ESEDULLĀH-ı KİRMÂNÎ

İran’da Kirmanşah’ta doğdu. Aklâm-ı sitteyi aynı zamanda devrinin âlimlerinden olan Şeyh Muhammed-i Kirmânî’den meşkederek icâzetnâme aldı. Devhatü’l-küttâb’ın onu İbn Mukle’nin talebeleri arasında göstermesi doğru değildir. Hayatı hakkında pek az bilgi veren kaynaklar çok usta bir hattat olduğu, Anadolu’ya gelip yerleştiği ve ünlü Türk hattatı Ahmed Şemseddin Karahisârî’nin yetişmesinde rolü bulunduğu hususunda birleşirler. Nitekim Ahmed Karahisârî çok defa eserlerinin altına “min telâmîz-i Seyyid Esedullāh-ı Kirmânî” veya “min tilmîz-i Esedullāh-ı Kirmânî” şeklinde imza atarak hocasının adını zikretmiştir (bk. En‘am, TSMK, III. Ahmed, nr. 3654).

Esedullāh-ı Kirmânî Yâkūt el-Müsta‘sımî mektebine bağlı olmakla birlikte sanat bakımından ondan daha ileride bir hattattır. Öğrencisi olan Ahmed Karahisârî de onu aşmış, hatta kendi ekolünü kurarak Anadolu’da Yâkūt’un üslûbunu büyük bir maharetle temsil etmiştir.

Menâkıb-ı Hünerverân, hattatın nesta‘lik yazıyı küçük yaşında önce Ali Herevî’den (ö. 951/1544), daha sonra da Abdürrahîm-i Hârizmî’den öğrendiğini kaydederse de Kirmânî Ali Herevî’den önce yaşadığı için ondan ders alması mümkün görünmemektedir. İran ve Anadolu’da birçok hattatın yetişmesinde önemli rol oynayan Esedullāh-ı Kirmânî’nin yazılarında metanet ve keskinlik hâkimdir.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1995 yılında İstanbul’da basılan 11. cildinde, 370-371 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.