P’U SHOU-KENG

Muhtemelen XIII. yüzyılın başlarında doğdu. Adının başındaki “P’u” Arapça “ebû” (baba) kelimesinden gelmektedir. P’u Shou-keng’in ailesinin kökeni konusunda üç farklı görüş bulunmaktadır. İlk görüş, onun Çinlileşmiş Orta Asyalı ve muhtemelen Uygur bir ailenin çocuğu olduğu, Sung hânedanının ilk dönemlerinde ailece önemli deniz ticaret limanı olan Ch’üan-chou’ya göç ettikleri şeklindedir. Diğer bir görüşe göre atalarından P’u Lo-e, 986’daki karışıklıklardan sonra Güneydoğu Asya’daki Hainan’dan Champa’ya gelmiş, ardından P’u Kai-tzung aileyi Ch’üan-chou’ya götürmüştür. Onun Kuang-chou’da yerleşmiş Güney Arabistanlı bir aileye mensup olduğunu söyleyenler de vardır.

Fu-chien ve Kanton (Kuang-tung) eyaletlerindeki deniz tâcirlerinden olan P’u Shou-keng 1245’li yıllarda Ch’üan eyaleti deniz ticareti yöneticiliğine tayin edildi. Bu görevi Sung hânedanının çöküşüne kadar sürdürdü. 1274’te Güney Sung hânedanının başkenti Hang-chou Moğollar’ın eline geçince Moğollar, P’u Shou-keng ve kardeşlerinin Güneydoğu Çin’in ticaret hayatındaki önemli yerinin farkına vararak kendisine iş birliği teklif ettiler. Denizciliği ve ticareti bilmeyen Moğollar, Çin’i işgal edip kendilerine bağlı Yüan hânedanını kurmalarının ardından denizcilik ve deniz ticaretiyle ilgili işlerin sorumluluğunu ona verdiler. P’u Shou-keng daha sonra Chiang-hsi eyaleti vali yardımcısı, 1281’de Fu-chien eyalet yönetiminin özel danışmanı oldu. Muhtemelen aynı yıl öldü. P’u Shou-keng, Moğollar’ın denizcilik ve ticaretle tanışmalarını sağladı ve onların deniz aşırı ülkeleri istilâ politikalarının temellerini oluşturdu. Champa ve Maabar gibi ülkeler onun ticaret teklifini kabul ettiler. Moğol imparatorunun onun yönlendirmesiyle okyanusa dayanıklı 200 gemi yapılmasını emrettiği ve 1281 yılında bunların ellisinin bitirilmiş olduğu kaydedilir.

P’u Shou-keng ve ailesi kendilerini İslâmiyet’e hizmet etmeye adamış, P’u Shou-keng’ın oğlu Ch’üan-chou’da cami inşa edilmesi için büyük maddî katkılarda bulunmuştur. Bu devirde Ch’üan-chou Limanı müslüman tüccarlar için önemli bir ticaret merkezi olmuştur. P’u ailesi sayesinde Ortadoğu’dan gelen ticaret gemilerinin son durağı olan Fu-chien camilerle donatılmıştır. Yüan hânedanı döneminde dış ticaretin yarısından fazlası Ch’üan-chou’da müslümanların kontrolüne girmiş ve bunda P’u Shou-keng ve ailesinin büyük rolü olmuştur. P’u ailesinin etkinliği 1368’de Yüan hânedanının yıkılıp yerine Ming İmparatorluğu’nun kurulmasıyla birlikte giderek azalmıştır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2007 yılında İstanbul’da basılan 34. cildinde, 362 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.