TURKOLOGISCHER ANZEIGER

II. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’da şarkiyat çalışmalarının yanı sıra artan Türkoloji çalışmalarını bir araya getiren ilk eser James D. Pearson’un İslâm dünyasını kapsayan (1906-1955) makalelerin bibliyografyası Index Islamicus’tur (London 1958). Öğretim dili Almanca olan üniversite ve yüksek okullarda yapılan İslâm dünyasına ait tezlerin bibliyografyası bunun ikinci adımıdır: Klaus Schwarz, Verzeichnis Deutschsprachiger Hochschulschriften zum Islamischen Orient (1885-1970) (Schwarz 1971). Bazı kaynaklarda TA, bazılarında TAnz. kısaltmasıyla gösterilen Turkologischer Anzeiger, bu çalışmaların devamı niteliğindeki Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes’nin (WZKM) altmış yedinci sayısının eki olarak 1975’te yayımlanmaya başlanmış ve ilk defa György Hazai ile (Berlin) Andreas Tietze’nin öncülüğünde ortaya çıkmıştır. Turkologischer Anzeiger’de 1973’ten itibaren neşredilen, Osmanistik ve Türkoloji alanlarında kaleme alınan monografiler, kitap eleştirileri, süreli yayınlar ve derleme eserlerdeki makaleler yer almaktadır. Çalışmanın asıl hedefi Osmanlı öncesi Küçük Asya’yı da içine alan dil, edebiyat tarihi ve tarih üzerine yapılmış bilimsel yayınlara toplu bir bakış sağlamaktır.

Turkologischer Anzeiger, başından itibaren çeşitli Avrupa ülkeleriyle Amerika Birleşik Devletleri’nden Zygmund Abrahamowicz (Krakow), Dušanka Bojanić-Lukač (Belgrad), Vanco Boskow (Saraybosna), Lars Johanson (Uppsala ve Stockholm), Barbara Kellner-Heinkele (Hamburg), Klaus Kreiser (Münih), Günay Kut (Chicago), Tadeusz Majda ve Edward Majda ve Edward Tryjarski (Varşova), Zdenka Vesela-Prenosilova (Prag) gibi Türkologlar’ın yanı sıra ikinci sayıdan itibaren Türkiye ve İsrail, üçüncü sayıdan sonra Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’nden ve değişik Arap ülkelerinden doğubilimcilerle katılımcılarını genişletmiştir.

Turkologischer Anzeiger hazırlanırken Türkiye, Balkanlar, Polonya, Sovyetler Birliği ve Avrupa’nın bazı ülkeleriyle Amerika’da yayımlanan 280 eser ve dergi taranarak künye derlenmiştir. Bibliyografya malzemesi önceleri “genel-dil-edebiyat-tarih-diğer” başlıkları altındaydı. Ardından bunlar kendi içlerinde konularına göre alt gruplara ayrılmış, ilerleyen sayılarda ihtiyaca göre bazı değişiklikler ve eklemeler yapılmıştır. Her sayıda bibliyografyada adı geçen yazarların, yayıma hazırlayanların, kitap tanıtanların ve çevirmenlerin toplu dökümü niteliğinde kişi adları dizini bulunmaktadır. İlk sayıdaki toplam kitap ve makale künyesinin sayısı 1418 iken ikinci sayıda bu rakam 1739’a çıkmıştır.

Uluslararası çevrelerin olumlu yaklaşımı sonucu bibliyografyanın kapasitesi giderek büyümüş, üçüncü sayısı, Amerika Birleşik Devletleri’nde hazırlanan yayımlanmamış doktora tezlerinin listelerine yer verilmesiyle bir öncekine göre yüzde otuzluk bir hacim artışıyla çıkmıştır. Dördüncü sayıdan itibaren ana dergi olan Wiener Zeitschrift für die kunde des Morgenlandes’nin sayfa sayısını dönem dönem geride bırakmasına rağmen iki dergi beş yıl birlikte yayımlanmıştır. Ayrıca üçüncü sayı (1977) Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes’nin altmış dokuzuncu sayısının eki olmaya devam ederken bir yandan da “Turkology Annual” başlığı eklenerek müstakil bir yayın halini almış ve bu durum dokuzuncu sayıya kadar devam etmiştir. Altıncı sayı ile birlikte Turkologischer Anzeiger’ya yeni başlık eklenip Osmanistik dışındaki Türkoloji’nin dil ve edebiyat alanları kapsama alınmış ve 1979’dan itibaren bu yayınlara da yer verilmiş, ancak yer darlığı sebebiyle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’ndeki yayınlar dışarıda bırakılmıştır. On birinci sayıya kadar (1985) derleme ve yazı işleri görevlerini Markus Köhbach yürütmüş, bu görevi daha sonra Budapeşte’deki Fodor Pál üstlenmiştir. Ardından Miklós Fóti ile Andrea Zsiga-Kiss, Budapeşte ekibine katılmıştır. Bu ekiple yayımına devam eden Turkologischer Anzeiger’nın imtiyaz sahibi ve yayımcısı Viyana Üniversitesi Şarkiyat Enstitüsü’dür. Yirminci sayısına kadar (1994) yıllık olarak çıkan Turkologischer Anzeiger, daha sonra düzensiz biçimde devam etmiş, 2006’da yirmi altı numaralı son sayısı çıkmıştır. Bu sayı Tietze’nin emeği olmadan yayımlanan tek sayıdır. Heidelberg Üniversitesi’nde 2009 yılında başlatılan Exzellenzcluster Projesi ile Turkologischer Anzeiger’nın bütün sayıları (1-26) veri tabanı halinde kullanıma açılmıştır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2012 yılında İstanbul’da basılan 41. cildinde, 427-428 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.