ÎSÂ b. ÖMER es-SEKAFÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi

ÎSÂ b. ÖMER es-SEKAFÎ

عيسى بن عمر الثقفي
Müellif: HÜSEYİN TURAL
ÎSÂ b. ÖMER es-SEKAFÎ
Müellif: HÜSEYİN TURAL
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 2000
Erişim Tarihi: 10.10.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/isa-b-omer-es-sekafi
HÜSEYİN TURAL, "ÎSÂ b. ÖMER es-SEKAFÎ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/isa-b-omer-es-sekafi (10.10.2024).
Kopyalama metni

Muhtemelen Basra’da doğdu. Hâlid b. Velîd’in âzatlı kölesidir. Basra’da Sakīf kabilesi içinde yaşadığı için Sekafî nisbesiyle anılır. Abdullah b. Ebû İshak, İbn Kesîr ve İbn Muhaysın’dan kıraat okudu. Hasan-ı Basrî, Accâc b. Rü’be’den hadis rivayet etti. Basra nahiv mektebinin kurucularından Ebû Amr b. Alâ’yı bazı kaynaklar hocaları, diğer bazıları da talebeleri arasında sayar.

Ensâb ve ahbâr konularında da bilgi sahibi olan Îsâ b. Ömer’in fasih Arapça ile konuştuğu, işlek olmayan unutulmuş (garîb) kelimelere fazlaca yer verdiği, bu yüzden sözlerinin anlaşılmadığı kaydedilir. Biyografisini veren bazı kaynaklarda onun bu sunî üslûbu ve kullandığı garîb kelimelerle ilgili örnekler zikredilir.

Ahmed b. Mûsâ el-Lü’lüî, Hârûn b. Mûsâ en-Nahvî, Sehl b. Yûsuf, Ubeyd b. Akīl en-Nahvî gibi şahsiyetler ondan kıraat rivayet ederken Hammâd b. Seleme, Halîl b. Ahmed, Halef el-Ahmer, Kutrub, Ebû Ubeyde et-Teymî ve Asmaî gibi dil âlimleri talebeleri arasında yer almış, Sîvebeyhi onunla uzun süre beraber olmuş ve kendisinden çok faydalanmıştır.

Îsâ b. Ömer’in çoğunluğun kullandığı dili esas alarak ilk nahiv kitabını yazdığı, bu eserinde o zamana kadar yapılmış çalışmaları tertip, tasnif ve ıslah ettiği, çoğunluğun kullanışı dışında kalan kullanışları “lugat” olarak adlandırdığı kaydedilir. Sîbeveyhi gibi âlimler çalışmalarında onun bu metodunu esas almışlardır. Nahiv ilmine dair yetmiş küsur eser yazdığı rivayet edilen Îsâ b. Ömer’in kaynaklarda sadece el-Câmiʿ ve el-İkmâl (el-Mükmil) adlı iki kitabının ismi geçmekte olup talebesi Halîl bu iki eseri bir beytinde övmüştür. Bazı kaynaklarda Sîbeveyhi’nin el-İkmâl’e ilâveler yapmak suretiyle eseri genişleterek kendisine nisbet ettiği ileri sürülmüşse de Sabâh Abbas es-Sâlim bunun doğru olmadığını söylemektedir (ʿÎsâ b. ʿÖmer es̱-S̱eḳafî, s. 50-57).


BİBLİYOGRAFYA

Ebü’t-Tayyib el-Lugavî, Merâtibü’n-naḥviyyîn (nşr. M. Ebü’l-Fazl), Kahire 1375/1955, s. 21.

Ebû Saîd es-Sîrâfî, Aḫbârü’n-naḥviyyîne’l-Baṣriyyîn (nşr. F. Krenkow), Cezayir 1936, s. 31-33.

Ebû Bekir ez-Zübeydî, Ṭabaḳātü’n-naḥviyyîn ve’l-luġaviyyîn (nşr. M. Ebü’l-Fazl), Kahire 1973, s. 41-45.

, s. 68-69.

Kemâleddin el-Enbârî, Nüzhetü’l-elibbâʾ (nşr. İbrâhim es-Sâmerrâî), Zerkā/Ürdün 1405/1985, s. 28-30.

, XVI, 146-150.

, II, 374-377.

, III, 154-156.

, I, 96-97; , I, 158.

Sabâh Abbas es-Sâlim, ʿÎsâ b. ʿÖmer es̱-S̱eḳafî, Beyrut 1395/1975.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2000 yılında İstanbul’da basılan 22. cildinde, 485 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER