Arama - TDV İslâm Ansiklopedisi

CEVHER الجوهر
Kendi başına bulunan, değişmeyen, daima bir yüklemin konusu olup kendisi yüklem olmayan öz varlık anlamında mantık, felsefe ve kelâm terimi.

KARÎN القرين
İnsana refakat edip onu mânevî açıdan ve daha çok menfi olarak etkileyen görünmez varlık anlamında Kur’an terimi.

ONTOLOJİ

Varlığı varolması bakımından konu edinen, temel varlık kategorilerini ve ilkelerini araştıran, duyu ötesi varlıkların kanıtlanmasını amaç edinen felsefe dalı, varlık bilimi.bk. VÜCÛD الوجود

DEVİR الدور
Varlıkların Hak’tan gelişini ve O’na dönüşünü açıklayan tasavvufî bir görüş.

ÜMMEHÂT-i SÜFLİYYE الأمّهات السفليّة

Tabii varlıkların ilkesi sayılan dört madde için kullanılan felsefe terimi.bk. ANÂSIR-ı ERBAA العناصر الأربعة

SUKÛK الصکوك
Ticarî varlıklar üzerindeki şâyi hisseli mülkiyeti anlatan ve eşit değerde ihraç edilen finansal sertifikalar.

CİSİM الجسم
Üç boyutlu varlık anlamında ve genel olarak ruh veya nefis gibi mânevî varlıkların karşıtı olarak kullanılan felsefe terimi.

FELSEFE-i ÛLÂ الفلسفة الأولى
Teorik felsefenin varlığı varlık olarak ele alan, Tanrı ve diğer fizik ötesi varlıkları ve tabii ilimlerin ilkelerini araştıran bölümü; ilk felsefe, metafizik.

FEYİZ الفيض
Bütün bilgilerin ve varlıkların Allah’tan zuhur ve tecelli etmesi anlamında tasavvuf terimi.

İTTİHÂD الاتحاد

bk. HULÛL; VAHDET-i VÜCÛD

ŞEHÂDET ÂLEMİ عالم الشهادة
Duyularla idrak edilen varlıklar dünyası anlamında bir terim.

VAHDET-i VÜCÛD وحدة الوجود
Varlığın birliği ve varlıkta birlik anlamında bir tasavvuf terimi; bu bağlamda Tanrı, âlem ve insan ilişkilerini açıklayan düşünce sistemi.

GŪL الغول
Câhiliye Arapları’nda efsanevî bazı varlıklara verilen ad.

İLÂH الإله
Tapılmaya lâyık görülen yüce varlık.

İNTAK الإنطاق

Konuşma kabiliyetine sahip olmayan varlıklara insan gibi söz söyletme anlamında bir edebî sanat.bk. TEŞHİS التشخيص

TEVÂTU’ التواطؤ

Bir lafzın çeşitli tikel varlıklar arasındaki ortak anlamı eşit derecede ifade etmesi mânasında mantık terimi.bk. TEŞKÎK التشكيك

MÜCERREDÂT المجرّدات

Mekânda yer kaplamayan, görülemeyen, soyut varlıklar, algılanamayan şeyleri gösteren kavramlar için kullanılan felsefe ve mantık terimi.bk. MUFÂRİKĀT المفارقات

TEŞHİS التشخيص
Hayvanlara, bitkilere, cansız ve soyut varlıklara insanlara ait özellikler nisbet etme anlamında edebiyat terimi.

ALLAH الله
Kâinatı yaratan ve idare eden en yüce varlık.

İNÂDİYYE العناديّة

Nesnelerin ontolojik gerçekliğini inkâr eden ve bütün varlıkların hayalden ibaret olduğunu ileri süren bir grup sofiste verilen ad.bk. SÛFESTÂİYYE السوفسطائيّة