…Ezher şeyhliğine seçildi. İlmî dirayeti yanında idarî ve…
…hâşiyesi); Keşfü’l-ġumme ve taḳyîdü meʿânî edʿiyeti…
…li’l-kitâb), s. 243-244, 248.…

…göre kendisinden, ilmin mâna ve ehemmiyeti, ilim…
…değeri, tartışmanın ilmîliği, Allah’ın dini hakkında…
…başlı bölümler şunlardır: İlmin her müslümana farz oluşu,…
…her müslümana farz oluşu, ilmin ve âlimin fazileti, ilim…
…edilmesi gereken noktalar, ilmi yayma, eğitim ve öğretimde…
…1984). Hatîb el-Bağdâdî de Taḳyîdü’l-ʿilm , Şerefü…
…ve el-Câmiʿ li-aḫlâḳı’r-râvî adlarını…
…“er-rihle fî talebi’l-ilm” ifadesi, genel anlamda…

…İbn Mücâhid, kıraat ilmini Hicaz kurrâsından…
…kıraat okumadığı, bu ilmi Hicazlı âlimlerden tahsil…
…kıraat hocalarının çoğu bu ilmi Abdullah b. Abbas’tan…
…göre Ebû Amr’ın kıraat ilmindeki esas senedini Ebû Amr b. Alâ…
…harekeli “vav”, “fâ” ve “lâm” bulunduğunda sâkin kılınır…
…, s. 20-29). Kıraat ilminde hüccet kabul edilen ve İbn…
…Hâtim er-Râzî onun hakkında “lâ be’se bih” (zararı yok,…
…olduğunu anlayınca yeniden ilme dönmüş, bundan sonra…
…(Mecmua, nr. 18 L, 128; bk. Ali Şevvâh İshak,…
…Şevvâh İshak, I, 280). 5. Taḳyîdü’l-ems̱ile . Yazma bir nüshası…
…Ṭabaḳātü’n-naḥviyyîn ve’l-luġaviyyîn (nşr. Muhammed…
…meşhûra ve Kırâat İlmi Yönünden Tahlili (haz.…
…Âdâb , I, 405-406. Lebîb es-Saîd,…

…gecikenler de amcası Ebû Leheb hariç onu desteklediler; Hz.…
…Bu hususta diğer müşrik liderlerle birlikte hareket ettiler;…
…gelen Mahzûmoğulları’nın liderleri yönlendiriyordu. Nitekim Hz.…
…kumandanlığını Emevî liderleri yapmışlardı. Bedir…
…çarpışmaların Hz. Ali lehine sona ermek üzere olduğunu…
…Muâviye oğlunun halifeliğe lâyık olduğunu gösterebilmek için…
…karşılaşmamış, kabile liderleri üzerindeki hâkimiyeti…
…Abdülmelik ve Abdülazîz lehine bu makamdan uzaklaştırmak…
…güç kazandılar. Bağımsız ilmî çalışmalarıyla fıkıh ve…
…b. Velîd b. Abdülmelik’in liderlik ettiği bir isyana sebep…
…Yemen asıllı kabileler lehine kullandı. Ancak otoritesini…
…Dahhâk b. Kays eş-Şeybânî liderliğindeki Hâricîler ele geçirdi. Başta…
…Suriye Valisi Muâviye liderliğinde Benî Ümeyye adına başlatılan…
…Wellhausen ve Lammens gibi şarkiyatçıların…
…getiren mevâlînin bilhassa ilmiye sınıfı içinde müstesna bir…
…yanında temel dinî bilgiler, lugat, nahiv ve aruz ilimleri…
…onların derslerinde yetişti. İlmî çalışmalar zamanla Medine,…
…Emevîler döneminde ilmî hareketin ağırlık merkezini…
…güçlükler ve farklı lehçelere sahip Arap kabilelerinin bir…
…gayreti olmuştur. Nahiv ilminin temelleri, Emevîler…
...

…kabul edilmektedir (E. Lévi-Provençal, Espana musulmaña…
…ve ertesi yıl içerisinde León (Liyûn), Galicia (Cillîkıye)…
…(Cillîkıye) bölgeleri ve Lérida (Lâride), Barcelona…
…bile bir ara meşhur müvelled lideri İbn Hafsûn’un tehdidine…
…müvelledûn hareketinin lideri durumunda olan Benî…
…için 929’da kendini Nâsır-Lidînillâh unvanıyla halife ilân etti.…
…mücadele başlattı. Sonuçta Léon ve Pamplona (Benblûne)…
…etmesine rağmen “Mansûr” lakabını kullanması, kendi adına para…
…gelenleri ve halk halifeliği lağvederek Emevî sülâlesine mensup…
…da Turtûşe (1148) ve Lâride’yi (1149) ele geçirdi. Bir…
…Aragon, Navarra (Nebre), Léon, Portekiz ve Fransız…
…meşhur İkāb (el-İkāb / Las Navas de Tolosa) Savaşı’nda…
…yerine geçen oğlu Nâsır-Lidînillâh’ın kumandasındaki Muvahhidî…
…isyan başlatıldı. İsyancı liderlerden Zeyyân b. Merdenîş…
…1230’da Kastilya ve Léon krallıklarını birleştiren…
…küçük şehirleri, Kastilya-Léon Kralı III. Fernando da…
…değerlendiren Kastilya-Léon Krallığı 1462’de, Endülüs…
…zaptetti. 1469’da Kastilya-Léon Kraliçesi İzabella ile…
…el-Hâme (Alhama), Ronda, Levşe (Loja), Mâleka, Beyyâse ve…
…ve isyan eden müslümanların lideri Muhammed b. Ümeyye’yi…
...

…terkedince 252.120 km 2 ’lik yer kaplayan bütün Batı…
…olanları Tanca ve Rabat hava limanlarıdır. Yaklaşık 3500 km. uzunlukta…
…filosu vardır. En işlek limanlar Dârülbeyzâ, Asfi,…
…BİBLİYOGRAFYA: A. Bernard, “Le Maroc”, Géographie…
…1937, XI, 116-177. J. L. Miège, Le Maroc , Paris…
…XI, 116-177. J. L. Miège, Le Maroc , Paris 1962.…
…East and North Africa 1988 , London 1987, s. 613-640. G.…
…, XII, 444-451. Büyük Larousse , İstanbul 1988, VII,…
…sonunda bu koloniler, Lübnan’daki Sûr şehrinden ayrılarak…
…Fas’a ilk ayak basan lider Ukbe b. Nâfi‘dir. Kuzey…
…reislerinden Küseyle b. Lemzem’in saldırısına uğradı ve…
…kabileleri ve yine Küseyle liderliğindeki Berberîler’le mücadele etmek…
…bu kabilenin dinî ve siyasî lideri olarak kabul edildi. Hem Hz.…
…gücüyle Abdullah b. Yâsîn’in liderliğinde önce güneyde Sicilmâse ve…
…da özellikte Yûsuf b. Tâşfîn liderliğinde kuzeye doğru yayılmışlardır.…
…kurucu kabilesi olan Lemtûne’nin yönetimine muhalefet eden…
…meselelerin Merînî kabile liderlerinden oluşan bir mecliste…
…itibaren Mevlây Muhammed liderliğinde Tefilâlt’te siyaset alanına…
…elinde bulunan Mehdiye, Lârîş, Asîle ve Tanca’yı geri…
…ülkenin en kuvvetli lideri haline geldi. 1743’te Ahmed…
...

…hadisler anlamla birlikte lafzın da Allah’a ait olmaması, hem…
…da Allah’a ait olmaması, hem lafzı hem mânasıyla mûciz…
…çoğunluğuna göre hadislerin lafızları Peygamber’e, mâna ve mefhumu…
…“ʿİlim”, 12; Hatîb, Taḳyîdü’l-ʿilm , s. 65-68) hadisleri…
…de reddetmemiştir (Buhârî, “Luḳaṭa”, 7, “Diyât”, 8). Daha…
…(sahîfeler için bk. Literatür ). Ebû Mûsâ el-Eş‘arî’den…
…ilgili olarak “Kitâbetü’l-ilm” adıyla bir bab açan…
…(Hatîb el-Bağdâdî, Taḳyîdü’l-ʿilm , s. 58-63). Ayrı…
…davranmış ve hadisleri lafzen rivayet etmeye itina…
…dayanmaktadır (Hatîb, Taḳyîdü’l-ʿilm , s. 50-51). Zira ilk…
…taraftarlarının halifeler lehinde rivayetler icat etmeleri,…
…I. yüzyılda cerh ve ta‘dîl ilmi doğmuş, bunun sonucunda…
…Buhârî, “ʿİlim”, 34; Hatîb, Taḳyîdü’l-ʿilm , s. 106). Ashabın…
…fikir vermektedir (bk. Literatür ). II. (VIII.) yüzyılda…
…b. Haccâc, Hammâd b. Seleme, Leys b. Sa‘d, Cerîr b.…
…’i günümüze ulaşmıştır (bk. Literatür ). Râvi adlarına göre tasnif…
…’i gösterilebilir (bk. Literatür ). III. yüzyılda tasnif…
…Müslim’in el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ ’leri Kur’an’dan sonra İslâm’ın…
…Câmiʿu beyâni’l-ʿilm ’de ilme ve ilim tahsiline dair Hz.…
…büyük yer verdiği et-Temhîd limâ fi’l-Muvaṭṭaʾ mine’l-meʿânî…
...

…dayanmaktadır. Hatîb lakabının kendisine, kıraat âlimi Ebû…
…Babası onu tahsil için hadis ilmiyle de ilgilenen Hilâl b.…
…gelen âlimler arasında hadis ilmini en iyi anlayan kimse olarak…
…Bağdat’a döndü. Hadis ilmindeki otoritesi yanında yazdığı…
…arkadaşıydı. Vezir hadis ilmindeki yerini takdir ettiği Hatîb’i…
…(bu kitapların bir listesi için bk. Mahmûd et-Tahhân,…
…, IV, 29). Sûr’da İzzüddevle lakabıyla anılan bir zenginin Hatîb’in…
…olmadığı ve bütün zamanını ilme verdiği bilinmektedir. Sûr…
…onun tok gözlülüğünü ve ilme olan saygısını…
…büyük önem vermiş, el-Câmiʿ li-aḫlâḳı’r-râvî ’de bu husus…
…bu konuyu işlemiştir. İlmî Şahsiyeti. Hadis tahsil…
…mektubunda Hatîb’in hadis ilminde üstün bir yeri bulunduğunu…
…üstündür. Her iki ilmi de iyi bildiğinden fıkıhla…
…bu eserlerin bir listesini hazırladığı bilinmektedir…
…Hanefî olduğu belirtilen ( Leknevî, el-Fevâʾidü’l-behiyye ,…
…de bu hususta el-İntiṣâr li-imâmi eʾimmeti’l-emṣâr ’ını…
…’ını kaleme almıştır ( Leknevî, er-Refʿ ve’t-tekmîl , s.…
…daha sonra et-Tenkîl limâ verede fî Teʾnîbi’l-Kevs̱erî…
…A) Hadis. 1. el-Câmiʿ li-aḫlâḳı’r-râvî ve…
…yapılmış (Delhi 1345; Lahor 1384/1964; nşr. Mehmed Said…
...

…görev yaptıktan sonra Ebû Lü’lüe Fîrûz en-Nihâvendî…
…üzerine heyet üyeleri Osman lehine oy kullandılar. Önce…
…ileri sürmeye başladılar. “Lâ ilâhe illallah” diyenlerle…
…buranın valileri Ziyâd b. Lebîd el-Ensârî ile Muhâcir b. Ebû…
…Basra şehrinin kurulacağı bu liman şehrini fethetti. Arkasından…
…için çok önemli bir ticarî liman şehri olan İskenderiye’yi…
…eceliyle ölmüş, Hz. Ömer Ebû Lü’lüe’nin şahsî kini sonucu, Hz.…
…harekete geçen Hz. Âişe’nin liderliğinde toplanan bu insanlar…
…şehre sokmayan Emevîler’in lideri durumundaki Muâviye, Hz.…
…657). Savaşın Hz. Ali’nin lehine sona ermekte iken…
…Irak, Suriye, Filistin, Lübnan ve Mısır’da günümüze kadar…
…sahilindeki Kulzüm (Süveyş) Limanı’nı birbirine bağlayan…
…yaşayışla bütünleşen bir ilmî geleneğin başladığı…
…onu farklı şive ve lehçelerle okumaya devam ediyorlardı…
…bölgelerde Kur’an’ı kendi lehçelerine göre okutunca belli…
…Kur’an’ın indirildiği Kureyş lehçesini (Buhârî,…
…kazanmasına, böylece kıraat ilminin sonraki nesillere ehil…
…bulunan tâbiîn nesli, tefsir ilminin doğuş ve gelişiminde daha…
…bunlar ileri dönemlerin dinî literatüründe dağınık şekilde de olsa yer…
…karşılaştırılarak ilmî tenkide tâbi tutulmasına…
...

…şekli Uş olmakla birlikte Iş lakabıyla şöhret buldu. Orta…
…sürdüren Yûsuf el-Iş, Les bibliothèques arabes,…
…Kütüphanesi’ni kurmak için Libya’ya gitti (1960-1961). 1950…
…el-Iş’ın en önemli eseri Les bibliothèques arabes,…
…halka açık kütüphanelerle ilmî kuruluşlardaki…
…Eser konuyla ilgili literatürün de değerlendirildiği önsöz,…
…sebeḳathâ ve mehhedet lehâ (Dımaşk 1965, 1406/1985);…
…ayrıca Hatîb el-Bağdâdî’nin Taḳyîdü’l-ʿilm adlı eserinin…
…ve şibhi’l-ʿâmme li-bilâdi’l-ʿIrâḳ ve’ş-Şâm ve…
…Waardenburg, “Youssef Eche, Les bibliothèques arabes,…
…Orientalis , XXVI/3-4, Leiden 1969, s. 250-253.…