https://islamansiklopedisi.org.tr/beytulizze
Beytülizzenin mahiyeti hakkında kaynaklarda yeterli bilgi bulunmamakta, ancak Kur’an’ın Hz. Peygamber’e peyderpey nüzûlünden söz edilirken onun semâ-i dünyâda (yere en yakın gök) bir yer olduğu zikredilmektedir. Levh-i mahfûzda bulunduğu ifade edilen Kur’ân-ı Kerîm’in (el-Burûc 85/21-22) âyetleri ramazan ayında mübarek bir gecede (Kadir gecesi) buradan indirilmiştir (el-Bakara 2/185; ed-Duhân 44/2-3; el-Kadr 97/1). Bazı rivayetlerden bu indirilişin beytülizzeye olduğu anlaşılmakta olup buna göre nüzûlün bir başka safhası da âyet ve sûrelerin beytülizzeden Cebrâil aracılığı ile veya vasıtasız olarak şartlara ve ihtiyaçlara göre Hz. Peygamber’e peyderpey gönderilmesidir (el-İsrâ 17/106; el-Furkān 25/32).
İbn Abbas şöyle demiştir: “Kur’an ‘zikir makamı’ndan (levh-i mahfûz) alındı, dünya semasındaki beytülizzeye kondu. Cibrîl de onu Peygamber’e indirir ve ağır ağır okurdu” (bk. İbn Ebû Şeybe, VI, 144; Hâkim, II, 223). Hâkim bu rivayeti zikrettikten sonra isnadının sahih olduğunu kaydetmiş, Zerkeşî, Zehebî ve Süyûtî gibi bazı âlimler de beytülizzeden söz eden bu ve benzeri bazı rivayetler için aynı değerlendirmeyi yapmışlardır.
Beytülizze tasavvuf terimi olarak Hak’ta fâni olma halinde cem‘ makamına vâsıl olan kalp demektir (Tehânevî, I, 111).
BİBLİYOGRAFYA
İbn Ebû Şeybe, el-Muṣannef (nşr. Kemâl Yûsuf el-Hût), Beyrut 1409/1989, VI, 144.
Hâkim, el-Müstedrek, II, 222-223.
Kuşeyrî, Risâle (Uludağ), s. 158-159.
Ebû Şâme, el-Mürşidü’l-vecîz, s. 9-31.
Zehebî, Telḫîṣ (Hâkim, el-Müstedrek içinde), II, 223.
Zerkeşî, el-Burhân, I, 228-232.
Süyûtî, el-İtḳān (Ebü’l-Fazl), I, 116-121.
Zürkānî, Menâhilü’l-ʿirfân, Kahire 1372/1953, I, 37-40.
Tehânevî, Keşşâf, I, 111, 234.
