MEHMED EMİN AĞA

İnşaat defterlerinde Hâfız Mehmed Emin imzasını kullanmıştır. Onunla ilgili en önemli bilgiler, 2 Ocak 1802 tarihli Hassa Mimarları Ocağı mimar halifelerinin listesinde yer almaktadır (BA, Cevdet-Maârif, nr. 5481). Buna göre Hacı Ali oğlu Selânikli Hâfız Mehmed Emin, 2 “sağ akçe” yevmiye ile 7 Mart 1785 tarihinde mimar halifesi olarak tayin edildi. Mimar halifeliği süresince önemli işlere imza attı. 1795’te Kırım yakınlarındaki Anapa Kalesi’nin tamiratını (BA, Cevdet-Nâfia, nr. 47), 10 Mayıs 1802’de Lârende’de medfun Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin annesinin türbe ve tekkesinin tamiratını (BA, Cevdet-Evkaf, nr. 11763) gerçekleştirdi. Bu arada 1802 yılında Hasköy Mühendishânesi’nde eğitim almaları sağlanan kırk altı mimar halifesinin arasında yer alarak bilgisini arttırdı (BA, Cevdet-Maârif, nr. 3964).

Mehmed Emin Ağa üç dönem Hassa başmimarlığı yaptı. İlk başmimarlığı 1807 ortalarından 1808 sonuna kadar sürdü. Bu dönemde 17 Ekim 1807’de Hasbahçe Kayıkhânesi’nin inşasını (BA, Cevdet-Saray, nr. 3063), 24 Ekim 1807’de Enderûn-ı Hümâyun Cebehânesi yanında Tüfenkhâne ve ambar inşasını (BA, Cevdet-Askerî, nr. 20704), 26 Aralık 1807’de Humbarahane Kışlası tamiratını (BA, D.BŞM, nr. 7482), 10 Şubat 1808’de Boğaziçi Yuşa tepesinde tabya inşasını (BA, Cevdet-Askerî, nr. 14829), 15 Temmuz 1808’de dergâh-ı âli kapıcıbaşıları kışlalarının tamiratını (BA, Cevdet-Askerî, nr. 15915) ve 6 Eylül 1808’de Rumeliboğazı Feneri’nin tamiratını (BA, Cevdet-Askerî, nr. 45080) yaptı.

Halefi Seyyid Mustafa Ağa’nın 1808 yılı sonlarındaki birkaç aylık görevinin ardından 1809 ortalarına kadar yaptığı ikinci dönem başmimarlığında 7 Şubat 1809’da Sultanahmet’te Cebehâne Kışlası yanında bir yangın sonucu harap olan Abdurrahman Şâmî Türbesi ve türbedar odasının inşasını (BA, Cevdet-Evkaf, nr. 8352), 16 Şubat 1809’da Beşiktaş Sahilsarayı’nda yeni bir kasır inşasını (BA, Cevdet-Saray, nr. 4431) ve 29 Mart 1809’da Haliç ve Boğaziçi’ndeki iskelelerin tamiratını (BA, Cevdet-Belediye, nr. 1766) gerçekleştirdi.

Seyyid Mustafa Ağa ile altı aya yakın bir görev değişikliğinden sonra 1810 yılı başlarında üçüncü defa Hassa başmimarı oldu. Ölümüne kadar devam eden bu dönemde Mart 1810’da Bâbıâli’de harem dairesinin yıkılan tavanının (BA, Cevdet-Dahiliye, nr. 1224), 28 Mayıs 1810’da yeniçeri kışlalarında Eski Odalar’ın (BA, Cevdet-Askerî, nr. 12383), 10 Ağustos 1810’da Dâvud Paşa Sarayı’nda cami, mutfak ve birkaç kasrın (BA, Cevdet-Saray, nr. 3315), 30 Kasım 1810’da Enderûn-i Hümâyun Cebehânesi büyük kubbesinin (BA, Cevdet-Saray, nr. 2537), 2 Ağustos 1812’de Kasımpaşa ve Meyyit İskelesi ile Tatavla yakınındaki Kızılköprü’nün (BA, Cevdet-Belediye, nr. 3078), 10 Ağustos 1812’de Taksim Topçu Kışlası’nın (BA, Cevdet-Askerî, nr. 7070), 9 Ekim 1813’te Mîrâhur Kasrı yanındaki Karaağaç İskelesi’nin (BA, Cevdet-Saray, nr. 3688) ve 12 Aralık 1814’te Tophane’de Arabacılar Kışlası Zâbitan Dairesi, marangozhane ve ahırlarla Şehremini’de büyük araba ambarlarının (BA, Cevdet-Askerî, nr. 41631) tamiratını yaptı.

Mehmed Emin Ağa İstanbul’da vefat etti. Ölümü ve yerine Ali Rızâ Efendi’nin tayinine ilişkin, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan 23.207 numaralı hatt-ı hümâyunun tarihi 1235 (1820) olarak kaydedilmişse de 29 Receb 1230 (7 Temmuz 1815) tarihli Cevdet Askerî 14.302 numaralı belgede kendisinden “müteveffa” olarak söz edilmesi sebebiyle hatt-ı hümâyunun tarihi 1230 (1815) olmalıdır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2003 yılında Ankara’da basılan 28. cildinde, 460-461 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.