MAHKEME
KĀDILKUDÂT
İslâm devletlerinde yargı sisteminin başında bulunan görevliye verilen unvan.
KAZASKER
İslâm tarihinde askerler arasındaki davalara bakan ordu kadısı, Osmanlılar’da Dîvân-ı Hümâyun’un üyesi, yargı ve eğitim teşkilâtının sorumlusu.
İSTANBUL KADILIĞI
Osmanlı döneminde İstanbul’un hukukî, beledî, asayiş ve kısmen idarî işlerine bakan kaza teşkilâtı.
MEVLEVİYET
Osmanlı ilmiye teşkilâtında yüksek dereceli kadılıklar için kullanılan bir terim.
NÂİB
İslâm devletlerinde hükümdar, vali, kadı gibi devlet ricâlinin vekili, temsilci veya yardımcısı.
EDEBÜ’l-KĀDÎ
İslâm muhakeme hukukunun ve bu alanda yazılan eserlerin genel adı.
DÂVA
Bir hakkın mahkeme yoluyla talep edilmesi anlamında kullanılan hukuk terimi.
FAKİH
Din bilgini, fıkıh âlimi.
KAZA
Osmanlılar’da kadının yetki alanını ifade eden idarî birim.
BİLÂD-ı SELÂSE
İstanbul ile kullanıldığında Galata, Üsküdar ve Eyüp, bazan tek başına kullanıldığında ise İstanbul, Bursa ve Edirne kadılıklarını ifade eden bir tabir.
BAB MAHKEMESİ
Osmanlı Devleti’nde büyük şehir kadılarının yardımcısı olan nâiblerin başkanlık yaptığı mahkeme.
MEZÂLİM
İslâm devletlerinde en yüksek idarî-adlî yargı ve denetleme kurumu.
KAZÂ
Yargılama hukuku ve yargı kararı anlamında fıkıh terimi.
MEDRESETÜ’l-KUDÂT
Şer‘î mahkemelere hâkim yetiştirmek üzere şeyhülislâmlığa bağlı olarak kurulan hukuk medresesi.