KORÇA, Hâfız Ali

Arnavutluk’un Korça kasabasında doğdu. Küçük yaşta hâfız oldu. İlk ve orta öğrenimini Korça’da tamamladıktan sonra İstanbul’a gitti. Burada dinî ilimler okudu, Arapça, Farsça ve Fransızca’sını geliştirdi. Ardından Korça’ya dönerek kurucusu sayıldığı ilkokullarda matematik, coğrafya ve Türkçe öğretmenliği yaptı. Ağustos 1909’da düzenlenen Debre Kongresi’nde eğitim ve öğretimin Arnavutça yapılması için karar alınmasında etkili oldu. Aynı yıl yapılan Elbasan Kongresi’ne de katılarak Balkanlar’da yaşayan müslümanlara daha iyi hayat şartlarının sağlanmasını amaç edinen Terakkî Örgütü’nün başkanlığına seçildi. Bu örgüt, otuz dört ilkokulun yanı sıra büyükler için de yirmi dört okul açmıştır. 1914 yılında Eğitim Bakanlığı müsteşarlığına tayin edilen Hâfız Ali iki yıl sonra İşkodra başmüftülüğüne getirildi. 1918’de çalışmalarını sürdürmek için Tiran’a gitti. Burada İslâmî ilimlerin okutulduğu orta dereceli bir medrese açtı. Arnavutluk’taki medreselerde eğitim öğretim programlarının çağdaş hale getirilmesi, seviyesinin yükseltilmesi, buralardan mezun olan öğrencilerin diğer İslâm ülkelerinde yüksek öğrenim yapabilmeleri için çaba gösterdi. Diğer bazı araştırmacılarla birlikte Arnavut dili üzerinde de çalışmalar yapan Hâfız Ali orta okullar için Arap dil bilgisi kitapları hazırladı. Bir süre Durs, Tiran, Debre ve Pogradets yörelerinde eğitim öğretim müdürlüğü görevini yürüttü. İslâmî kimliği ve tavrı sebebiyle komünistlerin etkili olduğu dönemde baskılara mâruz kalan Hâfız Ali 1947 yılında Tiran’dan Kavaya’ya sürüldü. Burada münzevi bir hayat yaşadı ve 31 Aralık 1956’da vefat etti.

Eserleri. 1. Mevludi (Korçë 1900). Manzum bir mevlit kitabıdır.

2. Treqint-e-tri fjalët të Imami Aliut (Korçë 1900). Eserde Hz. Ali’nin 303 sözü açıklanmaktadır.

3. Historija e shenjtë edhe të katër halifetë (Kutsal tarih ve dört halife; Tiran 1900). Manzum bir eserdir.

4. Abetare (Alfabe; Korçë 1910). Arnavutça öğretmek amacıyla hazırlanmıştır.

5. Alfabeti Arebisht (Arap alfabesi; Shkodër 1914).

6. Gramatika, Syntaksa Shqip-Arebisht edhe fjalime (1916, baskı yeri yok). Arapça gramer kitabıdır.

7. Jusufi me Zelihanë (Yûsuf ve Züleyha; Elbasan 1923).

8. Shtat ëndrat e Shqipërisë (Arnavutluk’un yedi rüyası; Tiranë 1924). Millî duygular ve vatan sevgisinin ön planda olduğu eserde müslümanlara uygulanan soy kırımı konu edilmektedir.

9. Bolshevizma çkatërimi i njerëzimit (İnsanlığı çökerten bolşevizm; Tiran 1925).

10. Kur’ani i Madhëneshim e Thebi i tij (Yüce Kur’an ve özü; Shkodër 1926). Fâtiha sûresinin meâl ve tefsiridir.

11. Myslimanija (Müslümanlık; baskı yeri ve tarihi yok).

Ayrıca Sa‘dî-i Şîrâzî’nin Gülistân’ı ile (Gjylistani, Trëndafilishta e Sadist, Tiranë 1918) Ömer Hayyâm’ın rubâîlerini (Rubaijjati-Katroret e Umer Khajjamit, Tiran 1930) Arnavutça’ya çeviren Hâfız Ali’nin Kur’ân-ı Kerîm tefsiri, Kelîle ve Dimne tercümesi, İslâm inancı, din felsefesi, partilerin İslâm’daki yeri ve İslâm dininin yayılmasına dair eserleri ile diğer bazı çalışmaları henüz yayımlanmamıştır. Hâfız Ali’nin yazıları Dielli, Korça, Zani i Naltë, Diturija, Koha gibi dergi ve gazetelerle Akşam, Aks-i Sadâ ve Sırât-ı Müstakîm gibi İstanbul’daki yayın organlarında çıkmıştır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2002 yılında Ankara’da basılan 26. cildinde, 197 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.