AHMEDİYYE

Halvetiyye tarikatında “orta kol” diye bilinen Ahmediyye tarikatının silsilesi, kurucusu Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin’in şeyhi Alâeddin Uşşâkī, İbrâhim Tâceddin Kayserî ve Pîr Muhammed Erzincânî vasıtasıyla Seyyid Yahyâ Şirvânî’ye ulaşır. Ahmed Şemseddin Halvetiyye tarikatında usûl-i esmâ denilen Allah’ın yedi ismiyle (lâilâhe illallah, Allah, hû, hak, hay, kayyûm, kahhâr) zikretmeyi esas alan zikir usulüne vehhâb, fettâh, vâhid, ahad, samed isimlerini ilâve ederek zikri on iki esmaya çıkarmıştır. Ahmediyye tarikatından doğan ilk kol, Ahmed Şemseddin’in halifesi İzzeddin Karamânî’nin müntesibi İbrâhim Ümmî Sinan’a nisbet edilen Sinâniyye’dir; daha sonra silsileleri Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin’e ulaşan Ramazâniyye, Uşşâkıyye ve Mısriyye şubeleri ile bunların kolları meydana gelmiştir.

Sinâniyye. Kurucusu Ümmî Sinan’dır (ö. 976/1568). Kolları Muslihiyye (kurucusu Tekirdağlı Muslihuddin Mustafa, ö. 1099/1688) ve Zühriyye’dir (kurucusu Kayserili Ahmed Zührî, ö. 1157/1744).

Ramazâniyye. Kurucusu Ramazan Efendi’dir (ö. 1025/1616). Kolları Cihangîriyye (kurucusu Cihangirli Hasan Burhâneddin, ö. 1074/1664); Buhûriyye (kurucusu Edirneli Mehmed Buhûrî, ö. 1039/1630); Raûfiyye (kurucusu Ahmed Raûfî, ö. 1170/1757); Cerrâhiyye (kurucusu Nûreddin Cerrâhî, ö. 1083/1672) ve Hayâtiyye’dir (kurucusu Mehmed Hayâtî Efendi [ö. ?]).

Uşşâkıyye. Kurucusu Hasan Hüsâmeddin Uşşâkī’dir (ö. 1001/1593). Kolları Cemâliyye (kurucusu Edirneli Mehmed Cemâleddin Efendi, ö. 1164/1751); Salâhiyye (kurucusu Selâhaddin Uşşâkī, ö. 1130/1718) ve Câhidiyye’dir (kurucusu Edirneli Ahmed Câhidî, ö. 1070/1660).

Mısriyye (Niyâziyye). Kurucusu Niyâzî-i Mısrî’dir (ö. 1105/1694).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1989 yılında İstanbul’da basılan 2. cildinde, 171 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.