhtelifü’l-hadîs,…
…literatüründe muhtelifü’l-hadîs, anlaşılmasında problem…
…anlaşılmasında problem olan hadis ve bu tür hadislerle…
…problem olan hadis ve bu tür hadislerle ilgilenen ilim dalı…
…dalı anlamındaki müşkilü’l-hadîs terimini de hemen…
…çağrıştırır. Muhtelifü’l-hadîs ile daha kapsamlı bir terim…
…bir terim olan müşkilü’l-hadîs birbirlerini andırmakla…
…ilişkisi vardır. Zira hadisler arasında görülen…
…esas itibariyle muhtelifü’l-hadîsin konusu olmakla birlikte,…
…çıkardığı için müşkilü’l-hadîsin de kapsamına girer. İki…
…sıralanabilir: Muhtelifü’l-hadîs hadisler arasındaki…
…Muhtelifü’l-hadîs hadisler arasındaki çelişkileri ve…
…incelerken, müşkilü’l-hadîs sadece hadisler arasındaki…
...

…Özellikle fıkıh usulü literatüründe gerçek anlamda neshedenin…
…(el-Bakara 2/106) ve hadislerde ( Wensinck, el-Muʿcem ,…
…bildirdiğine göre bu âyet lafzı neshedilmeden önce Ahzâb…
…dönemlerde yazılan eserlerde lafzı kalıp hükmü neshedilen…
…kaldırıldığına delâlet eden lafzın yer alması, çelişkili gibi…
…b. İbrâhim b. Abdullah el-Lâhim), Beyrut 1412/1991, I-III,…
…Mekkî b. Ebû Tâlib, el-Îżâḥ li-nâsiḫi’l-Ḳurʾân ve mensûḫih…
…, VII, 1009-1012. HADİS. Mekke döneminde Allah’a…
…kaldırıldığını ve hadisler üzerinde nesih cereyan…
…neshediyorsa Resûlullah’ın hadislerinden bir kısmı da diğerlerini…
…es-Sedûsî, “Hz. Peygamber’in hadisleri de Kur’an’ın âyetleri gibi…
…s. 134) onu teyit etmiştir. Hadisleri resmî anlamda ilk derleyen…
…müelliflerin iddiası ise ( Lâ Nesḫa fi’l-Ḳurʾân , s. 13)…
…dönemlerde nesih tefsir, hadis ve fıkıh usulü ilimlerinin…
…önemli bir konusu olmuştur. Hadis usulcüleri ve genel olarak…
…Ancak Mecdüddin İbnü’l-Esîr, hadislerden fıkıh âlimleri hüküm…
…âlimleri hüküm çıkardığından hadisin nâsih ve mensuhunu bilme…
…bulur ( İḫtiṣâru ʿUlûmi’l-ḥadîs̱ , s. 169). Muhaddisler,…
…olduğunu belirtirler. Hadislerdeki nesih dört yolla bilinir:…
…edebilirsiniz” meâlindeki hadisi (Müslim, “Cenâʾiz”, 106; Ebû…
...

…Müşkilü’l-ḥadîs̱ adıyla da bilinen eser,…
…bazı fakih ve ediplerin hadisçilere yönelik eleştirilerini…
…özetlenen bu eleştirilerde hadisçiler rivayet konusunda titiz…
…Hişâm b. Hakem gibi hadisçileri eleştiren kişilerin Kur’an…
…söylemektedir. Hadisçilerin rivayetleri tesbit etmek ve…
…akıl dışı rivayetleri hadislerin arasına sokmuşlardır.…
…münker, garîb ve mevzû hadisler rivayet etmişlerdir. öte…
…etmişlerdir. öte yandan hadislere Câhiliye devrinden kalma…
…ortaya koymak için nakleden hadisçileri suçlamak doğru değildir.…
…söz etmekte, ayrıca şiir, lugat, gramer gibi edebî…
…itikadî konulardaki hadisleri edebî ve savunmacı bir…
…vermiştir. İbn Kuteybe, hadislere uydurma rivayetlerin…
…ancak Kur’an’ın hadise hükmedemeyeceğini,…
…hadise hükmedemeyeceğini, hadislerin de Kur’an gibi vahye…
…İbn Kuteybe’nin ihtilâflı hadislerin çoğunu değerlendirmekten…
…kaçındığını, Süyûtî ise onun hadis yorumlayabilecek kapasiteye…
…bir yana Teʾvîlü muḫtelifi’l-ḥadîs̱ , yazıldığı döneme kadar…
…, yazıldığı döneme kadar hadise ve hadisçilere ne tür…
…döneme kadar hadise ve hadisçilere ne tür eleştirilerin…
…göstermesi ve günümüzdeki hadis tartışmalarıyla mukayese…
...