AKSU, Hüsamettin

Elazığ’ın Karakoçan (eski Himan) ilçesinde doğdu. Müftü Mahfuz Aksu’nun oğludur. İlk ve orta öğrenimini 1966’da Elazığ’da tamamladı. 1967-1971 yıllarında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde öğrenim gördü. Buradan mezun olunca İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Nadir Eserler Bölümü’nde memurluğa başladı. Daha sonra Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü’nün Estetik ve Sanat Tarihi Kürsüsü’nde öğretim görevlisi olarak Osmanlıca, epigrafi ve arşiv çalışmaları dersleri verdi. 1981 yılında Amīr Ġıyās̱ al-Dīn Muḥammed al-Astarābādī ve İstivā-Nāma’si adlı teziyle doktor unvanını aldı. 1994’te yardımcı doçent, ertesi yıl doçent, 15 Aralık 2005 tarihinde profesör oldu. 1986’da Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi’ndeki çalışmalara katıldı. Madde yazdı ve görüntü redaksiyonu görevlerini üstlendi. 1989-1998 arasında Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü’nde eski yazı, 2000 yılında İstanbul Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde Güzel Sanatlar, 2000-2002 yıllarında İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler Yüksek Okulu Çinicilik Bölümü’nde hat dersleri verdi. Çok sayıda yüksek lisans ve doktora tezi yöneten Aksu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu üyeliği de yaptı (2000-2005). 13 Ağustos 2007 tarihinde öldü ve Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi. Evli ve üç çocuk babası olan Hüsamettin Aksu çalışkan, disiplinli, yardım sever, son derece kibar ve hoşgörülü bir kişi olarak tanınır.

Eserleri. 1. Boğaziçi Sefarethaneleri (İstanbul 1992, Feryal İrez ile birlikte). Halen mevcut olanlarla günümüzde ortadan kalkmış bulunan İstanbul’daki yazlık elçilik binalarını konu alan bir eserdir. Kitabın ikinci bölümünde İstanbul’da Osmanlı Arşivi ile Viyana Devlet Arşivi’ndeki İstanbul sefârethâneleriyle ilgili belgeler bugünkü Türkçe’ye çevrilmiştir.

2. Fihrist-i Nüshahâ-yi Hattî-yi Fârsî Kitâbhâne-i Dânişgâh-i İstânbûl (Tahran 1995, Tevfîk Hâşimpûr Sübhânî ile birlikte). İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki Farsça yazmaların katalogudur.

3. İstanbul Yapılarındaki Bazı Dekoratif Kûfî Hatlar (İstanbul 2001). Eserde İstanbul’da çeşitli dönemlere ait dinî veya sivil binalarda süsleme amacıyla kullanılan kûfî yazılı taş, çini, ahşap panoların dökümü verilmektedir.

4. 1782 Yılı Yangınları -Lehîbu’l-ukalâ fî fikri’l-gurabâ: Harîk Risâlesi- (İstanbul 1994). 24 Temmuz - 22 Ağustos 1782’de Balat ve Cibali’de çıkan iki ayrı yangını bizzat müşahede ederek anlatan, İstanbul şehremini Derviş Mustafa Efendi’nin kaleme aldığı eserin Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde kayıtlı (Hazine, nr. 1632) yegâne nüshasının metnini ve sadeleştirilmiş şeklini, sonunda da yazmanın tıpkıbasımını içermektedir.

Aksu’nun İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Yıllığı, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, Toplumsal Tarih, Arkeoloji ve Sanat, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, İlgi dergisiyle Semavi Eyice Armağanı, Yıldız Demiriz Armağanı ve Sinan Genim’e Armağan’da yayımlanmış makaleleri arasında en önemlileri şunlardır: “Sultan III. Murad Şehinşahnamesi” (STY, IX-X [1981], s. 1-22); “İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde Bulunan Minyatürlü, Resimli, Şekilli, Cetvelli, Plan ve Haritalı (Türkçe-Arapça-Farsça) Yazmalar” (STY, XIII [1988], s. 19-22); “A Brief Sketch of the Activities of the Hurufi Movement and its Spread Through Western Asia” (Islamic Culture An English Quarterly, LXXIII [Hyderabad-Deccan 1999], s. 115-125). Hüsamettin Aksu ayrıca Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İslâmî Bilgiler Ansiklopedisi, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (TDEA), Şâmil İslâm Ansiklopedisi ile Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi’ne çeşitli maddeler yazmıştır. Genelde Hurûfîliğe dair olan DİA’daki maddeleri “Ali el-A‘lâ”, “Câvidânnâme”, “Emîr Gıyâseddin”, “Fazlullah-ı Hurûfî”, “Firişteoğlu Abdülmecid”, “Hasan et-Tûlûnî”, “Hurûfîlik” ve “Musallâ Taşı”dır. Sempozyum bildirileri: “İslâm Kılıçları ve Kılıç Ustaları es-Suyûfü’l-İslâmiyye ve Sunna’uhâ” (Sanat Tarihinde Doğudan Batıya -Ünsal Yücel Anısına Sempozyum-, İstanbul 1989, s. 9-10); “Cezîre-i İbn Ömer Köprüsü” (Hz. Nuh’tan Günümüze Cizre Sempozyumu, İstanbul 1999, s. 155-160); “İslâm İnancı ve Sanatında Anıt Mezar” (Sanat ve İnanç Sempozyumu, İstanbul 2004, I, 85-90); “Fatih Devri Hat Ustası Ali b. Yahya es-Sufi ve Eserleri” (İstanbul Üniversitesi 550. Yıl Uluslararası Bizans ve Osmanlı Sempozyumu [XV. Yüzyıl], İstanbul 2004, s. 245-251).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2020 yılında Ankara’da basılan (gözden geçirilmiş 2. basım) EK-1. cildinde, 66 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.