KORNRUMPF, Hans-Jürgen

18 Temmuz 1926 tarihinde Berlin’de dünyaya geldi; babası tüccardı. İlk ve orta öğrenimini gördükten sonra (1933-1944) 1944’te liseden ayrılıp askerlik hizmetiyle gönderildiği Rus cephesinde esir düştü. 1945’te serbest bırakılınca Berlin’e döndü. Burada özel bir programdan faydalanıp liseyi bitirdi. 1948’de Berlin Freie Universität’e kaydolarak İslâm Bilimleri ve Tarih bölümlerinde yüksek öğrenime başladı; Arapça, Türkçe ve Farsça öğrendi. 1955’te aynı üniversitede Das shī‘itische Bild ‘Alīs und des Islāms nach dem Nahdj al-Balāgha des Sharīf ar-Radī (gest. 406/1016) başlıklı doktora tezini sundu. 1958’e kadar Ankara Üniversitesi İlâhiyat ve Hukuk fakültelerinde Almanca okutmanlığı yaptı. Kısa bir süre tekrar Almanya’da bulundu, ardından Kahire Üniversitesi’nin Yabancı Diller Yüksek Okulu’nda okutmanlığa tayin edildi. 1961-1965 yıllarında Hamburg’da Nah- und Mittelost-Verein ve Deutsches Orient Institut’ta görev yaptı. 1966’da bu kuruluşların dokümantasyon servisinin müdürlüğüne getirildi. Dört yıl Hamburg Üniversitesi’nin Yakındoğu Tarihi ve Kültürü Bölümü’nde kütüphaneci ve okutman olarak çalıştı. 1971’den itibaren Mainz Üniversitesi’nin Mütercim-Tercümanlık Bölümü’nde Türk ve Arap öğrencileri için Almanca ve İngilizce dersleri verdi. 1975’te aynı üniversitede İslâm filolojisi ve İslâm bilimleri alanlarında doçent olup üniversitenin Şarkiyat Bölümü’nün akademik kadrosuna dahil edildi. Emekliye ayrılıncaya kadar burada ders okutmaya devam etti. Daha sonra da yıllar boyunca değişik konuların ele alındığı seminerleri yönetti. Ayrıca Deutsche Morgenländische Gesellschaft ve Südosteuropa-Gesellschaft topluluklarının üyeleri arasında yer aldı. Türk kültürü ve Türkiye tarihi üzerine yaptığı çalışmalar dolayısıyla, 1981’de Mustafa Kemal Atatürk’ün doğumunun 100. yıl dönümü münasebetiyle kendisine bir plaket verildi. 15 Aralık 2012’de Bamberg’de öldü. Hans-Jürgen Kornrumpf’un en belirgin iki özelliğinden biri işlediği konulara alçak gönüllülükle yaklaşması, diğeri de öğrencilerini teşvik amacıyla sergilediği ciddiyettir.

Eserleri. Hans-Jürgen doktora tezinin gözden geçirilmiş şeklini Der Islam dergisinde bir makale halinde yayımlamıştır: “Untersuchungen zum Bild ’Alīs und des frühen Islams bei den Schiiten (nach dem Nahǧ al-Balāġa des Šarīf ar-Raḍī)” (Isl., XLV/1-2 [1969], s. 2-63, 261-298). Onun eserlerinin bir kısmını Türkçe sözlükler teşkil etmektedir. Bunlardan bazılarını Karl Steuerwald’ın, Cemal Köprülü ve diğer bazı kişilerin iş birliğiyle gerçekleştirmiştir. Kendi yazdığı sözlükler şunlardır: Langenscheidt’s Universal Dictionary English-Turkish, Turkish-English (Berlin 1960, 1979); Langenscheidts Universal-Wörterbuch Türkisch-Deutsch, Deutsch-Türkisch (Berlin 1961, 1976); Dictionnaire Universel Langenscheidt Turc-Français, Français-Turc (Berlin 1966); Langenscheidts Taschenwörterbuch der türkischen und deutschen Sprache. II: Türkisch-Deutsch (Berlin 1987).

Sözlük çalışmaları dışında en çok yoğunlaştığı alan Osmanlı Devleti’nin toprak idaresi tarihi olup XIX ve XX. yüzyıl Osmanlı tarihiyle ilgili incelemeleri de mevcuttur ve bu konularda birçok kitap, makale, eleştiri yazmıştır. Kaleme aldığı kitaplar şunlardır:

1. Syrien: Grundlagen und Möglichkeiten von Beteiligungen und Investitionen privater deutscher Unternehmen (Hamburg 1964).

2. VAR: Wirtschaftsstrukturwandel und Entwicklungshilfe (Hamburg 1966).

3. Osmanische Bibliographie mit besonderer Berücksichtigung der Türkei in Europa (Leiden-Köln 1973). Hemen bütün çalışmalarında önemli bir payı olan eşi Jutta Kornrumpf ile birlikte hazırladığı bu bibliyografya Handbuch der Orientalistik I’in bir ekidir.

4. Die Territorialverwaltung im östlichen Teil der europäischen Türkei vom Erlass der Vilayetsordnung (1864) bis zum Berliner Kongress (1878) nach amtlichen osmanischen Veröffentlichungen (Freiburg 1976). Doçentlik tezi olan eser, Osmanlı Devleti’nin toprak idaresinde Teşkîl-i Vilâyet Nizamnâmesi’nden sonra meydana gelen süreçleri anlatan bir el kitabı mahiyetindedir.

5. Die Territorialverwaltung im östlichen Teil der europäischen Türkei vom Berliner Kongreß (1878) bis zu den Balkankriegen (1912/13) nach amtlichen osmanischen Veröffentlichungen (München 1983). Bir önceki eserin devamıdır.

6. An Historical Gazetteer of Cyprus (1850-1987) with Notes on Population (Frankfurt 1990). Müellifin yine eşiyle birlikte hazırladığı bu eserde, Kıbrıs’ın XIX. yüzyıl genel sayımlarından yola çıkılarak adanın mahallî isimler konusunda uğradığı değişimler ele alınır. Kitabın ekinde 1290 (1873) tarihli Osmanlıca bir haritanın sûreti bulunmaktadır.

7. Die Territoriale Verwaltungseinheiten und Kadiamtsbezirke in der europäischen Türkei (ohne Bosnien und Ungarn). Ein Versuch (Stutensee 1995).

8. 1944/45 in Rumänien und in der Ukraine: Zur Kriegsgeschichte im Südosten (Stutensee 1995).

9. Fremde im Osmanischen Reich 1826-1912/13. Bio-bibliographisches Register (Stutensee 1998, Jutta Kornrumpf ile birlikte).

10. 1955/58 in der Türkei. Erlebtes und Erfahrenes (Stutensee 2001).

11. Beiträge zur osmanischen Geschichte und Territorialverwaltung (İstanbul 2001). Bu eserde, Kornrumpf’un 1971-1996 yılları arasında Osmanlı tarihi ve toprak idaresi üzerine yazdığı makaleleri bir araya getirilmiştir.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2019 yılında Ankara’da basılan (gözden geçirilmiş 3. basım) EK-2. cildinde, 77-78 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.