SEVİM, Ali

8 Ağustos 1928’de Adana’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini aynı şehirde tamamladı. 1951’de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Klasik Şark Dilleri Bölümü’nden mezun oldu. Lisans öğrenimi sırasında Mehmed Fuad Köprülü, Osman Turan, Adnan Sadık Erzi ve Mehmet Necati Lugal gibi seçkin tarihçilerin derslerine girerek Tarih Bölümü’nden de sertifika aldı. 1951-1954 yıllarında Türk Tarih Kurumu’nda uzman-musahhih olarak çalıştı. 1954’te Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Ortaçağ Tarihi Kürsüsü’ne asistan tayin edildi. 1956-1959 arasında Hamburg Üniversitesi Ön Asya Tarih ve Kültürü Enstitüsü’nde Türkçe dersleri verdi. 1958’de Artukoğulları Tarihi adlı teziyle doktor unvanını aldı. 1961-1962’de askerlik görevini Genelkurmay Başkanlığı Harp Dairesi’nde yaptı. 1964’te Suriye’nin Selçuklular Tarafından Fethi başlıklı çalışmasıyla doçentliğe yükseldi. 1968’de Dışişleri Bakanlığı’nca İran ve Pakistan’da konferanslar vermek üzere görevlendirildi. 1970’te Türk Tarih Kurumu muhabir üyeliğine seçildi. Aynı yıl Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Ortaçağ Tarihi Kürsüsü’ne profesör olarak tayin edildi. 1971-1973, 1980-1982 yıllarında Tarih Araştırmaları Enstitüsü müdürlüğü yaptı. 1973’te Türk Tarih Kurumu üyesi oldu. 1973-1974’te Hamburg, Köln ve Münih şehirlerinde ilmî araştırmalarda bulundu. 1978-1981 arasında Konya Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi’nde misafir öğretim üyesi olarak ders verdi. 1983’te yeniden Türk Tarih Kurumu aslî üyeliğine, yürütme kuruluna ve 1994’te şeref üyeliğine seçildi. 1 Temmuz 1995’te yaş haddinden emekliye ayrıldı. 9 Mayıs 2013’te Ankara’da öldü.

Eserleri. Telif: Suriye Selçukluları (I-II, Ankara 1965-1985, daha sonra Suriye ve Filistin Selçukluları Tarihi adıyla yayımlanmıştır, Ankara 1983, 1987, 1989, 2000), Malazgirt Meydan Savaşı (Ankara 1971), İslâm Aleminde Türkler (Ankara 1976, Yaşar Yücel ile birlikte), Genel Çizgileriyle Selçuklu-Ermeni İlişkileri (Ankara 1983), Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi, Başlangıçtan 1086 Sonuna Kadar (Ankara 1988, 1993, 2000, 2014), Türkiye Tarihi (I-IV, Ankara 1989-1992, 1995, Yaşar Yücel ile birlikte), Ünlü Selçuklu Komutanları: Afşin, Atsız, Artuk ve Aksungur (Ankara 1990), Anadolu Fatihi Kutalmışoğlu Süleymanşah (Ankara 1990), Selçuklu Devletleri Tarihi: Siyaset, Teşkilât ve Kültür (Ankara 1995, 2014, Erdoğan Merçil ile birlikte).

Neşir ve Tercüme. 1. Sıbt İbnü’l-Cevzî, Mir’âtü’z-zamân fî târîhi’l-a‘yân (Selçuklular’la ilgili bölümlerin tercümesi) (Ankara 1968). Önce Belgeler: Türk Tarih Belgeleri Dergisi’nde (XVIII [Ankara 1998], sy. 22, s. 1-90; XIX [1998], sy. 23, s. 1-51; XX [1999], sy. 24, s. 1-75), ardından Makaleler’de (haz. E. Semih Yalçın – Süleyman Özbek, Ankara 2005, II, 3-435) yayımlanmış, daha sonra Mir’âtü’z-zamân fî târîhi’l-a‘yân’da Selçuklular adıyla kitap halinde basılmıştır (Ankara 2011).

2. Abū Bakr İbn al-Zakī, Ravzatü’l-küttâb ve hadîkatü’l-elbâb (Ankara 1972).

3. İbnü’l-Adîm, Bugyat at-Talab fî Târîh Halab: Selçuklularla İlgili Hal Tercümeleri (Ankara 1976).

4. a.mlf., Biyografilerle Selçuklular Tarihi (Buğyetü’t-taleb’den Selçuklular’la ilgili bazı biyografilerin tercümesi, Ankara 1982, 1989).

5. İslâm Kaynaklarına Göre Malazgirt Savaşı (Ankara 1971, 1989, Faruk Sümer ile birlikte).

6. Azîmî, Azimî Tarihi: Selçuklular Dönemiyle İlgili Bölümler: H.430-538 (Ankara 1988).

7. İbnü’l-Cevzî, el-Muntazam (Selçuklular’la ilgili bölümlerin tercümesi). Önce Belgeler: Türk Tarih Belgeleri Dergisi’nde (XXVI [2005], sy. 30, s. 1-84), daha sonra Makaleler’de (II, 437-605) neşredilmiş, ardından el-Muntazam fî târîhi’l-Ümem’de Selçuklular: (H. 430-485/1038-1092) adıyla kitap olarak basılmıştır (Ankara 2014).

8. İbnü’l-Adîm, Zübdetü’l-Haleb min Târîhi Haleb (Selçuklular’la ilgili bölümlerin tercümesi). Belgeler: Türk Tarih Belgeleri Dergisi’nde (XXI [2000], sy. 25, s. 1-84) ve Makaleler’de (II, 607-776) neşredilmiş, ardından Zübdetü’l-Haleb min Târîhi Haleb’de Selçuklular (H. 447-521 = 1055-1127) adıyla kitap şeklinde basılmıştır (Ankara 2014).

Ali Sevim’in Belleten, Belgeler: Türk Tarih Belgeleri Dergisi ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi gibi ilmî dergilerde makaleleri, İslâm Ansiklopedisi (İA) ve Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi’nde (DİA) maddeleri yayımlanmıştır. Ayrıca Sevim’in makale, madde, tebliğ ve konferansları Makaleler I-III adlı kitapta toplanmıştır (Ankara 2005). Ali Sevim aynı zamanda şiir ve edebiyatla da meşgul olmuş, şiir kitapları yayımlamış, bazı şiirleri Alâeddin Yavaşça, Rüştü Eriç, Suphi İdrisoğlu, Faruk Şahin ve Tolga Bektaş tarafından bestelenmiştir. Bazı şiir kitapları: Gecelerin Zambağı (İzmir 1960), Beyaz Gölgeler (Ankara 1994), Hayal Gölleri (Ankara 1997), İlâhi Ezgiler (Ankara 1998), Bir Başka Hayal (Ankara 2003), Ruhumdan Akisler (Ankara 2005).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2019 yılında Ankara’da basılan (gözden geçirilmiş 3. basım) EK-2. cildinde, 498-499 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.