Arama - TDV İslâm Ansiklopedisi

USUL

bk. ASIL الأصلFıkıh, hadis, tasavvuf, felsefe ve mantık alanlarında çeşitli anlamlarda kullanılan terim.

Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî’nin (ö. 189/805) kaleme aldığı ve Hanefî fıkhının temelini teşkil ettiği için "mesâilü’l-usûl" veya kısaca "usûl", kendisinden tevâtür yahut şöhret yoluyla rivayet edildiği için de "zâhirü’r-rivâye" diye anılan eserler.bk. ZÂHİRÜ’r-RİVÂYE ظاهر الرواية

USUL الأصول
Miras hukukunda üst soy hısımları ifade eden fıkıh terimi.

USUL أصول
Türk mûsikisinde belli düzümlerden yapılarak kalıp halinde tesbit edilen ölçülere verilen ad.

USÛL-i CEDÎD

bk. CEDÎDCİLİK XIX. yüzyılın sonuna doğru Rusya müslümanları arasında eğitim ve kültür alanında başlayan yenileşme hareketi.

USÛL-i FIKIH أصول الفقه
Fıkhın kaynaklarını ve bunlardan hüküm çıkarma yöntemlerini inceleyen bilim dalı.

USÛL-i HADÎS

bk. ULÛMÜ’l-HADÎS علوم الحديثHadis usulü veya onun alt disiplinleri anlamında terim.

USÛL-i HAMSE الأصول الخمسة
Mu‘tezile mezhebinin beş inanç esasını ifade eden tabir.

USÛL-i KADÎM أصول قديم

Cedîdcilik hareketi taraftarlarının eski mektep ve medreselerde uygulanan klasik eğitim sistemi için kullandıkları tabir.bk. CEDÎDCİLİK

USÛL-i SELÂSE الأصول الثلاثة
İslâm inancının üç ana esası ve akaidle kelâm kitaplarının içeriğini oluşturan üç temel bölüm anlamında tabir.

CÂMİU’l-USÛL جامع الاصول
Ahmed Ziyâeddin Gümüşhânevî’nin (ö. 1893) tarikatların usul ve âdâbı ile tasavvuf terimlerini ihtiva eden eseri.

CÂMİU’l-USÛL li-EHÂDÎSİ’r-RESÛL جامع الاصول لأحاديث الرسول
İbnü’l-Esîr Mübârek b. Muhammed’in (ö. 606/1210) Kütüb-i Sitte’deki hadisleri bir araya toplayan eseri.

MİR’ÂTÜ’l-USÛL مرآة الأصول
Molla Hüsrev’in (ö. 885/1480) fıkıh usulüne dair eseri.

TENKĪHU’l-USÛL تنقيح الأصول
Sadrüşşerîa’nın (ö. 747/1346) fıkıh usulüne dair eseri.

BEYÂNÜ AKĪDETİ’l-USÛL بيان عقيدة الأصول
Ebü’l-Leys es-Semerkandî’nin (ö. 373/983) akaide dair risâlesi.

el-FUSÛL fi’l-USÛL

bk. USÛLÜ’l-FIKH أصول الفقهHanefî âlimi Cessâs’ın (ö. 370/981) fıkıh usulüne dair eseri.

USÛLÎ أصولى
Divan şairi, mutasavvıf.

USÛLİYYE الأصوليّة
İmâmiyye Şîası geleneğinde dinî hükümlerin aklî istidlâl yoluyla elde edilebileceğini savunan ekol.

USÛLÜ’d-DÎN

bk. KELÂM الكلامİslâm dininin ana ilkelerini konu edinen ilim.