https://islamansiklopedisi.org.tr/ebu-kebse
Fars asıllı olup Mekke’nin veya Devs kabilesinin Araplaşmış halkındandır. Adının Evs veya Seleme olduğu da rivayet edilir. Hz. Peygamber’in satın alıp hürriyetine kavuşturduğu otuz küsur köleden biri olan Ebû Kebşe’nin nasıl köle olduğu bilinmemektedir.
Ebû Kebşe Medine’ye hicret edince, daha önce Resûl-i Ekrem’i Kubâ’daki evinde birkaç gün misafir eden Medine eşrafından Külsûm b. Hidm’in evinde kaldı. Hz. Peygamber’le birlikte Bedir ve Uhud başta olmak üzere bütün gazvelere katıldı. İbn Hişâm’ın verdiği bilgiye göre Bedir Gazvesi’nde müslümanların sadece yetmiş devesi olduğundan Hz. Hamza, Zeyd b. Hârise ve Ebû Kebşe ile Hz. Peygamber’in Habeş asıllı âzatlı kölesi Enese (Üneyse) aynı deveye nöbetleşe binmişlerdir (es-Sîre, II, 264).
Hadis rivayet ettiğine dair kaynaklarda herhangi bir kayda rastlanmayan Ebû Kebşe, Hz. Ömer’in halife seçildiği gün (22 Cemâziyelâhir 13 / 23 Ağustos 634) vefat etmiştir. Ölüm tarihi 23 (643-44) olarak da zikredilmektedir.
Ashap arasında ayrıca Ebû Kebşe el-Enmârî el-Mezhicî adlı bir kişi bulunmakta olup onun Resûlullah ile Hz. Ebû Bekir’den rivayette bulunduğu bilinmektedir (İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, XII, 209). Enmârî’nin râvilerini Ebû Kebşe Süleym’in râvileri gibi gösteren İbn Abdülberr’in bu iki kişiyi birbirine karıştırdığı anlaşılmaktadır (el-İstîʿâb, II, 75). Tâbiîn muhaddisleri arasında da Ebû Kebşe künyesiyle bilinen iki kişi vardır. Bunlardan biri Ebü’d-Derdâ, Sevbân ve Abdullah b. Amr gibi sahâbîlerden hadis rivayet eden Ebû Kebşe es-Selûlî diğeri de Ebû Mûsâ el-Eş‘arî’den rivayette bulunan Ebû Kebşe es-Sedûsî el-Basrî’dir. Bunların Ebû Kebşe Süleym ile bir ilgisi yoktur.
Hz. Peygamber’in süt annesi Halîme’nin kocası ile anne tarafından dedesi olan ve kendisine çok benzediği rivayet edilen Vehb b. Abdümenâf’ın künyeleri de Ebû Kebşe idi. Kureyşli müşrikler Resûl-i Ekrem’e, bu kişilerle onun arasında ilgi kurmaları veya putperest Araplar’dan farklı bir inanışa sahip olan ve yıldıza tapan Ebû Kebşe el-Huzâî’ye benzetmeleri sebebiyle İbn Ebû Kebşe derlerdi.
BİBLİYOGRAFYA
İbn Hişâm, es-Sîre, II, 122, 264, 334.
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, III, 49.
İbn Hibbân, es̱-S̱iḳāt, II, 159-160.
Ebû Nuaym, Ḥilye, II, 20.
İbn Abdülber, el-İstîʿâb, II, 75; IV, 164-165.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, II, 448; VI, 261-262.
a.mlf., el-Kâmil, II, 312.
İbn Hacer, el-İṣâbe, II, 75; IV, 165.
a.mlf., Tehẕîbü’t-Tehẕîb, XII, 209.
Âmirî, Behcetü’l-meḥâfil ve buġyetü’l-emâs̱il (nşr. M. Sultan en-Nemnekânî), Kahire 1330-31, II, 150.
Mehmed Zihni, el-Hakāik, İstanbul 1310-11, I, 135.
