İTTİHÂD-ı İSLÂM
XIX. yüzyılın ikinci yarısında özellikle II. Abdülhamid döneminde müslümanlar arasında birlik sağlayarak sömürgeciliğe karşı koymayı amaçlayan siyaset için kullanılan tabir.
OSMANLICILIK
Farklı unsurları Osmanlı kimliğinde birleştirmeyi amaçlayan siyasî düşünce.
TÜRKÇÜLÜK
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde entelektüel düzeyde başlayan, daha sonra siyasal ve ideolojik boyut kazanan hareket, pantürkizm.
BATILILAŞMA
Batı dışındaki toplumlarda Batı’nın gelişmişlik seviyesine ulaşma çabalarını ifade etmek için kullanılan bir tabir.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/said-halim-pasa-1.jpg)
Akımın fikrî önderlerinden olan şahsiyet
SAİD HALİM PAŞA
Osmanlı sadrazamı ve fikir adamı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/mehmed-akif-ersoy-1.jpg)
Akımın önde gelen temsilcilerinden
MEHMED ÂKİF ERSOY
İstiklâl Marşı ve Safahat şairi, İslâmcı fikir adamı, yazar ve mütercim.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Belge - Sahife/sebilurresad-2.jpg)
Akımın matbuat alanındaki en önemli temsilcisi
SEBÎLÜRREŞÂD
Mehmed Âkif’in desteği ve başyazarlığında Eşref Edip Fergan’ın yayımladığı dergi.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/kam-omer-ferit-1.jpg)
Akımın temsilcilerinden
KAM, Ömer Ferit
Son dönem şairlerinden, düşünür ve yazar.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/babanzade-ahmed-naim-1.jpg)
Akımın temsilcilerinden
BABANZÂDE AHMED NAİM
Müderris, mütercim, fikir adamı ve yazar.
Akımın temsilcilerinden
SEYYİD BEY
Hukukçu, Cumhuriyet döneminin ilk adliye vekili.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/namik-kemal-1.jpg)
Akımın edebiyat alanındaki ilk temsilcilerinden
NÂMIK KEMAL
XIX. yüzyılın ikinci yarısında Türk edebiyatı ve siyasî hayatında büyük tesirler meydana getiren vatan ve hürriyet şairi, dava ve mücadele adamı, edip, yazar, gazeteci ve idareci.
Akımın temsilcilerinden
ŞEHBENDERZÂDE AHMED HİLMİ
Son dönem Osmanlı fikir adamı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/iskilipli-mehmed-atif-efendi-2.jpg)
Akımın temsilcilerinden
İSKİLİPLİ MEHMED ÂTIF EFENDİ
Türk din âlimi ve yazarı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/ismail-fenni-ertugrul-1.jpg)
Akımın temsilcilerinden
İSMAİL FENNİ ERTUĞRUL
Felsefeci, yazar.
Akımın temsilcilerinden
MUSTAFA SABRİ EFENDİ
Osmanlı şeyhülislâmı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/ahmed-midhat-efendi-1.jpg)
Akımın temsilcilerinden
AHMED MİDHAT EFENDİ
Yazar, gazeteci, romancı ve nâşir.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/said-nursi-1.jpg)
Akımın temsilcilerinden
SAİD NURSİ
Son dönem Osmanlı âlimi ve Nurculuk hareketinin kurucusu.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/musa-kazim-efendi-1.jpg)
Akımın temsilcilerinden
MÛSÂ KÂZIM EFENDİ
Osmanlı şeyhülislâmı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/elmalili-muhammed-hamdi-2.jpg)
Akımın temsilcilerinden
ELMALILI MUHAMMED HAMDİ
Hak Dini Kur’an Dili adlı tefsiriyle tanınan son devir din âlimlerinden.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/ayni-mehmet-ali-1.jpg)
Akımın temsilcilerinden
AYNİ, Mehmet Ali
Son devir Türk mütefekkir, yazar ve idarecisi.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/izmirli-ismail-hakki-1.jpg)
Akımın temsilcilerinden
İZMİRLİ, İsmail Hakkı
Osmanlılar’ın son döneminde yetişen ve yeni ilm-i kelâm hareketini temsil eden âlim.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/gunaltay-mehmet-semsettin-1.jpg)
Akımın modernist kanadının temsilcilerinden
GÜNALTAY, Mehmet Şemsettin
İlim ve siyaset adamı, Türkiye Cumhuriyeti’nin on dördüncü başbakanı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/halim-sabit-sibay-1.jpg)
Akımın modernist kanadının temsilcilerinden
HALİM SABİT ŞİBAY
Son devir din âlimi ve II. Meşrutiyet döneminin önemli yayın organlarından İslâm Mecmuası’nın nâşiri.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/abdurresid-ibrahim-1.jpg)
ABDÜRREŞİD İBRAHİM
Rusya Türkleri’nin ilk siyasî temsilcisi, İslâmcı gazeteci-yazar, seyyah.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/kisakurek-necip-fazil-1.jpg)
Akımın temsilcilerinden
KISAKÜREK, Necip Fazıl
Türk şairi, tiyatro yazarı ve fikir adamı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Vesikalık fotoğraf/topcu-nurettin-1.jpg)
Akımı tamamlayıcı faaliyetlerde bulunan yazar
TOPÇU, Nurettin
Fikir adamı, ahlâk felsefecisi, Hareket dergisinin kurucusu.
Akımın temsilcilerinden
ZARİFOĞLU, Abdurrahman Cahit
Şair ve yazar.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Belge - Sahife/buyuk-dogu-1.jpg)
Akımın Cumhuriyet dönemi matbuatındaki önde gelen temsilcilerinden biri
BÜYÜK DOĞU
Eylül 1943’ten başlayarak çeşitli aralıklarla Haziran 1978’e kadar yayımlanan fikrî, edebî, siyasî ve dinî muhtevalı dergi.