https://islamansiklopedisi.org.tr/merdavi-yusuf-b-muhammed
Yaklaşık 700 (1301) yılında Dımaşk’ta doğdu. Ebû Bekir İbn Abdüddâim, Kādılkudât Takıyyüddin Süleyman b. Hamza, Şemseddin İbn Müsellem, Fâtıma bint Abdurrahman el-Ferrâ, Hediyye bint Asker ve Necmeddin el-Kuhfâzî gibi hocalardan hadis, fıkıh, usul ve Arap diliyle ilgili dersler aldı. Tahsilini tamamladıktan sonra el-Câmiu’l-Muzafferî’de ders okuttu ve fetva vermeye başladı. Talebeleri arasında damadı Şemseddin İbn Müflih’in adı anılmaktadır. Kadı Alâeddin İbnü’l-Müneccâ’nın Ramazan 750’de (Kasım 1349) ölümü üzerine Şam Hanbelî kadısı (kādılkudât) oldu ve bu görevini Ramazan 767 (Mayıs 1366) tarihine kadar sürdürdü. Öğrencilere karşı yumuşak, idarecilere karşı sert tavırlarıyla tanınan Merdâvî’nin giyim kuşam gibi bazı hususlarda sıra dışı davranışlar sergilediği kaydedilir. Merdâvî 8 Rebîülevvel 769’da (2 Kasım 1367) Sâlihiye’de vefat etti ve Kāsiyûn Mezarlığı’nda Muvaffakuddin İbn Kudâme’nin türbesine gömüldü.
Eserleri. 1. el-Vâżıḥu’l-celî fî naḳżi ḥükmi İbn Ḳāḍi’l-Cebel el-Ḥanbelî. Merdâvî bu eserini, Hanbelî âlimi İbn Kādi’l-Cebel’in el-Münâḳale ve’l-istibdâl bi’l-evḳāf adlı eserinde belirttiği, harap olmamış vakıfların satılamayacağına dair görüşlerine reddiye olarak yazmış ve herhangi bir maslahat sebebiyle vakfın satışının câiz olacağını savunmuştur (nşr. Muhammed Süleyman el-Eşkar, Küveyt 1409/1989; Mecmûʿ fi’l-münâḳale ve’l-istibdâl bi’l-evḳāf içinde).
2. Kifâyetü’l-müstaḳniʿ fî edilleti’l-Muḳniʿ. İbn Kudâme’nin el-Muḳniʿinin şerhi niteliğinde olan eser kaynaklarda Eḥâdîs̱ü’l-aḥkâm, Muḫtaṣaru Eḥâdîs̱i’l-aḥkâm ve el-İntiṣâr adlarıyla da anılmaktadır (nşr. Abdullah b. Muhammed b. Âyid ez-Zehrânî [yüksek lisans tezi, I-III, 1411/1990], Câmiatü Ümmi’l-kurâ külliyyetü’ş-şerîa, Mekke).
BİBLİYOGRAFYA
Yûsuf b. Muhammed el-Merdâvî, el-Vâżıḥu’l-celî fî naḳżi ḥükmi İbn Ḳāḍi’l-Cebel el-Ḥanbelî (Mecmûʿ fi’l-münâḳale ve’l-istibdâl bi’l-evḳāf içinde, nşr. M. Süleyman el-Eşkar), Küveyt 1409/1989, s. 125-136.
İbn Kādi’l-Cebel, el-Münâḳale ve’l-istibdâl bi’l-evḳāf (a.e. içinde), s. 47-48.
Zehebî, el-Muʿcemü’l-muḫtaṣ (nşr. M. Habîb el-Hîle), Tâif 1408/1988, s. 301.
İbn Hacer, ed-Dürerü’l-kâmine, IV, 470.
İbnü’l-Irâkī, eẕ-Ẕeyl ʿale’l-ʿİber (nşr. Sâlih Mehdî Abbas), Beyrut 1409/1989, I, 100, 193, 244-245; II, 294-295.
Burhâneddin İbn Müflih, el-Maḳṣadü’l-erşed (nşr. Abdurrahman b. Süleyman el-Useymîn), Riyad 1410/1990, III, 145-147.
Sehâvî, eḍ-Ḍavʾü’l-lâmiʿ, X, 332.
Nuaymî, ed-Dâris fî târîḫi’l-medâris (nşr. Ca‘fer el-Hasenî), Dımaşk 1370/1951, II, 42-43.
Ebü’l-Yümn el-Uleymî, el-Menhecü’l-aḥmed (nşr. Abdülkādir el-Arnaût – Hasan İsmâil Merve), Beyrut 1997, V, 128-130.
a.mlf., ed-Dürrü’l-münaḍḍad fî ẕikri aṣḥâbi’l-İmâm Aḥmed (nşr. Abdurrahman b. Süleyman el-Useymîn), Kahire 1412/1992, II, 542.
Şemseddin İbn Tolun, el-Ḳalâʾidü’l-cevheriyye fî târîḫi’ṣ-Ṣâliḥiyye (nşr. M. Ahmed Dehmân), Dımaşk 1401/1981, II, 494-496.
İbn Humeyd, es-Süḥubü’l-vâbile ʿalâ ḍarâʾiḥi’l-Ḥanâbile (nşr. Bekir b. Abdullah Ebû Zeyd – Abdurrahman b. Süleyman el-Useymîn), Beyrut 1416/1996, III, 1177-1179.
