MARTINI, Raymundus

İspanya’nın kuzeydoğusundaki Subirats’ta doğdu ve Dominiken misyoner-rahibi olarak yetişti; bu arada iyi derecede Arapça ve İbrânîce öğrendi. 1250 yılında kendisine, görevlerini başarıyla gerçekleştirip İslâm’a karşı daha iyi mücadele edebilmeleri için misyoner-rahiplere müslüman dillerinin öğretilmesi gerektiğine inanan tarikat liderleri tarafından bu amaçla araştırma ve çalışma yapma görevi verildi. Bunun üzerine o sırada hıristiyanlarla iyi ilişkiler içinde olan ve topraklarında faaliyet göstermelerine, konsolosluklar açmalarına izin veren Hafsîler’in yönetimindeki Tunus’a gitti ve burada misyonerler için bir Arapça okulu açtı. 1264’te yahudilerin elindeki mevcut kitapları incelemek için kurulan komisyona üye seçildi. 1270’te Fransa Kralı IX. Louis’nin Tunus’a karşı başlattığı VIII. Haçlı Seferi’nde kraliyet danışmanı olarak görev aldı. 1281’de Barcelona’daki İbrânîce okuluna öğretmen tayin edildi ve üç yıl sonra bu şehirde öldü. Arapça, İbrânîce, Keldânîce, Grekçe ve Latince bilen Martini, Tevrat ve diğer yahudi kutsal kaynakları ile Kur’an üzerine incelemeler yaptı. Ṣaḥîḥ-i Buḫârî ve Ṣaḥîḥ-i Müslim’e, İslâm düşüncesine, özellikle İslâm felsefesine ve kelâma vâkıf olan Martini İbn Sînâ, Gazzâlî, İbn Rüşd ve Fahreddin er-Râzî gibi âlim ve filozofların eserlerini incelemiş, onlardan etkilenmiş ve bazı görüşlerini temellendirmede bu eserlerden faydalanmıştır.

Eserleri. 1. Pugio Fidei adversus Mauros et Judaeus. 1278 yılında Latince ve İbrânîce olarak kaleme alınan eser hıristiyan akaidinin savunmasıdır ve Dominiken tarikatı üyeleri için bir el kitabı mahiyetinde hazırlanmıştır. Özellikle yahudilerin Hz. Îsâ’nın mesîhliğine ve teslîs inancına yönelttikleri eleştirilere karşı bir savunma olan çalışmada Ahd-i Atîk başta olmak üzere Mişna ve Midraş gibi yahudi kaynaklarından pasajlar aktarılarak hıristiyan görüşleri temellendirilmeye çalışılmıştır. Bunların dışında İslâm kaynaklarına da başvurulmuş ve Meryem’in peygamberî karakterine delil olması için bazı âyetlere dayanıldığı gibi Meryem’den ve Hz. Îsâ’dan bahseden hadislere de yer verilmiştir. Bazı bölümlerde ise Allah-âlem ilişkisi, âhiret ve nefsin ölümsüzlüğü gibi metafizik konularına temas edilerek bu çerçevede İbn Sînâ’nın el-İşârât ve’t-tenbîhât’ı, Gazzâlî’nin el-Münḳıẕ mine’ḍ-ḍalâl’i, Tehâfütü’l-felâsife’si, Mişkâtü’l-envâr’ı ve Mîzânü’l-ʿamel’i, İbn Rüşd’ün Tehâfütü Tehâfüti’l-felâsife’si ve Fahreddin er-Râzî’nin el-Mebâḥis̱ü’l-meşriḳıyye’sinden temel referans kitapları olarak faydalanılmıştır. Eser ilk defa Joseph de Voisin’in mukaddimesi ve notlarıyla birlikte neşredilmiş (Paris 1651), daha sonra J. B. Carpzov tarafından ilâvelerle birlikte tekrar basılmıştır (Leipzig 1687).

2. Explanatio symboli apostolorum ad edita fidelium institutionem. Resullerin görevleri hakkında olan eseri James March yayımlamıştır (Barcelona 1908).

3. Sûretün muʿârıża li’l-Ḳurʾân. Adından, Kur’an’daki bir sûrenin benzerinin ortaya konulmasına çalışıldığı anlaşılan eser günümüze ulaşmamıştır (Abdurrahman Bedevî, s. 214-215).

4. Capistrum Judaeorum. Yahudilik’le ilgili olup zamanımıza intikal etmemiştir.

Bunların dışında Martini’ye bazı kitaplar atfedilmekteyse de bunların ona aidiyeti şüphelidir (New Catholic Encyclopedia, XII, 104).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2003 yılında Ankara’da basılan 28. cildinde, 64 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.