AKSÜT, Ali Kemali

Yanya’da doğdu. Babası şehrin tanınmış ailelerinden Babanur lakabı ile tanınan İbrâhim Ağa, annesi ise Nebile Hanım’dır. Yanya İdâdîsi’ni bitirdikten sonra (1903) İstanbul’a gidip Mekteb-i Mülkiyye’den mezun oldu (1908). Yanya vilâyeti maiyet memurluğuna tayin edildi ve orada kaymakamlık stajını tamamladı. Aynı zamanda idâdîde tarih ve coğrafya muallimliği de yaptı. Bir müddet İttihat ve Terakkî Mektebi’nin müdürlüğünde bulunduktan sonra kaymakamlığa başladı. Filat (1910), Mecidiye (1912), Mucur (1913), Haymana (1916), Kalecik (1918) kaymakamlıklarından sonra Ankara Vilâyeti Umûr-ı Hukūkıyye müdürlüğüne tayin edildi. Millî Mücadele’ye katıldı. 1921 Haziranında Dahiliye Vekâleti müfettişliğine getirildi. 1928 yılına kadar bu görevde kalan Ali Kemali, daha sonra sırasıyla Ordu (1929), Erzincan (1930), Doğubayazıt (1932) ve Bilecik’te (1933) valilik yaptı. 1934’te emekli olduktan sonra Deniz Yolları, Denizbank, Limanlar genel müdürlüklerinde çeşitli idarî hizmetlerde çalıştı. 1960 yılında İstanbul Robert Kolej edebiyat öğretmenliğine geçti. Bu görevdeyken 6 Şubat 1963’te vefat etti ve Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi. Ulviye Aksüt ile evli olan Ali Kemali Bey’in beş çocuğundan biri Türk mûsikisinin tanınmış sâzendelerinden Sadun Aksüt’tür.

Eserleri. Çalışkan ve titiz bir idareci olarak tanınan, Fransızca, Rumca ve Arapça bilen Aksüt, idarî görevleri yanında tarihî ve sosyal ilimlere ait pek çok eser telif ve tercüme etmiş, Vakit gazetesinde birçok makale yazmıştır. Belli başlı eserleri şunlardır:

Telif. Kānûn-ı Medenî’den Her Türk’ün Bilmesi Lâzım Gelen Şeyler (Konya 1926); Erzincan Tarihi (İstanbul 1932); Terceme Hakkında Düşünceler ve Tatbikata Ait Bazı Numuneler (1934); Sultan Aziz’in Mısır ve Avrupa Seyahati (İstanbul 1944); Profesör Mehmed Ali Aynî: Hayatı ve Eserleri (İstanbul 1944). Ayrıca Ali Kemali Bey’in Yanya Tarihi, Güzelyazı Yazmak Sanatı, İkinci Cihan Harbi gibi basılmamış eserleri de vardır.

Tercüme. İlim Üzerine Müesses Terbiye (A. Lézan’dan, Konya 1926); Muhteşem Süleyman (Fairfax Downey’den, İstanbul 1936); Tepedelenli Ali Paşa (Gabriel Remérand’dan, İstanbul 1939); Avrupa’nın Siyasî Tarihi 1818-1819 (E. Rosiye’den, İstanbul 1943); Bir Garblı Gözüyle Müslümanlık (Laura Veccia Vaglieri’den, İstanbul 1946); Tarih Çiçekleri (P. Larousse’dan, İstanbul 1946); Rusya Tarihi (Esad Fuad Tugay’dan, İstanbul 1948); Allah’ın Kulu ve Resûlü Muhammed (Esad Fuad Tugay’dan, İstanbul 1965).

Neşir. Koçi Bey Risalesi’ni bir önsöz ilâvesi ve bazı değerlendirmelerle birlikte ilk defa Latin harfleriyle neşretmiştir (İstanbul 1939).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1989 yılında İstanbul’da basılan 2. cildinde, 297-298 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız. Bu madde en son 05.12.2022 tarihinde güncellenmiştir.