https://islamansiklopedisi.org.tr/alaca-cami
Ceotina’nın (Çehotina) sağ sahilinde inşa edilen caminin bânisi Hasan Nâzır Ağa’dır. Evliya Çelebi, mimarının Mimar Sinan’ın başhalifelerinden Ramazan Ağa olduğunu yazmakta ise de Mimar Sinan’ın bu isimde bir halifesi tanınmamaktadır. Cami, üç satırlık inşa kitâbesine göre 957 (1550) yılında yapılmıştır. 13,55 × 13,65 m. ebadında ve tek kubbeli olup son cemaat yeri üç kubbe ile örtülüdür. Minaresi, sağında yer alır ve biraz yüksekçedir. 1908’e kadar son cemaat yerinin önünde ahşap bir saçağın bulunduğu bilinmektedir. Kubbe, uçları bademli tromplara oturmakta ve kubbe kasnağında sekiz, duvarlarda on yedi pencere bulunmaktadır. Minber, mihrap ve sağ tarafta yer alan dört mermer direk üzerindeki müezzin mahfili mermer işçiliğinin zarif birer örneğidir. Orta büyüklükte bir yapı olmasına rağmen son cemaat duvarı üzerinde ve içeride bulunan ince kalem işleriyle ünlüdür. Caminin asıl şöhretini meydana getiren bu rûmî ve hatâyî kalem işleri, 1908’de Avusturyalılar tarafından tamir edilirken bozulmuş olmalarına rağmen hususiyetlerini muhafaza etmektedirler. Bu nakışlar son cemaat duvarını tamamen kaplamakta, cümle kapısının söve, kemer, kemer aynası ve üçgenleri ile mahfil kemerleri, pencere kemer ve aynaları, mihrap ve duvarlarda bol miktarda bulunmaktadır. Son cemaat duvarında Evliya Çelebi’nin 1074 (1663-64) tarihli iki satır hâtıra yazısı ve “müezzin Evliya” imzası hâlâ durmaktadır.
Avlunun ortasında, kaidesi helezonik yivli ve etrafı rûmîlerle süslü, üstü açık mermer şadırvan çanağı bulunmaktadır. Hazîrede camiyi yaptıran Hasan Nâzır Ağa’nın 960 (1553) tarihini taşıyan basit ve dört köşe kabir taşlı mezarı ile oğlu İbrâhim Bey’in dört sütun üzerinde kubbeli, tarihsiz açık türbesi de yer almaktadır.
BİBLİYOGRAFYA
Ayverdi, Avrupa’da Osmanlı Mimârî Eserleri II, s. 116-126.
A. Andrejević, Aladža džamija u Foča, Belgrad 1972.
Görseller
