ALMA ATA

Kazakça’da Almatı diye söylenen Alma Ata, Aladağ dizisinin kuzey eteklerinde, 650-950 m. yükseklikte kurulmuş olup nüfusu 1.068.000’dir (1985). Şimdiki yerleşim merkezi, Almatı denilen eski Kazak yerleşim yeri üzerinde bulunmaktadır. 1854’te Verniy adıyla bir Rus askerî kalesi olarak inşa edildi. 1867’de bölgede yeniden teşekkül eden Semireh askerî bölgesinin idare merkezi oldu. 1908’lerde Alma Ata’yı gezen Kazanlı Abdürreşid İbrâhim buranın Yedi Su vilâyetinin merkezi olduğunu, halkının tamamının müslümanlardan oluştuğunu yazmakta ve Slavlar’ı buraya yerleşmeye zorlayan Rusya’nın bölgede yaşayan göçebe Kazaklar’a da yerleşik hayata geçmeleri için baskı yaptığını belirtmektedir. 1917’ye kadar devam eden iç savaşlar sırasında da eski statüsünü korudu. 1927’de resmen Alma Ata adını alan şehir, Mayıs 1929’da Kazakistan’ın başşehri oldu.

1887 ve 1911’deki depremlerde büyük ölçüde hasar gören Alma Ata sonradan modern bir şekilde yeniden inşa edilmiş, 1930’da Türkistan-Sibirya demiryolunun bir istasyonu olduktan sonra endüstri merkezi haline gelmiştir. Aynı zamanda Kazakistan’ın kültür merkezi durumundaki Alma Ata’da 1934’te Kirov Devlet Üniversitesi, 1945’te Kazak İlimler Akademisi kurulmuştur. Kültür kurumları arasında, 2.600.000 kitap ihtiva eden Puşkin Devlet Kütüphanesi ile 145 ihtisas kütüphanesi ve altı müze bulunmaktadır. Aynı adı taşıyan Alma Ata eyaleti ise 10 Mart 1932’de Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağlı olarak kurulmuş olup yüzölçümü 104.700 km², nüfusu ise 1982’de 1.866.000 idi. Müslümanlar bu nüfusun yaklaşık % 50’sini teşkil etmektedir.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1989 yılında İstanbul’da basılan 2. cildinde, 505-506 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.