NECCÂR, Muhammed Ali

20 Aralık 1895’te Mısır’ın Buhayre vilâyetine (muhafaza) bağlı Îtâyilbârûd kazasının Muînâ köyünde doğdu. İlk eğitimini burada aldı. Babasının Ezher’e hoca olarak tayin edilmesi üzerine ailesiyle birlikte Kahire’ye gitti. Kur’ân-ı Kerîm hıfzını tamamladıktan sonra 1908’de Ezher’e kaydoldu. Buradaki öğrenimini 1925’te tamamladı ve 1926’da Zekāzîḳ’taki Ma‘hedü’l-Ezher’e İslâm tarihi hocası tayin edildi. Ardından Kahire’ye nakledilerek Külliyyetü’l-lugati’l-Arabiyye’de ders verdi ve 1960 yılında emekli oluncaya kadar burada çalıştı. 1956’da Kahire Mecmau’l-lugati’l-Arabiyye’ye üye seçilen Muhammed Ali, üniversite hocalığının yanı sıra sözlük çalışmaları ile Arap dili ve edebiyatına dair araştırmalar yaptı, çeşitli komisyonlarda görev aldı. 1965 yılında Bağdat’ta gerçekleştirilen Mecmau’l-lugati’l-Arabiyye toplantısından dönerken uçağa bineceği esnada vefat etti.

Eserleri. A) Telif. 1. Luġaviyyât. Müellifin Arap dili ve edebiyatı hakkındaki yazılarından oluşmaktadır (Kahire 1950, 1986).

2. Muḥâḍarât ʿani’l-aḫṭâʾi’l-luġaviyyeti’ş-şâʾiʿa (I-II, baskı yeri yok, 1959-1960]). Dirâsâtü’l-Arabiyye ve’l-lugaviyye bölümünde verdiği derslerin notlarıdır.

B) Tahkik. 1. Tâceddin es-Sübkî, Muʿîdü’n-niʿam ve mübîdü’n-niḳam (Ebû Zeyd Şelebî ve Muhammed Ebü’l-Uyûn ile birlikte; Kahire 1948, 1993).

2. İbn Cinnî, el-Ḫaṣâʾiṣ (I-III, Kahire 1371-1376/1952-1956; Beyrut 1983).

3. Yahyâ b. Ziyâd el-Ferrâ, Meʿâni’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm ve iʿrâbuh (Ahmed Yûsuf Necâtî ile birlikte, I-II, Kahire 1955, 1966, 2001; Beyrut, ts.). III. cilt Abdülfettâh İsmâil Şelebî ve Ali Necdî Nâsıf tarafından tahkik edilmiştir.

4. Kādî Abdülcebbâr, el-Muġnî (XI. cilt, Abdülhalîm en-Neccâr ile birlikte, Kahire 1385/1965).

5. Fîrûzâbâdî, Beṣâʾiru ẕevi’t-temyîz fî leṭâʾifi’l-kitâbi’l-ʿazîz (I-VI, Kahire 1964-1973; Beyrut, ts.; V ve VI. ciltleri Abdülalîm et-Tahâvî tarafından tahkik edilmiştir).

6. İbn Sîde, el-Muḥkem ve’l-muḥîṭü’l-aʿẓam (Kahire 1393/1973; Neccâr eserin VII. cildinin tahkikini yapmıştır).

C) Gözden geçirdiği tahkikler. 1. Mufaddal b. Seleme, el-Fâḫir fi’l-ems̱âl (nşr. Abdülalîm et-Tahâvî, Kahire 1380/1960).

2. Muhyiddin b. Abdüzzâhir, Teşrîfü’l-eyyâm ve’l-ʿuṣûr fî sîreti’l-Meliki’l-Manṣûr (nşr. Murâd Kâmil, Kahire 1961).

3. İbn Hacer el-Askalânî, Tebṣîrü’l-müntebih bi-taḥrîri’l-müştebih (nşr. Ali Muhammed el-Bicâvî, Kahire 1383-1386/1964-1967).

4. Ebû Ali el-Fârisî, el-Ḥücce fî ʿilleti’l-ḳırâʾati’s-sebʿ (nşr. Ali Necdî Nâsıf – Abdülhalîm en-Neccâr – Abdülfettâh Şiblî, Kahire [1964]).

5. Muhammed b. Ahmed el-Ezherî, Tehẕîbü’l-luġa (nşr. Abdüsselâm Muhammed Hârûn, Kahire 1964-1967).

Muhammed Ali, Mecmau’l-lugati’l-Arabiyye tarafından neşredilen el-Muʿcemü’l-vasîṭ, el-Muʿcemü’l-kebîr ve Muʿcemü elfâẓi’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm’i hazırlayan komisyonda yer almıştır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2006 yılında İstanbul’da basılan 32. cildinde, 482 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.