ABDULLAH-ı ŞÎRÂZÎ

Nisbesinden Şîrazlı olduğu anlaşılan Abdullah’ın hayatı hakkında pek az bilgi vardır. Gülistân-ı Hüner müellifi Kādî Ahmed, onun Meşhed Hâkimi Ebü’l-Feth İbrâhim b. Behrâm b. İsmâil’in yakın dostu ve muhasibi olduğunu bildirmektedir. Bu sebeple İbrâhim Mirza’nın nakışhânesinde yirmi yıl çalışmış, bu sırada pek çok yazma eserin tezhibini, minyatür ve cildini yapmıştır. İskender Bey Münşî’ye göre Ebü’l-Feth İbrâhim Mirza’nın 1577’de ölümünden sonra II. İsmâil’e entisap ederek onun nakışhânesinde de çalıştı. Ancak bu müddet pek kısa olmalıdır. Çünkü II. İsmâil de 1577 Ramazanında vefat etmiştir. Abdullah-ı Şîrâzî bu tarihten sonra Meşhed’e döndü ve ölümüne kadar ilk efendisi İbrâhim Mirza’nın türbedarı olarak yaşadı.

P. P. Soucek, Şîrâzî’nin eserleri hakkındaki kanaatlerini Encyclopaedia Iranica’da (I, 205-207) genişçe anlatır ve bilhassa 1556-1565 yılları arasında hazırladığı Molla Câmî’nin Heft Evreng mesnevisi üzerinde tezhiplerinin çok dikkat çekici olduğunu söyler. Yûsuf u Züleyḫâ mesnevisinin müzehhep serlevhası içinde, eserin Abdullah-ı Şîrâzî tarafından tezhip edilerek ciltlendiği açıkça kaydedilmiştir. Hilâlî-i Çağatâyî’nin Ṣıfâtü’l-ʿâşıḳīn isimli 989 (1581) tarihli eseri de onun imzasını taşımaktadır. Kādî Ahmed, Abdullah’ın bu eseri Meşhed’de hazırladığını ifade etmektedir. Tezhipteki üslûbunu Şah Tahmasb’ın nakışhânesinden çıkmış eserlere bağlamak mümkündür. Lâke cilt kapakları, dayanıklılığı sebebiyle XVI. yüzyılda çok yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Yine Kādî Ahmed’in bildirdiğine göre Abdullah-ı Şîrâzî, ruganî denilen bu tarzda da büyük ustalardan biridir.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1988 yılında İstanbul’da basılan 1. cildinde, 136-137 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.