…I. SİYASÎ TARİH İsmini Hz.…
…geçirmesiyle idarî, askerî, siyasî ve ilmî sahalarda çok büyük…
…askerî, siyasî ve ilmî sahalarda çok büyük değişiklikler…
…idarelerinde benimsedikleri siyasî görüşler ve yaptıkları…
…uygulamalar, geniş bir sahaya yayılmış bulunan İslâm…
…ortaya çıkmasına ve sonunda Emevî hânedanının…
…yapılan fetihlerle Mısır, Suriye, Irak ve İran ülke…
…de devam eden bu fetihler sayesinde devletin sınırları…
…fetihler sayesinde devletin sınırları Endülüs’ten Orta Asya…
…fethettikleri ülkelerin sakinlerine, cizye ödemek şartıyla eski…
…sakinlerine, cizye ödemek şartıyla eski dinlerine bağlı kalma…
…reisliği yerine, Arap asil sınıfına dayanan hükümdarlığı…
…giderek imtiyazlı bir sosyal sınıf durumuna gelen Araplar…
…giderek imtiyazlı bir sosyal sınıf durumuna gelen Araplar arazi…
…muaftılar ve ordugâh şehirlerini meydana getirmek için yalnız…
…getirmek için yalnız onlar silâh altına alınıyorlardı. Divana…
…bunlar idarî, iktisadî ve sosyal bakımlardan ikinci sınıf…
…ve sosyal bakımlardan ikinci sınıf vatandaş muamelesi…
…görüyorlardı. Genellikle şehirlerde bulunan mevâlî, teoride…
…Araplar’la eşit haklara sahipti, fakat uygulamada hiç de…
...

…Mağrib’de morstan/mestran şekline dönüştüğü görülür. İlk İslâm…
…da benimsenmesine yol açtığı söylenebilir. İlk müslüman Karahanlı…
…Tamgaç Buğra Han’ın 1065’te Semerkant’ta tesis ettiği hastahanenin…
…yerine dârülmerza , Selçuklular’ın ise dârülâfiye, dârüşşifâ…
…daha çok dârüssıhha, şifâhâne, bîmârhâne ve tımarhane…
…Avrupa’daki gibi modern sağlık kuruluşlarının tesisiyle…
…tarafından, Hendek Gazvesi sırasında yaralanan Sa‘d b. Muâz ve…
…Gazvesi sırasında yaralanan Sa‘d b. Muâz ve diğer yaralılar…
…Muâz ve diğer yaralılar için seyyar savaş hastahanesi olarak…
…diğer yaralılar için seyyar savaş hastahanesi olarak kurulduğu…
…eski İslâm kaynaklarında şöyle anlatılmaktadır: “Hz.…
…“Hz. Peygamber yaralanan Sa‘d b. Muâz’ı, kendi mescidinde…
…Hendek Gazvesi’nde Sa‘d b. Muâz’a ok isabet ettiği…
…zaman yanında bulunanlara, “Sa‘d’ı Rufeyde’nin çadırına…
…çadırına kaldırın ki onu sık sık ziyaret edebileyim”…
…çadırına kaldırın ki onu sık sık ziyaret edebileyim” demişti…
…Hişâm, II, 239; Ahmed Îsâ, s. 9). İslâmiyet’ten önce…
…körlere erzak tayin ettiğini söyler ( el-Ḫıṭaṭ , II, 405).…
…de Tuhfetü’l-ahbâb (Târîh-i Sâf) adlı eserinde, İslâm…
…Mısır’da Fustat’ın Kanâdîl sokağındaki Ebû Zübeyd’in evinin…
...

…aşağı kısmında yer alan bu şehir o dönemde Hârizm adıyla da…
…kelimenin “el-Beyrûnî” şeklinde harekelenmiş olması, bazı…
…bazı araştırmacıların bu şekli tercih etmelerine yol…
…yol açmıştır (meselâ bk. Sayılı, Beyrunî’ye Armağan , s.…
…Beyrunî’ye Armağan , s. 6). İranlı tanınmış…
…çoğunda “el-Bîrûnî” şeklinde verilmekte, menşei ve…
…bibl.). Beyhakī, Bîrûn’u bir şehir ismi olarak zikrederse de (…
…zikrederse de ( Tetimme , s. 62) Hârizm’de böyle bir…
…, s. 62) Hârizm’de böyle bir şehrin mevcudiyetinden klasik…
…klasik kaynaklarda söz edilmemektedir. Farsça’da…
…(Yâkūt, VI, 308; Sem‘ânî, s. 392). Ancak Kâs’ta…
…(Yâkūt, VI, 308; Sem‘ânî, s. 392). Ancak Kâs’ta doğduğu…
…olan ve Hârizm’den “vatanım” şeklinde söz eden Bîrûnî’nin ( Taḥdîd…
…“vatanım” şeklinde söz eden Bîrûnî’nin ( Taḥdîd ,…
…eden Bîrûnî’nin ( Taḥdîd , s. 81) taşralılığını yine…
…taşralılığını yine Hârizm sınırları içinde düşünmek gerekir.…
…bölümlerinde değil civar semtlerinden birinde doğduğunu kabul…
…Buhara’ya giden C. Edward Sachau, burada insanların “şehrin…
…Sachau, burada insanların “şehrin içinden” veya “dışından”…
…bilgi yoktur. Kendisi de bir şiirinde dedesi ve sülâlesi hakkında…
...

…olan Câbir b. Hayyân’ın Kitâbü’l-Ḥudûd , Hârizmî’nin…
…, Resâʾilü İḫvâni’ṣ-Ṣafâ ve İbn Sînâ’nın Risâle…
…İḫvâni’ṣ-Ṣafâ ve İbn Sînâ’nın Risâle fi’l-ḥudûd gibi…
…gibi temel eserleri gördüğü şüphesizdir. Fakat Râzî, sistematik bir…
…şüphesizdir. Fakat Râzî, sistematik bir ilimler tasnifi yapmak…
…tasnifi yapmak yerine sadece ilimlerin adlarını zikredip…
…nüshalarında (meselâ bk. Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 3832)…
…ilim ihtiva ettiğini ve bu sebeple Sittînî adıyla anıldığını…
…ettiğini ve bu sebeple Sittînî adıyla anıldığını…
…kaydediyorsa da (bk. Safâ, II, 1016) böyle bir…
…edilen ve 246 varak olan Süleymaniye nüshasında kırk ilim şöyle…
…nüshasında kırk ilim şöyle sıralanmaktadır: Kelâm,…
…nüshasında kırk ilim şöyle sıralanmaktadır: Kelâm, fıkıh usulü, cedel,…
…tarih, megāzî, nahiv, sarf, ilmü’l-iştikāk,…
…ilmü’l-arûz, ilmü bedâyii’ş-şi‘r, ilmü’l-beyân, mantık,…
…tıp, ilmü’t-teşrîh, ilmü’s-saydele, ilmü’l-havâs,…
…tıp, ilmü’t-teşrîh, ilmü’s-saydele, ilmü’l-havâs,…
…aynı dönemde yaşayan Sekkâkî’nin Miftâḥu’l-ʿulûm adlı…
…er-Râzî, Câmiʿu’l-ʿulûm , Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 3832.…
…GAL , I, 669; Suppl. , I, 924. F. Rosenthal, A…
...

…başlarında bu tarihî şehirde doğduğu tahmin edilmektedir.…
…özellikle Kûfeli İbnü’s-Sikkît ile (ö. 244/858) onun…
…Temel eğitimini aldıktan sonra botanik alanındaki bilgisini…
…ve İran, Irak, Filistin, Suriye, Afganistan, Belûcistan,…
…kendisini dünya çapında şöhrete kavuşturan Kitâbü’n-Nebât…
…çapında şöhrete kavuşturan Kitâbü’n-Nebât ’ta değerlendirdi. Bu…
…ifa ettiğine dair kesin bir şey söylemek mümkün değildir.…
…ettiğine dair kesin bir şey söylemek mümkün değildir.…
…Gençliğinde oldukça uzun süre devam eden seyahatlerden…
…oldukça uzun süre devam eden seyahatlerden sonra memleketine dönen…
…devam eden seyahatlerden sonra memleketine dönen Dîneverî,…
…yaptı ve araştırmalarının sonucunu Kitâbü’l-Envâʾ adlı…
…araştırmalarının sonucunu Kitâbü’l-Envâʾ adlı eserinde…
…astronom Abdurrahman es-Sûfî’nin 335 (946) yılında Dînever’i…
…yılında Dînever’i ziyareti sırasında bu evin ayakta olduğu ve…
…olduğu ve kendisinin de bir süre orada kaldığı bilinmektedir.…
…Her ne kadar Abdurrahman es-Sûfî onun ortaya koyduğu…
…Dîneverî’ye çok güvendiğini söyleyerek el-Âs̱ârü’l-bâḳıye ’de bu…
…bilgi ( Târîḫ-i Güzîde , s. 687) tarihî kronolojiye ters…
…bir başka yerde [I, 907] söz konusu tarih 235 olarak…
...

…eczacılık karşılığında saydele kelimesi kullanılmakta olup…
…eczacılık karşılığında saydele kelimesi kullanılmakta olup…
…kullanılmakta olup bu dile Sanskritçe’den geçmiştir. Fenn-i…
…geçmiştir. Fenn-i saydelânî ve fenn-i ispençiyârî de…
…adı verilen esnaf grubundan sağladıkları ilâç ham maddeleriyle…
…Hekimlik ve eczacılık sanatlarının birbirinden ayrılması, ancak…
…Bağdat’ta faaliyete geçtiği sanılmaktadır. IX. yüzyıldan itibaren ise…
…açıldığı, buralarda toz, şurup, macun, akrâs ve fitil…
…macun, akrâs ve fitil gibi sayısı yetmiş dolayında olan ilâç…
…kolaylıkla alınmasını sağlamak için tat ve koku veren…
…kökenli olan basit ilâçlara sonradan hayvansal droglar da…
…açısından birçok etkiye sahip oldukları için kullanım…
…İslâm eczacıları yeni ilâç şekillerini ve yeni drogları tedavi…
…yeni drogları tedavi alanına soktukları gibi ilâç yapımında…
…(bk. AKRÂS ), diğeri ise suda kaynatılan veya su içinde…
…ise suda kaynatılan veya su içinde uzun süre beklemeye…
…veya su içinde uzun süre beklemeye bırakılan bitkisel…
…maddelerin tortularını süzmeye yarayan üç katlı bir…
…süzmeye yarayan üç katlı bir süzgeçtir. Ortaçağ’ın müslüman…
…müslüman eczacıları ilâç şekilleri, ilâç yapımında kullanılan…
...

…ortaya konulmasını sağlayan, onu koruyan ve gelecek…
…dilciler, tarihçiler ve sanat tarihçileri yazının doğuşu,…
…çeşitli görüşler ileri sürmüşlerdir. Elde çok eski devirlere ait…
…ilim adamlarını şimdilik kesin bir sonuca varmaktan…
…şimdilik kesin bir sonuca varmaktan alıkoymaktadır.…
…veya ilâhî güce sahip olduğuna inanılan kişilerle…
…Dil bilimi, arkeoloji-sanat tarihi ve tarih konuya…
…olan yazı bugünkü fonetik sisteme ulaşmak için uzun bir dönem…
…fikir yazısı, hece yazısı ve ses yazısı şeklinde birbirini…
…hece yazısı ve ses yazısı şeklinde birbirini takip etmiştir.…
…göstermek için yere eğik bir sopanın dikilmesi, sayı belirtmek…
…eğik bir sopanın dikilmesi, sayı belirtmek için ipe düğüm…
…için ipe düğüm atılması veya sopaya çentik açılması ilk anlaşma…
…çentik açılması ilk anlaşma şekillerinden birkaçıdır. Daha sonra…
…birkaçıdır. Daha sonra resim-yazı dönemi…
…ziyade anlaşma amaçlı olduğu sanılmaktadır. Yazının üçüncü safhası…
…Yazının üçüncü safhası resmin daha basit çizgilerle…
…çizgilerle ifade edilmiş şeklidir (ideographic). Başlıcalarını…
…teşkil ettiği bu sistem, birbirine bağlı bir dizi…
…anlatan yazıdır. Dördüncü safha resimlerin tamamen çizgiye…
...

…kullanılan külliye, Anadolu Selçuklu Hükümdarı I. Gıyâseddin…
…kız kardeşi Gevher Nesibe Sultan adına yaptırılmıştır.…
…Rivayete göre Gevher Nesibe Sultan, âşık olduğu bir kumandanla…
…izin vermemesi ve bir süre sonra da kumandanın şehid…
…izin vermemesi ve bir süre sonra da kumandanın şehid düşmesi…
…bir süre sonra da kumandanın şehid düşmesi üzerine üzüntüsünden…
…ondan özür dileyerek son arzusunu sorar. Gevher…
…özür dileyerek son arzusunu sorar. Gevher Nesibe de kendisi…
…yapılmasını istediğini söyler ve bütün servetini bu iş…
…istediğini söyler ve bütün servetini bu iş için bağışlar.…
…yerine getirmek üzere, sonradan kendi adıyla anılan…
…tamamlanır; Gevher Nesibe Sultan da medresenin içindeki…
…bilgi bulunmaktadır. Konya sancağı evkaf defterleri içinde yer…
…(nr. 565, 584) kayıtlarda Şifâiyye ve Gıyâsiyye’ye müştereken…
…Bu kayıtlardan, 1584 yılında Şifâiyye ve Gıyâsiyye’nin…
…(câbî) “kitâbete kādir olmak şartıyla” 2 akçe ayrıldığı…
…öğrenilmektedir. Burada, at sırtında köy köy dolaşan görevliye 2…
…Gıyâsiyye’de teorik ve Şifâiyye’de pratik olarak sürdürüldüğü…
…ve Şifâiyye’de pratik olarak sürdürüldüğü bilinmektedir. Yapılan…
…buharla alttan merkezî bir sistemle ısıtıldığı düşünülmektedir.…
...

…hayevân olan kelime, diğer Sâmî dillerde de bulunan…
…“Hyy” kökünden gelmesi sebebiyle kelimenin aslı hayeyân…
…“vâv”a dönüştürülmesi sonucu hayevân biçimini almıştır;…
…yaygınlıkla hayvân şeklinde söylenir. Hayevân Kur’an’da…
…hayvân şeklinde söylenir. Hayevân Kur’an’da “hayat,…
…objesi ve vasıtası olarak saygı görmüş veya bir kültle…
…hayvanların bilgeliğini, sihir veya kehanetteki…
…açıklamaya yönelik çok sayıda efsanenin bulunduğu…
…neredeyse imkânsızdır. Her şeyden önce iptidai topluluklarda…
…hayvan inançlarını toplu bir şekilde verebilmek çok zordur. Bunun…
…çok zordur. Bunun temel sebebi, erken dönemlerden beri…
…Ayrıca hiçbir hayvanın sadece tek bir inanç türüyle…
…bir inanç türüyle alâkalı sayılmaması, konuya ilişkin ikinci bir…
…Meselâ kurban olarak seçilen bir hayvan hem totemle hem…
…bir hayvan hem totemle hem sihirle hem de dünyevî konularla…
…ilişkilendirilmiştir. Sonuçta hayvanlar arası ortak…
…yana, hayvanın kendisiyle sınırlı standart bir kategori…
…hayvanın kendisiyle sınırlı standart bir kategori oluşturmak dahi…
…uzanan geniş bir bilimler sınıflamasını kapsamasıdır. Bununla…
…Bununla birlikte özellikle son yıllarda geliştirilen…
...

…okuluyla birlikte tarih sahnesine çıkar. İbn Ebû Usaybia,…
…( ʿUyûnü’l-enbâʾ , s. 276). İbnü’n-Nedîm ise…
…Huneyn’in yeğeninden övgüyle söz ettiğini ve tercümelerini…
…nisbet edildiği için ayrıca şanslı olduğunu söylemektedir (…
…için ayrıca şanslı olduğunu söylemektedir ( el-Fihrist , s. 347, 355).…
…söylemektedir ( el-Fihrist , s. 347, 355). Belki de Hubeyş…
…müstensihlerce Huneyn şeklinde okunması veya düzeltilmesi…
…okunması veya düzeltilmesi sebebiyle (İbnü’l-Kıftî, s. 177) bu…
…sebebiyle (İbnü’l-Kıftî, s. 177) bu mütercimin adı…
…bu mütercimin adı hocasının şöhretiyle gölgelenmiştir. Nitekim…
…düşünülebilir. Abbâsî saraylarından yakın ilgi gördüğü tahmin…
…Arapça’ya, üç eserini de Süryânîce’ye çevirmiş olarak görünen…
…bazılarını Huneyn’in Süryânîce tercümesinden yaptığı açıkça…
…tereddüt uyandırmış ve daha sonra kaleme alınan eserlerde,…
…Hubeyş’in tercüme faaliyeti Süryânîce’den Arapça’ya yaptığı…
…yaptığı çevirilerle sınırlandırılarak onun neredeyse Grekçe…
…Halbuki Hubeyş’in Süryânîce’si mevcut olmayan metinleri…
…(Meyerhof, VIII [1926], s. 708-709). Aynı risâleden,…
…risâleden, Câlînûs’a ait Kitâbü’l-Aḫlâḳ (De moribus, libri…
…Huneyn’in Arapça nüshasından Süryânîce’ye çevirdiği anlaşılmaktadır…
...