ABDÜSSELÂMİYYE

Tarikatın kurucusu Abdüsselâm eş-Şeybânî Şam’da doğdu. Doğum tarihi belli değildir. Nesebi ve tarikat silsilesi Sa‘diyye tarikatının kurucusu Sa‘deddin el-Cebâvî eş-Şeybânî’ye ulaşır. Aynı tarikatın Vefâiyye kolunun kurucusu Şeyh Ebü’l-Vefâ es-Sa‘dî ile birlikte 1112 (1700) veya 1115’te (1703) İstanbul’a geldi. Celvetiyye tarikatına mensup Şeyh Abdülvehhâb Efendi’den boşalan ve daha sonra kendi adıyla anılacak olan Koska’daki Papaszâde Mustafa Çelebi Dergâhı (bk. ABDÜSSELÂM TEKKESİ) postnişinliğine “irâde-i seniyye” ile tayin edildi. On dört yıl bu görevde bulunduktan sonra yerini oğlu Galib Behceddin’e bıraktı. Ayasofya Camii’ne pîri Sa‘deddin el-Cebâvî’nin adı yazılı levhayı astıracak ve Kadir geceleri başta Sa‘dîler olmak üzere bütün tarikat mensuplarının bu camide zikir yapmalarına müsaade alacak kadar geniş nüfuza sahipti. Vefatında tekkesine defnedildi.

Kendisinden sonra adına nisbet edilen Abdüsselâmiyye tarikatı oğlu Şeyh Galib Behceddin ile onun halifesi Şeyh Mustafa ve Şeyh Şamlı İbrâhim efendiler tarafından devam ettirilmiştir. İbrâhim Efendi’nin otuz altı yıl kadar süren meşihatından sonra 1826 yılında, Koğacı Şeyh diye tanınan Mehmed Emin Elfî Efendi postnişin olmuş, bir süre sonra o da makamını oğlu Mehmed Galib Efendi’ye bırakmıştır. Bu tarihten sonra Yahyâ Efendi ve oğlu Mehmed Ârif ile devam eden tarikat, 1919’da Meclis-i Meşâyih tarafından tekkenin postnişinliğine tayin edilen Sütlüce Sâdî Dergâhı şeyhi Elif Efendi’nin oğlu Yûsuf Zâhir Efendi’nin şeyhliği sırasında tekke ve zâviyelerin kapatılması ile tarihe karışmıştır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1988 yılında İstanbul’da basılan 1. cildinde, 303-304 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.