…memnun olmayan grupların lider kadrolarının temsil ettiği…
…için bütün bu şartları kendi lehlerine ustaca kullanmasını…
…b. Kesîr el-Huzâî’nin yerine liderliğe geçen Ebû Müslim, İmam…
…paylaştılar. Hareketin lideri Ebû Müslim büyük bir nüfuz…
…meşruiyet kaynağı ve dinî lider olarak Abbâsî halifelerini…
…İslâm dünyasının mânevî liderliğini de sürdürmüşlerdir. Abbâsî…
…322 (934) 21. Müttakī-Lillâh 329 (940) 22.…
…333 (944) 23. Mutî‘-Lillâh 334 (946) 24.…
…334 (946) 24. Tâi‘-Lillâh 363 (974) 25.…
…529 (1135) 31. Muktefî-Liemrillâh 530 (1136) 32.…
…566 (1170) 34. Nâsır-Lidînillâh 575 (1180) 35.…
…beri İslâm âleminin mânevî liderliğini yapmış olan Abbâsî hilâfeti…
…sonra “el-Müstansır” lakabını alan Ahmed, Sultan Baybars…
…başka birisini “el-Hâkim” lakabıyla halife ilân eden Baybars, bu…
…askerî işlere bakan Dîvânü’l-ceyş (Dîvânü’l-cünd), resmî…
…ailelerden seçilen ve sâhibü’ş-şurta denilen bir âmir…
…birlik bulunur ve bu birlik sâhibü’ş-şurtaya vekâlet eden bir…
…emrinde çalışırdı. Sâhibü’ş-şurtalar valiler tarafından…
…Malî işlerden sorumlu olan sâhibü’l-harâc ve âmil ler de…
…sâhibü’l-harâc ve âmil ler de yönetimde valilere…
...

…, “ʿârıż” md. Serrâc, el-Lümaʿ , s. 419. Baklî,…
…Ca‘fer Seccâdî, Ferheng-i Luġāt u Iṣṭılâḥât u Taʿbîrât-i…
…(Dîvânü arzı’l-ceyş) başkanı. Ârızü’l-ceyş,…
…başkanı. Ârızü’l-ceyş, ârız-ı leşker,…
…Ârızü’l-ceyş, ârız-ı leşker, sâhibdîvân-ı arz ve sâhibü…
…leşker, sâhibdîvân-ı arz ve sâhibü dîvâni’l-ceyş de denilen…
…arz ve sâhibü dîvâni’l-ceyş de denilen ârızın başlıca…
…savaş ve barış zamanlarında levazım ve teçhizatını temin etmek,…
…Saffârîler’den Amr b. Leys’in üç ayda bir yaptığı…
…sebebiyle başta Amr b. Leys olmak üzere bütün kumandan…
…İlhanlılar’da ise iktâ ların düzenlenmesiyle…
…görevlendirilen bitikçi lere ârız unvanı verilmekteydi.…
…312. Muhammad Nāzim, The Life and Times of Sulṭān Maḥmūd…
…Cahen, Pre-Ottoman Turkey , London 1968, s. 226, 273, 344.…

…değişik görüşler vardır. Latince “posta hayvanı” mânasındaki…
…Bağdat ile bazı Bizans liman şehirleri arasındaki…
…şu görevliler bulunuyordu: Sâhibü dîvâni’l-berîd,…
…olduğu anlaşılmaktadır. Sâhibü’l-bürud denilen görevlinin…
…ise posta işleri “sâhibü dîvâni’l-inşâ” veya…
…içi büyüklüğünde gümüş bir levha olup bir yüzünde besmele ve…
…veya gümüşten olan bu levha bazı değişikliklere…
…ulaklık alâmeti olarak bu levhayı sarı ipek bir kurdele ile…
…bu konuda Halife Nâsır-Lidînillâh adına bir kitap yazmıştır.…
…ULAK ). BİBLİYOGRAFYA: Lisânü’l-ʿArab , “brd” md. Ebû…
…(nşr. Muhammed el-Kazvînî), Leiden 1910, fasıl XI, s. 24.…
…(nşr. M. Th. Houtsma), Leiden 1886, s. 29. Kalkaşendî,…
…372-376, 389-394, 398-399. Lutfi Paşa, Tevârîh-i Âl-i Osmân…
…s. 371-372. J. Sauvage, La Poste aux chevaux dans…
…La Poste aux chevaux dans l’Empire des Mamelouks , Paris 1941.…
…, I, 191, 192, 194. É. Lévi-Provençal, Histoire de…
…Lévi-Provençal, Histoire de l‘Espagne Musulmane , Paris 1967,…
…el-Binyetü’l-idâriyye li’d-devleti’l-ʿAbbâsiyye…
…Muhsin M. Hüseyin, el-Ceyşü’l-Eyyûbî fî ʿahdi Ṣalâḥiddîn…

…ve harcamalarına Zimâmü’l-ceyş adlı bir divan nezaret…
…Bu divana Dîvânü’l-ceyşeyn denilirdi ve “ârız” diye…
…olmuştur. Başında sâhibü dîvâni’l-inşâ bulunurdu.…
…Dîvânü’l-cünd Dîvânü’l-ceyş (Dîvânü’l-ceyş…
…Dîvânü’l-ceyş (Dîvânü’l-ceyş ve’r-revâtib) olarak…
…yönetimindeki Dîvânü’l-ceyş ve ödemelerle ilgilenen…
…sık sık ayrıldığını, ilkinin sâhibü dîvâni’l-ceyşin yönetiminde…
…ilkinin sâhibü dîvâni’l-ceyşin yönetiminde olduğunu,…
…kâtibinin 50, Dîvânü’l-ceyş, tevkī‘, meclis ve iktâ…
…denilmiştir. Burası zamanla sâhibü’d-dîvân adlı bir kâtip…
…yerini aldı. Başkanı olan sâhibü’l-mahzen de nâzır veya sadrla…
…Papyri (ed. H. I. Bell), London 1910. Corpus Papyrorum…
…ve’l-Müttaḳī-Lillâh , Beyrut 1983, s. 61, 87,…
…II, tür.yer. H. Bowen, The Life and Times of Alī b. Īsā ,…
…(İng.) , II, 323-327. R. Levy, The Social Structure of…
…s. 325 vd. D. Sourdel, Le vizirat ʿAbbāside de 749 à…
…Dîvânü’l-inşâ, Dîvânü’l-ceyş, Dîvânü’l-mâl adlı üç büyük…
…meydana gelir. Dîvânü’l-ceyş (Dîvânü’l-iktâ…
…etmiş olmalıdır. Dîvânü’l-ceyş’in Dîvânü’l-mâl ile sıkı bir…
…payı kaydedilirdi. Dîvânü’l-ceyş’te bunlardan başka günlükler…
...

…gecikenler de amcası Ebû Leheb hariç onu desteklediler; Hz.…
…Bu hususta diğer müşrik liderlerle birlikte hareket ettiler;…
…gelen Mahzûmoğulları’nın liderleri yönlendiriyordu. Nitekim Hz.…
…kumandanlığını Emevî liderleri yapmışlardı. Bedir…
…çarpışmaların Hz. Ali lehine sona ermek üzere olduğunu…
…Muâviye oğlunun halifeliğe lâyık olduğunu gösterebilmek için…
…karşılaşmamış, kabile liderleri üzerindeki hâkimiyeti…
…Abdülmelik ve Abdülazîz lehine bu makamdan uzaklaştırmak…
…b. Velîd b. Abdülmelik’in liderlik ettiği bir isyana sebep…
…Yemen asıllı kabileler lehine kullandı. Ancak otoritesini…
…Dahhâk b. Kays eş-Şeybânî liderliğindeki Hâricîler ele geçirdi. Başta…
…Suriye Valisi Muâviye liderliğinde Benî Ümeyye adına başlatılan…
…Wellhausen ve Lammens gibi şarkiyatçıların…
…ailelerden seçilen ve “sâhibü’ş-şurta” denilen bir görevli…
…savaşan birlikler (kalbü’l-ceyş), sağ kanat (meymene), sol…
…artçı birliklerden (sâkatü’l-ceyş) meydana geliyordu.…
…yanında temel dinî bilgiler, lugat, nahiv ve aruz ilimleri…
…güçlükler ve farklı lehçelere sahip Arap kabilelerinin bir…
…mûcidi Nasr b. Âsım el-Leysî, kıraat ilminde ilk telif…
…günümüze kadar ulaşan kelâm literatürü arasında Hasan-ı Basrî’nin…
...

…edenlere emîr (emîrü’l-ceyş, emîrü’l-cünd) denildiği…
…ve asayişi tayin ettiği sâhibü’ş-şurta aracılığı ile…
…kendisine bilgi veren bir sâhibü’l-berîd tayin ederdi. Küçük…
…bilgi vermeleri istenen sâhibü’l-berîdler (ashâbü’l-berîd)…
…değerlendirmek üzere “sâhibü’n-nazar fi’l-mezâlim” denilen…
…asker beslemek için iktâ lar verilen ve esas görevi…
…BİBLİYOGRAFYA: Lisânü’l-ʿArab , “emr” md.…
…s. 338, 424. Ann K. S. Lambton, State and Government in…
…el-Binyetü’l-idâriyye li’d-devleti’l-ʿAbbâsiyye ,…

…fiilen hâkim olan askerî liderlerin Irak’ta kontrolü ele…
…başladı. Bu devirde halife, Sâhibü’ş-şurta Nâzûk ile mücadele…
…ölümü üzerine Halife Mutî‘-Lillâh onun Rey ve Cibâl hâkimi…
…b. Çağrı Bey emîrü’l-ümerâ lakabını taşıyorlardı. Üst seviyedeki…
…mîrân)” ve “mukaddemü’l-ceyş”in yanında emîrü’l-ümerâ…
…itibaren mülkî rütbelerden livâlığa karşılık olmak üzere…
…ve’l-Müttaḳī-Lillâh (nşr. J. Heyworth-Dunne),…
…Ch. Defrémery, “Mémoire sur les émirs al-oméra”, Mémoires…
…par divers savants à l’Académie des inscriptions et…
…M. Canard, Histoire de la Dynastie des H’amdanides de…
…1951, I, 360. D. Sourdel, Le vizirat ʿAbbāside de 749 à…
…1986, s. 116-117. A. K. S. Lambton, State and Government in…

…Fâtımî Halifesi Âdıd-Lidînillâh ve veziri Şâver, Nûreddin…
…Fâtımî Halifesi Âdıd-Lidînillâh tarafından vezir tayin…
…seçildi. Ayrıca Halife Âdıd-Lidînillâh onu amcasının yerine vezir…
…Nûbe (Kuzey Sudan), Yemen ve Libya’ya seferler düzenledi ve bu…
…ve ona bağlı Yemen, Hicaz, Libya ve Nûbe’de hüküm süren…
…(Şeşen, TTK Belleten , LIV/209 [1990], s. 427-434). Hittîn…
…1217’de Avusturya Dükü VI. Leopold ile Macar Kralı Andria’nın…
…Bu Haçlı seferinin lideri IX. Saint Louis, Ağustos…
…seferinin lideri IX. Saint Louis, Ağustos 1248’de Fransa’dan…
…uğrattılar. Kral IX. Saint Louis maiyetiyle birlikte esir…
…sonra Aybeg ile evlenip onun lehine saltanattan feragat etti.…
…EYYÛBÎ HÜKÜMDARLARI LİSTESİ 1. Mısır Kolu I.…
…Askerlere iktâlarını Dîvânü’l-ceyş denilen askerî maliye…
…malî işlerini Dîvânü’l-ceyş yürütürdü. Donanmada…
…gelmiştir. Bunlar arasında Lisânüddin el-Belhî, İmâdüddin…
…Cevherî’nin eṣ-Ṣıḥâḥu’l-luġa ’sına üç ciltlik bir zeyil…
…İbnü’l-Baytâr, el-Câmiʿ li-müfredâti’l-edviye…
…Cübeyr’in anlattığına göre Lübnan dağlarında yaşayan…
…nâzırü’d-devle, sâhibü dîvâni’l-mâl” gibi unvanlar…
…verilirdi. Bu divan Dîvânü’l-ceyş ile yakın ilişki içindeydi.…
...

…İsmâil’in halifesi olmaya lâyık görmektedir. Bu grup aynı…
…es-Sâdık’ın oğullarının lakaplarından birinin de Meymûn olmasıdır.…
…girdi. Ubeydullah “Mehdî-Lidînillâh” ve “Emîrü’l-mü’minîn”…
…ve “Emîrü’l-mü’minîn” lakaplarıyla halife ilân edildi.…
…ancak Fâtımî Halifesi Muiz-Lidînillâh tarafından…
…imkân verdi. Muiz-Lidînillâh Rakkāde yakınlarında 358…
…ve içtimaî hareketlere liderlik ettiler. Fâtımîler Mısır’ı…
…sonra Halife Muiz-Lidînillâh’ın tâlimatı doğrultusunda…
…inşa etti. Cevher’in Muiz-Lidînillâh’ın nâibi sıfatıyla Mısır’a…
…çıkarılıp onun yerine Muiz-Lidînillâh’ın adı ikame edilmiştir.…
…ilk fırsatta Halife Muiz-Lidînillâh’ı Mısır’a davet etti. Halife…
…gönderdi. Muiz-Lidînillâh Mısır’da ilk iş olarak…
…ile görevlendirdi. Muiz-Lidînillâh ile Azîz-Billâh (975-996),…
…Mekke’de Halife Muiz-Lidînillâh adına halife henüz…
…öldürdü. Halife yasaklar listesi hazırlar, kim bu listedeki…
…listesi hazırlar, kim bu listedeki yasaklardan birini işlerse…
…oğlunu “Müsta‘lî-Billâh” lakabıyla halifelik makamına getirmiş,…
…ona da “Âmir-Biahkâmillâh” lakabını verdi. Bu sırada Ebû Ali…
…“el-Me’mûn Tâcü’l-hilâfe” lakabıyla vezir tayin etti. Ayrıca…
…bilge kişilerin “Âmirî” olan lakaplarını “Me’mûnî”ye dönüştürerek ona…
...

…kendisinin Kûmî’nin oğlu lehine çekildiği rivayet edilir.…
…itibaren Müstansır-Billâh lakabını ve “emîrü’l-mü’minîn”…
…Bu sırada Fransa Kralı IX. Louis Zilhicce 668 (Ağustos 1270)…
…1295); Muvahhid şeyhi İbnü’l-Lihyânî’yi başvezir tayin etti. Ebû…
…Ebû Yahyâ Zekeriyyâ İbnü’l-Lihyânî’ye bırakmak zorunda kaldı…
…I. Ebû Yahyâ Zekeriyyâ İbnü’l-Lihyânî 711 (1311) III.…
…meclis, yine üyeleri kabile liderleri arasından sultan tarafından…
…Dîvânü’l-kazâ, Dîvânü’l-ceyş, Dîvânü’l-harâc ve…
…ordu işleriyle, sâhibü’l-eşgāl veya müneffiz maliye…
…İbn Haldûn, et-Tekmile li-Kitâbi’ṣ-Ṣıla ve…
…İbrâhim et-Ticânî, Ahmed el-Leyyânî, Ebü’l-Mutarrif b. Umeyre,…
…116-131. R. Brunschvig, La Berbérie orientale sous les…
…La Berbérie orientale sous les Ḥafṣides des origines à la…
…les Ḥafṣides des origines à la fin du XV e siècle , Paris…
…1384/1964, II, 367-386. A. Laroui, L’histoire du Maghreb ,…
…II, 367-386. A. Laroui, L’histoire du Maghreb , Paris 1970.…
…Ch.-A. Julien, Histoire de l’Afrique du Nord:…
…in the Islamic Period , London 1980, s. 137-150.…
…K. J. Perkins, Tunisia , London 1986, s. 46-52. Hüseyin…
…ve’l-fikriyye li-medîneti Ḳosantîne…
...