TEYM b. MÜRRE (Benî Teym b. Mürre)

Kureyş’ten Mürre’nin Kilâb ve Yakaza gibi kollarından biri olup nesebi Teym b. Mürre b. Kâ‘b b. Lüey b. Gālib b. Fihr b. Mâlik b. Nadr b. Kinâne b. Huzeyme b. Müdrike b. İlyâs b. Mudar yoluyla Adnân’a kadar ulaşır. Kabile, Teym b. Mürre’nin Sa‘d adlı oğlundan Kâ‘b b. Sa‘d ve Hârise b. Sa‘d kolları vasıtasıyla devam etmiştir.

Teym b. Mürre, İslâm’dan önce Mekkeli Araplar’ın yaptığı anlaşmalara (hilf) katıldı. Kâbe görevlerinin taksimi hususunda yapılan Hilfü’l-mutayyebîn’de Abdüddâroğulları’na karşı diğer üç kabileyle (Benî Esed, Benî Zühre, Benî Hâris b. Fihr) birlikte Abdümenâfoğulları’nın yanında yer aldı. Mekke’de haksızlığa uğrayanlara yardım amacıyla oluşturulan, Hz. Muhammed’in de iştirak ettiği Hilfü’l-fudûl cömertliğiyle ünlü Teymli Abdullah b. Cüd’ân’ın ev sahipliğinde kuruldu. Adî b. Kâ‘b, Ukl, Müzeyne, Dabbe ve Sevr kabileleriyle birlikte Hilfü’r-ribâb’a katılan Benî Teym b. Mürre, Câhiliye döneminde haram aylarda yapılan Ficâr savaşlarının dördüncüsüne (Ficârü’l-Berrâd) Kinâne’nin müttefiki olan Kureyş’in safında kabilenin lideri sayılan Abdullah b. Cüd‘ân’ın kumandasında katıldı. Teym, İslâm’dan önce kabilenin başlıca koluna adını veren Amr b. Kâ‘b b. Sa‘d b. Teym, “Şâribü’z-zeheb” lakaplı oğlu Osman b. Amr ve torunu Abdullah b. Cüd‘ân b. Amr gibi cömertlikleriyle tanınan mensuplarıyla bilinir (İbn Habîb, el-Muḥabber, s. 137; el-Münemmaḳ, s. 371). Osman b. Amr’ın torunu sahâbî Talha b. Ubeydullah, oğlu Ya‘kūb b. Talha, Hz. Ebû Bekir’in soyundan Talha b. Abdullah b. Abdurrahman ve Îsâ b. Mûsâ b. Talha b. Ubeydullah kabilenin İslâm devrinde cömertlikleriyle ünlü şahsiyetleridir (İbn Habîb, el-Muḥabber, s. 151-153).

Âmir b. Amr b. Kâ‘b’ın torunu olan Hz. Ebû Bekir, Talha b. Ubeydullah, Habeşistan muhaciri Hâris b. Hâlid ve eşi Reyta bint Hâris gibi bazı Teym mensupları İslâm’ın ilk yıllarında müslüman oldu. Talha’nın kardeşi Mâlik b. Ubeydullah gibi bazıları ise Bedir’de müşriklerin safında savaştı ve öldürüldü. Bir kısmı da zamanla İslâmiyet’i kabul etti. Hz. Ebû Bekir’in Teymli olması sebebiyle Teym b. Mürre kabilesi, Hz. Ömer’in halifeliği döneminde tertip ettirdiği divan defterlerine Benî Hâşim’den sonra, Benî Adî b. Kâ‘b’dan önce yazıldı (Taberî, IV, 210). Hz. Ömer’in halifeliğe aday gösterdiği altı kişilik şûra üyelerinden biri olan Talha b. Ubeydullah, Cemel Vak‘ası’nda Hz. Âişe ile birlikte hareket ederek Hz. Ali ordusu ile karşı karşıya geldi. Talha b. Ubeydullah ve oğlu Muhammed dahil bazı Teym mensupları bu savaşta öldürüldü. Hz. Osman dönemindeki iç ihtilâflara adı karışan Muhammed b. Ebû Bekir, Cemel ve Sıffîn’de Hz. Ali’nin safında çarpıştı ve onun tarafından gönderildiği Mısır valiliği sırasında Muâviye b. Ebû Süfyân taraftarlarınca 38 (658) yılında katledildi. Bazı Teymliler’in ismi Emevîler dönemi isyanlarına karıştı. Hz. Ebû Bekir’in neslinden Ebû Bekir b. Abdurrahman b. Abdullah’ın II. Mervân devrinde (744-750) Sûs’ta çıkardığı isyan bastırıldı (Zübeyrî, s. 279). Bir diğer Teymli Ömer b. Mûsâ b. Ubeydullah, İbnü’l-Eş‘as’ın isyanına karıştığından 83 (702) yılında Emevî Valisi Haccâc tarafından öldürüldü (Zübeyrî, s. 290; Taberî, VI, 374-375, 379-380; İbn Hazm, s. 140).

Aralarında Medine’nin yedi meşhur tâbiîn fakihinden biri olan Kāsım b. Muhammed b. Ebû Bekir ve oğlu Abdurrahman b. Kāsım’ın da bulunduğu birçok Teym mensubu Emevîler ve Abbâsîler döneminde Medine, Mekke, Basra, Bağdat ve Mısır’da kadılık yaptı; bazı Teymliler ise özellikle Kûfe’de şurta teşkilâtını yönetti (İbnü’l-Kelbî, s. 79-84; Zübeyrî, s. 275-295; İbn Hazm, s. 135-140; Sem‘ânî, I, 500). Mekke ve Medine’de, ilk fetihler devrinde bazı mensuplarının verimli araziler elde ettiği Kûfe ve Basra civarında yaşayan Benî Teym b. Mürre’nin bir kısmı Suriye, Mısır ve Kuzey Afrika’ya yerleşti. İbn Hazm (ö. 456/1064) kendi döneminde Mısır’da yaşayan, Hz. Ebû Bekir’in soyundan gelen Teym mensuplarından bahsetmektedir (Cemhere, s. 137).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2012 yılında İstanbul’da basılan 41. cildinde, 52-53 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.