İLLİYYET
Her hadisenin bir sebebi olduğunu ifade eden felsefe ve kelâm terimi.
SEBEP
Varlığı ve yokluğu şer‘î hükmün varlığına ve yokluğuna alâmet kılınan durum, nitelik anlamında fıkıh usulü terimi.
İLLET
Hükmün amacını genellikle gerçekleştirdiği kabul edilen açık ve istikrarlı vasıf anlamında fıkıh usulü terimi.
HAKÎM
Allah’ın isimlerinden (esmâ-i hüsnâ) biri.
FELSEFE
Varlık, bilgi ve değerler alanıyla ilgili problemleri akılcı, tenkitçi yöntemlerle inceleyen ve temellendiren sistemli fikrî faaliyetler bütünü.
TA‘DÎL ve TECVÎR
Allah’ın mutlak adalet sahibi oluşunun insanlara yönelik fiillerinde bir sınırlama getirip getirmediği tartışmalarını ifade eden kelâm terimi.
ADL
Kelâm, tasavvuf ve hadis alanlarında farklı anlamlarda kullanılan bir terim.
ŞER
Allah’ın emri ve insanın selim fıtratıyla bağdaşmayan kötü ve zararlı şey anlamında bir kelâm terimi.
HAYIR
MAKĀSIDÜ’ş-ŞERÎA
Genelde dinin, özelde ibadetler ve hukuk alanındaki dinî hükümlerin gayeleri anlamında bir tabir.
Karşıtı
ABES
Dünya ve âhirette bir işe yaramayan, maddî ve mânevî bir fayda sağlamayan söz, iş ve davranış.
YARATMA
HÜSÜN ve KUBUH
İyilikle kötülüğün mahiyetine ve ölçüsüne ilişkin tartışmalara konu olan kelâm, ahlâk ve fıkıh usulü terimi.
FİLOZOF
Varlık, bilgi, dil ve değerler alanıyla ilgili problemleri akılcı ve tenkitçi bir yaklaşımla ele alıp temellendirmeye çalışan düşünce adamı.
İSBÂT-ı VÂCİB
Allah’ın varlığını kanıtlama anlamında kelâm ve felsefe terimi.
NİZAM
Kâinatın yapısında bir düzen ve bilinçli tasarımın bulunduğunu ifade eden terim.
SIR
KEŞF
Aklın ve duyuların yetersiz kaldığı ilâhiyyât konularında doğrudan bilgi edinme yolu anlamında bir tasavvuf terimi.
MÂRİFET
Allah ve O’nun sıfatları, fiilleri, isimleri ve tecellileri hakkında mânevî tecrübeyle doğrudan elde edilen bilgi anlamında bir tasavvuf terimi.
HİKMETÜ’l-İŞRÂK
İşrâkıyye ekolünün kurucusu Şehâbeddin es-Sühreverdî el-Maktûl’ün (ö. 587/1191) en önemli eseri.
el-HİKEMÜ’l-ATÂİYYE
Şâzeliyye şeyhlerinden İbn Atâullah el-İskenderî’nin (ö. 709/1309) sözlerini ihtiva eden eseri.