https://islamansiklopedisi.org.tr/havle-bint-ezver
Babası “Ezver” (eğri boyunlu) lakabıyla tanındığı için Havle bint Ezver diye bilinir. Kendisi gibi şair ve cengâver olan kardeşi sahâbî Dırâr b. Ezver ile beraber Suriye’de fetih hareketlerine katılarak kahramanlıklar göstermiştir.
Vâkıdî’ye nisbet edilen Fütûḥu’ş-Şâm adlı esere göre Havle, Ecnâdeyn Savaşı’ndan (13/634) önce Rumlar’la yapılan muharebelerden birinde Dırâr’ın esir düştüğünü öğrenince onu kurtarmaya gitti ve tek başına birçok Rum askerini öldürdü. Havle’nin bu kahramanlığını gören Hâlid b. Velîd, önde Havle olmak üzere beraberindeki süvari birliğiyle Verdân’ın emrindeki Rumlar’a karşı tekrar hücuma geçerek onlara ağır kayıplar verdirdi. Verdân’ın oğlu Hemdân’ı öldüren Dırâr’ı kurtarmak amacıyla Hâlid b. Velîd tarafından görevlendirilen Râfi‘ b. Umeyre’nin emrindeki süvari birliğinde Havle de bulunuyordu.
Havle, Sehûrâ Vak‘ası’nda Afrâ bint Gıfâr, Ümmü Ebân bint Atebe, Seleme bint Zirâ‘, Lübnâ bint Hâzim, Mezrûa bint Amlûk ve Seleme bint Nu‘mân gibi kadınlarla birlikte esir düştü. Havle’nin konuşmalarıyla harekete geçen esirler, ellerinde çadır direği ve kazıklarından başka silâh bulunmadığı halde cesaretle çarpıştılar. Hâlid b. Velîd, Dırâr b. Ezver ve beraberindekilerin de yardımıyla Rumlar’ın elinden kurtulmayı başardılar. Vâkıdî’nin rivayetine göre kadınlar bu olayda otuz Rum süvariyi öldürmüşlerdi (Fütûḥu’ş-Şâm, I, 53).
Fütûḥu’ş-Şâm dışındaki ilk kaynaklarda adına rastlanmayan ve hayatının daha sonraki yılları hakkında bilgi bulunmayan Havle’nin Hz. Osman’ın hilâfetinin (644-656) sonlarında öldüğü tahmin edilmektedir. Havle, kuvveti ve cesareti yanında güzel ve fasih konuşan bir şair olarak da meşhurdu. Katıldığı savaşlarla ilgili şiirler söylediği gibi ayrıca kardeşi Dırâr için şiir yazmıştır. Fikrî el-Cezzâr, Vâkıdî’ye nisbetinin kesinlikle doğru olmadığını söylediği Fütûḥu’ş-Şâm’dan başka kaynaklarda adının zikredilmemesinden dolayı Havle’nin hayalî bir şahsiyet olduğunu ileri sürer. Ahmed Şevkī el-Fencerî, Ḫavle bint el-Ezver eṣ-ṣaḥâbiyyetü’l-fârise (Küveyt 1395/1975) adıyla bir tiyatro eseri yazmıştır.
BİBLİYOGRAFYA
Vâkıdî, Fütûḥu’ş-Şâm, Bulak 1878, I, 45-48, 52-55, 57.
Mehmed Zihni, Meşâhîrü’n-nisâ, İstanbul 1296, I, 408-409.
Kerem el-Bustânî, en-Nisâʾü’l-ʿArabiyyât, Beyrut 1988, s. 188-190.
Kehhâle, Aʿlâmü’n-nisâʾ, I, 374-380.
Ziriklî, el-Aʿlâm (Fethullah), II, 325.
Ahmed Süveyd, Nisâʾün şehîrât min târîḫinâ, Beyrut 1405/1985, s. 44-50.
Hâirî, Terâcimü aʿlâmi’n-nisâʾ, Beyrut 1407/1987, II, 63.
Cezzâr, Medâḫilü’l-müʾellifîn, I, 458.
Nevzat Âşık, “Dırâr b. Ezver”, DİA, IX, 276.
