https://islamansiklopedisi.org.tr/deyrebi
1061’de (1651) doğdu. Ezher’de öğrenim gördü. Arapça ve İslâmî ilimler sahasında başta amcası Ali ed-Deyrebî, Muhammed el-Kalyûbî, Ebü’s-sürûr el-Meydânî, Ali eş-Şebrâmellisî, Mansûr et-Tûhî ve Burhâneddin el-Birmâvî olmak üzere çok sayıda hocadan ders aldı. 27 Şâban 1151’de (10 Aralık 1738) vefat etti.
Eserleri. Deyrebî, bir kısmı risâleler halinde olan çok sayıda eser telif etmiş olup (bk. Cebertî, I, 239-240) başlıcaları şunlardır:
1. Fetḥu’l-meliki’l-mecîd li-nefʿi’l-ʿabîd (Kahire 1280, 1287, 1288, 1296, 1298, 1316, 1318, 1323, 1324, 1334; Leknev 1291; Mekke 1316). Kitâbü’l-Mücerrebât veya Mücerrebâtü’d-Deyrebî adıyla da bilinen eserde çeşitli fizikî ve ruhî hastalıkların tedavisinde faydalı gördüğü âyetleri, sûreleri, duaları, ayrıca bitkileri ve ilâç formüllerini bir araya toplamış, bunlara bazı tılsımları da ilâve etmiştir. Müellif daha çok bu kitabı ile meşhur olmuştur.
2. Ġāyetü’l-maḳṣûd li-men yeteʿâṭa’l-ʿuḳūd (Bulak 1290; Kahire 1297, 1303, 1311, 1315, 1326). Nikâhla ilgili meselelerin incelendiği bir eserdir.
3. Ġāyetü’l-merâm fîmâ yeteʿallaḳ bi-enkiḥati’l-enâm. Yine nikâh konularını işlediği bu eserine bir de hâşiye yazmıştır.
4. Fetḥu’l-meliki’l-cevâd bi-teshîli ḳısmeti’t-terikât ʿalâ baʿżi’l-ʿibâd. Miras hukukuna dairdir.
5. Menâsikü’l-ḥac (son üç eserin yazma nüshaları için bk. Brockelmann, GAL, II, 421; Suppl., II, 445).
BİBLİYOGRAFYA
Cebertî, ʿAcâʾibü’l-âs̱âr, I, 239-241.
Abdülhay el-Kettânî, Fihrisü’l-fehâris, I, 411.
Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 172.
Îżâḥu’l-meknûn, I, 131, 252, 258; II, 140, 141, 142, 166, 173, 174, 253, 557.
Serkîs, Muʿcem, I, 898-899.
Brockelmann, GAL, II, 421; Suppl., II, 445.
Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, II, 30; XIII, 364.
Ziriklî, el-Aʿlâm, I, 181.
el-Ḳāmûsü’l-İslâmî, II, 419.
