https://islamansiklopedisi.org.tr/ahmed-pasa-camii--lefkose
Caminin bânisi Arap lakabıyla tanınan Ahmed Paşa, XVI. yüzyılda yaşadığına ve Kıbrıs fethine katıldığına göre, caminin de aynı yüzyıl içinde inşa edilmiş olması gerekir. Ayvansarâyî Hadîkatü’l-cevâmi‘de, İstanbul’da Fındıklı’daki bir çeşmenin Arap Ahmed Paşa Vakfı olarak 983’te (1575-76) yaptırıldığını bildirirken, Vefeyât-ı Selâtîn’de muhtemelen bir hata sonucu, Arap Ahmed Paşa’nın 966 (1558-59) tarihinde öldüğünü kaydetmektedir.
Lefkoşe’deki cami çeşitli tamirler görmüş ise de esas mimarisi bellidir. Cami muntazam yontulmuş kesme taşlardan yapılmış bir son cemaat yerini takip eden kubbeli bir harim mekânından ibarettir. İçten ve dıştan payandalarla takviye edilmiş duvarlar bir kare meydana getirirler. Bu kareden, dıştan sekizgen kasnaklı ve 6 m. kadar çapında olan kubbe yuvarlağına geçiş, içeride köşelerde dört tromp ile sağlanmıştır. Minare de şerefe çıkmalarındaki mukarnasları ile Türk mimarisinin klasik devresine işaret eder. Ahmed Paşa Camii Kıbrıs’ta Türk mimarisinin en başta gelen örneklerinden biridir. Caminin kurucusu Ahmed Paşa’nın İstanbul’da Fındıklı’da bir yalısının bulunduğu, türbesinin de hemen bu yalının bitişiğinde olduğu bilinmektedir. Bugün Mimar Sinan Üniversitesi (eski Güzel Sanatlar Akademisi) önündeki bahçenin yerinde bulunan bu türbe ile Ahmed Paşa’nın çeşmesi ve zevcesinin vakfı olan Hatuniye Camii ile tekkesi, 1955’teki istimlâkler sırasında yıkılmış ve ortadan kaldırılmıştır.
BİBLİYOGRAFYA
Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, II, 78-80.
a.mlf., Vefeyât-ı Selâtîn, s. 38.
G. Jeffery, A Description of the Historic Monuments of Cyprus, Kıbrıs 1918, s. 55.
Oktay Aslanapa, Kıbrıs’da Türk Eserleri, İstanbul 1975, s. 6.
Görseller
