https://islamansiklopedisi.org.tr/heft-asuman
Mevlevî Âgā Ahmed Ali 1255’te (1839) Bengladeş’in Dakka şehrinde doğdu. 1862 yılında Kalküta’da Medrese-i Ahmediyye adlı bir eğitim kurumu açtı ve hayatının sonuna kadar burada çalıştı. Âgā Ahmed Ali, 1869’da yazmaya başladığı Heft Âsumân’ı bir önsöz (evc), yedi bölüm (heft âsumân) ve bir hâtime (ufk) şeklinde planlamış, ancak sadece önsözle birinci bölümünü telif edebilmiştir. Bu kısımlardan, müellifin mesnevileri yazılmış oldukları aruz kalıplarına göre yedi bölüm halinde ele almak istediği anlaşılmaktadır. Eserin önsözünde müellif, mesnevi türü ve en eski mesnevi şairleriyle bunların önderi olarak kabul ettiği Nizâmî üzerinde durmuş, birinci bölümde Nizâmî’nin Maḫzenü’l-esrâr’ının vezni olan “serî” bahrinde mesnevi yazan yetmiş sekiz şairi ve bunların eserlerini tanıtmıştır. Heft Âsumân, H. Blochmann tarafından The Haft Āsmān or History of Masnavi of Persians (Kalküta 1873) adıyla Bibliotheca India serisi içerisinde yayımlanmıştır.
Âgā Ahmed Ali’nin diğer eserleri de şunlardır: 1. Müʾeyyid-i Burhân (Kalküta 1865). Gālib Mirza Esedullah’ın Burhân-ı Ḳāṭıʿ adlı Farsça sözlüğe yönelttiği tenkitlere cevap mahiyetinde bir eserdir. 2. Şemşîr-i Tîzter (Kalküta 1868). Gālib Mirza’nın Müʾeyyid-i Burhân’a Tîġ-i Tîz adıyla yazdığı Urduca reddiyeye cevaptır. 3. Risâle-i Terâne. Rubâî türü hakkında bilgi veren eser Blochmann tarafından açıklayıcı notlarla birlikte neşredilmiştir (Kalküta 1867). 4. Risâle-i İştiḳāḳ (Kalküta 1872). Başlangıç seviyesinde Farsça bir gramer kitabıdır.
BİBLİYOGRAFYA
Storey, Persian Literature, I/2, s. 905-906.
Ahmed Gülçîn-i Meânî, Târîḫ-i Teẕkirehâ-yı Fârsî, Tahran 1350, II, 408-410.
Şehriyâr-ı Nakvî, Ferhengnüvîsî der Hind u Pâkistân, Tahran 1962, s. 141, 144.
Muslims in India: A Biographical Dictionary (ed. Naresh Kumar Jain), New Delhi 1979, I, 56.
