EBHERÎ, Emînüddin - TDV İslâm Ansiklopedisi

EBHERÎ, Emînüddin

أمين الدين الأبهري
Müellif: CEVAT İZGİ
EBHERÎ, Emînüddin
Müellif: CEVAT İZGİ
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 1994
Erişim Tarihi: 08.10.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/ebheri-eminuddin
CEVAT İZGİ, "EBHERÎ, Emînüddin", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ebheri-eminuddin (08.10.2024).
Kopyalama metni

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Büyük bir ihtimalle 685 (1286) yılında Sivas’ta doğdu. Ünlü mantık, felsefe ve astronomi bilgini Esîrüddin el-Ebherî’nin torunudur ve muhtemelen bundan dolayı Sivâsî’den çok Ebherî nisbesiyle anılmaktadır. İlk tahsilini Sivas’ta yaptıktan sonra birçok Selçuklu medrese öğrencisi gibi o da Suriye’ye gidip orada okumuş, Dımaşk, Hama ve Halep’te bulunmuştur. Aynı zamanda ünlü bir tarih ve coğrafya bilgini olan Hama Meliki Ebü’l-Fidâ kendisine büyük değer vermiş ve himayesine alarak maaş bağlatmıştı. Ebherî’nin, melikin ölümü ve kendisinin de Hamalılar tarafından dine karşı lâubaliliğinden ötürü zındıklıkla suçlanması üzerine Halep’e gittiği ve orada bir yandan talebe okuturken bir yandan da tabip olarak görevlendirildiği bîmâristanda hastaları tedavi ettiği, ayrıca Şâfiî fıkhında otorite sayıldığı için dârüladlde davalara baktığı bilinmektedir; Dımaşk’ta bulunduğu dönem hakkında ise herhangi bir bilgi yoktur. Halep’e geldiğinin ertesi yılı kırk sekiz yaşında iken vefat etti.

Daha ziyade tıp, aritmetik, geometri ve astronomi alanlarında üne kavuşmuş olan Ebherî’nin astronomik gözlem aletlerinin yapımında da usta olduğu anlaşılmaktadır. İbn Hacer’in kaydettiğine göre devrin önde gelen âlimlerinden Adudüddin el-Îcî ile çeşitli konularda tartışmaları olmuştur.

Eserleri. 1. Fuṣûl kâfiye fî ḥisâbi’t-taḫt ve’l-mîl. Matematik alanındaki bu eser on fasıl halinde tertip edilmiştir.

2. Levâmiʿu’l-vesâʾil fî meṭâliʿi’r-resâʾil. Astronomideki gözlem aletlerini konu alan eser bir mukaddime, dört makale ve bir hâtimeden oluşmaktadır (bu iki eserin yazma nüshaları için bk. Brockelmann, I, 625; II, 273).


BİBLİYOGRAFYA

İbnü’l-Verdî, Tetimmetü’l-Muḫtaṣar fî aḫbâri’l-beşer (nşr. Ahmed Rif‘at el-Bedrâvî), Beyrut 1389/1970, II, 430.

, II, 323, 339-340.

, I, 184; IV, 25.

İbn Habîb el-Halebî, Teẕkiretü’n-nebîh fî eyyâmi’l-Manṣûr ve benîh (nşr. Muhammed M. Emîn – Saîd Abdülfettâh Âşûr), Kahire 1976-86, II, 242-243.

, III, 64-65.

, V, 333.

, I, 625; II, 273.

, s. 153.

Cevat İzgi, “Anadolu Beylikleri Devrinde Yetişen Bir Matematik, Astronomi ve Tıp Bilgini Sivaslı Ömeroğlu Abdurrahman (685-733/1286-1333)”, Millî Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri’ne (20-21 Mayıs 1991 Konya) sunulan basılmamış tebliğ.

D. Pingree, “Abharī Amīn-al-Dīn”, , I, 216.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1994 yılında İstanbul’da basılan 10. cildinde, 75 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER